بار تورم مهر روی دوش فقرا

نخستین ماه از نیمه دوم 1403 در حالی سپری شد که سرعت افزایش قیمت ها در بازارهای کالا و خدمات نسبت به شهریور به طور محسوسی تندتر شد به طوری که تازه ترین گزارش مرکز آمار نشان می دهد، تورم ماهانه از 1.7 درصد در شهریور به 2.7 درصد در مهر رسیده است. جزئیات بیشتر حاکی از این است که در بین این دو بازه زمانی خوراکی ها با جهش قابل توجهی روبه رو شده و تورم ماهانه آن ها از 0.9 به 2.3 درصد افزایش یافته است. کالاهای غیرخوراکی نیز چنین روندی با شدت کمتر را تجربه کرده اند. در نهایت باید گفت از آن جایی که کالاهای خوراکی سهم بیشتری در سبد مصرف اقشار ضعیف دارند، این اقشار بار بیشتری از تورم را در ماه گذشته به دوش کشیده اند.

محمد حقگو

​​​​​​​به گزارش خراسان، تازه ترین داده های مرکز آمار از وضعیت شاخص قیمت ها نشان می دهد که در مهرماه امسال، افزایش ماهانه این شاخص نسبت به شهریور سرعت بیشتری گرفته و بر این اساس، تورم ماهانه از 1.7 به 2.7 درصد رسیده است. در این میان، افزایش قیمت خوراکی ها قابل توجه است. این کالاها که به طور متوسط حدود 29 درصد از سبد هزینه مصرف کنندگان را تشکیل می دهند، در ماه قبل با تورم ماهانه 2.3 روبه رو شده اند که نسبت به همین رقم در شهریور ماه یعنی 0.9، جهش قابل ملاحظه ای را نشان می دهد.
در سوی دیگر، کالاهای غیرخوراکی نیز اگر چه با افزایش تورم ماهانه روبه‌رو شده اند، اما میزان افزایش آن از کالاهای خوراکی کمتر بوده  به طوری که تورم ماهانه این دسته از کالاها از 2.1 درصد در شهریور به 2.9 درصد رسیده است. در خور ذکر است در یک ماه گذشته، نرخ ارز در حدود 9 درصد رشد کرد، با این حال به نظر می رسد این افزایش قیمت هنوز به طور کامل به بازار مصرف کننده منتقل نشده است.
 3 گروه خوراکی با بیشترین رشد قیمت
بررسی جزئی تر تورم کالاها و خدمات نشان می دهد که در مهر، سه دسته خوراکی شامل نان و غلات، تخم مرغ و لبنیات و همچنین سبزیجات دارای بیشترین رشد قیمت در بین سایر اقلام خوراکی هستند.
نان و غلات: اگر چه قیمت مصوب نان در شهریورماه با افزایش روبه رو شد، اما به نظر می رسد ترکش های آن کماکان ادامه دارد. برخی گزارش ها از جمله گزارش  29 مهر خبرگزاری میزان حاکی از آن است که افزایش قیمت برخی نانوایی ها از جمله نانوایی های آنلاین در مهرماه و به بهانه های مختلف ادامه داشته است. برای همین این موضوع به همراه افزایش قیمت غلات، موجب شده تا تورم ماهانه گروه «نان و غلات» از 2.1 در شهریور به 3.7 در مهر افزایش یابد.
لبنیات: دیگر گروه خوراکی با تورم ماهانه بالا در مهر، شیر، پنیر و تخم مرغ است. در این زمینه شاهد افزایش نرخ رسمی لبنیات در مهرماه بودیم که بر این اساس قیمت این اقلام بین 15 تا 30 درصد افزایش یافت. این موضوع به همراه رشد قیمت ها در بازار تخم مرغ موجب شده تا بالاترین رشد تورم ماهانه در بین خوراکی ها برای گروه یادشده رقم بخورد(یعنی 4.7 درصد). در خور ذکر است تورم ماهانه این گروه در شهریور، 2 درصد بوده است.  
سبزیجات و حبوبات: سومین گروه با تورم ماهانه بالا در بین خوراکی ها، سبزیجات و حبوبات هستند. رشد ماهانه قیمت در این گروه در مهرماه 3.8 درصد بوده، در حالی که در شهریور، تنها 0.8 درصد تورم ماهانه برای آن به ثبت رسیده بود.
 شوک مهرماهی تورم گروه آموزش
با آغاز فصل مدارس در مهرماه هر سال، شاهد جهش تورم گروه آموزش هستیم. امسال نیز این اتفاق افتاد و گروه آموزش در بین همه اقلام کالایی با ثبت تورم ماهانه 16 درصد، در صدر ایستاد. اگر نگاهی به پیشینه تورم ماهانه در بخش آموزش بیندازیم، ملاحظه می شود که تورم ذکر شده، سومین میزان زیاد خود از ابتدای دهه 90 تاکنون است. در مجموع، گروه آموزش به همراه سه گروه کالایی خوراکی که در بخش  قبل بیان شد، بیشترین تورم ماهانه را در مهر داشته اند. در سوی دیگر، در گروه میوه و خشکبار شاهد این هستیم که قیمت ها نسبت به شهریور تا حدی عقب نشینی کرده اند. تورم ماهانه این بخش منفی 2.4 درصد برآورد شده که کمترین میزان در بین همه کالاهاست. پس از آن، گروه های ارتباطات و بهداشت و درمان به ترتیب با 1.3 و 1.1 درصد تورم ماهانه قرار دارند.
 تورم نقطه ای مجدد اوج گرفت
همزمان با افزایش تورم ماهانه، روند نزولی تورم نقطه ای در شهریور، برعکس شد و از این منظر قیمت ها رشد 31.6 درصدی را نسبت به مهر سال گذشته به خود دیدند. با این حال این شاخص در بین کالاهای خوراکی و غیرخوراکی، یکسان نیست. خوراکی ها در مهر امسال نسبت به مهر سال گذشته 26 درصد وکالاهای غیرخوراکی به طور متوسط 34.6 درصد افزایش قیمت پیدا کرده اند. در فهرست کالاهایی که بیشترین رشد سالانه قیمت (بین مهر 1403 و 1402) را داشته اند، مسکن، آموزش و هتل و رستوران به ترتیب با 40.3، 34.5 و 30.9 درصد دیده می شود. در سوی دیگر گروه های ارتباطات و لوازم خانگی به ترتیب با 22 و 25.3 درصد، کمترین رشد را در بازه زمانی یادشده داشته اند.
 افت تورم سالانه کماکان ادامه دارد
با همه اوصاف، داده های تورمی مهرماه نشان می دهد که تورم سالانه کماکان به روند نزولی خود ادامه می دهد. این شاخص از خرداد سال قبل، روند نزولی خود را آغاز کرده و در مهر امسال به 33.6 درصد رسیده است. با توجه به این شاخص می توان گفت که از منظر بلندمدت، روند قیمت ها کماکان نزولی است.
 اقشار کم درآمد متحمل بیشترین فشار تورمی در مهر
محاسبه تورم بر اساس سبد ثابتی از کالاها و خدمات انجام می شود، اما از آن جایی که سهم هر یک از اقلام مصرفی در بین سبد دهک های مختلف متفاوت است، در نتیجه با ارقام متفاوت تورمی در بین دهک های جامعه روبه رو هستیم. بر این اساس و با توجه به این که تورم ماهانه گروه های خوراکی در مهرماه، جهش قابل ملاحظه ای داشته و این کالاها در سبد مصرفی دهک های کم درآمد بیشترین سهم را دارند، باید گفت که در ماه گذشته، فقرا متحمل بیشترین تورم ماهانه شده اند. داده های مرکز آمار ایران نیز نشان می دهد که تورم کالاهای خوراکی در بین دهک ها از 2.9 درصد برای دهک کم درآمد آغاز شده و با روند نزولی به 2 درصد برای دهک پردرآمد رسیده است. این مسئله درباره کالاهای غیرخوراکی با شدت کمتری دیده می شود به طوری که تورم ماهانه این کالاها برای دهک اول 3.2 درصد بوده و این رقم تا دهک دهم به 2.8 درصد کاهش یافته است.