هزارتوی وعده ها برای اتمام مرمت بازار فرش مشهد
هانیه غلامی
بازار فرش مشهد که در گذشته بخشی از بازار بزرگ مشهد بوده است، این بازار یکی از اصیل‌ترین و قدیمی ترین آثار تاریخی مشهد است و جایگاه ویژه‌ای در زمینه فرهنگی و هویتی شهر دارد. بازار بزرگ مشهد در دوره‌‌‌های مختلف تاریخی تخریب شد و در حال حاضر تنها بخش کوچکی از آن در قالب بازار سرشور مشهد و بازار فرش مشهد به جای مانده است و همین موضوع، اهمیت توجه به حفظ این بنای تاریخی را دو چندان می کند. با این وجود، سال ها طرح مرمت بازار فرش به مرحله عملیاتی نرسیده بود، در نهایت سال 1397 بعد از مدت طولانی این طرح وارد فاز اجرایی شد اما نتیجه نهایی همچنان نامشخص است؛ این در حالی است که 12 آبان ماه سال 1400 در گزارش روزنامه خراسان با عنوان «گره اعتبار بر تار و پود مرمت بازار فرش مشهد» مسئولان مربوطه وعده داده بودند عملیات نوسازی و احیای بازار تاریخی فرش مشهد در پایان تابستان سال 1401 اتمام می‌یابد. اکنون کارشناس حفظ و احیای بناهای تاریخی اداره کل میراث فرهنگی استان و ناظر عالی پروژه مرمت و بازپیرایی بازار فرش می گوید: مرمت این بازار دارای 3 فاز مختلف است و تنها فاز اول آن تا پایان سال جاری تکمیل خواهد شد.
پایان مرمت سردر ورودی بازار فرش ؛ 40 روز دیگر
وفا ثابتی، کارشناس حفظ و احیای بناهای تاریخی اداره کل میراث فرهنگی استان در توضیح روند نوسازی و مرمت بازار فرش مشهد گفت: بازار فرش به لحاظ اجرایی 3 فاز دارد، طرح ساماندهی، بازپیرایی و مرمت آن تهیه شده است، کارفرما شهرداری و مشاور آن دانشگاه خیام مشهد بوده است، بعد از آماده شدن طرح و تصویب توسط میراث اجرای آن ابلاغ شده و پیمانکار آن همیارسازه در حال اجرای آن است. وی افزود: تاکنون بالغ بر 22 میلیارد تومان هزینه شده و فاز 1 آن، 70 درصد پیشرفت داشته است. سر در ورودی بازار نیز احتمالا تا 40 روز دیگر تکمیل می‌شود.
اتمام فاز 1 مرمت بازار فرش مشهد؛ پایان 1403
ثابتی در پاسخ به این سوال که تقسیم بندی 3 فاز مذکور به چه صورت است؟ ادامه داد: در واقع فاز اول، از ابتدای بازار فرش مشهد تا کوچه حوض چهل پایه یا شهید کاظم ثابت ضیایی است؛ این فاز تا آخر سال کامل می شود. از کوچه حوض چهل پایه تا انتهای بازار فاز دوم طرح را شامل می شود که هنوز اجرایی نشده و همچنان سقف خرپایه چوبی را داراست. برای کامل شدن فاز 1 و فاز 2 نیز حدود 50 میلیارد تومان هزینه خواهد شد که مبلغ قرارداد جدید پیمانکار است. در مجموع عملیات اجرایی فاز 1 و 2، تقریبا 70 میلیارد تومان می شود. ثابتی ادامه داد: فاز سوم برای قطعی شدن به مطالعات و هماهنگی با دیگر دستگاه ها مانند آستان قدس رضوی و سازمان اوقاف و ... دارد. فاز سوم از انتهای بازار فرش آغاز و تا مسجد شاه ادامه می یابد. این در واقع عرصه ثبتی بازار فرش است که توسط میراث فرهنگی به ثبت رسیده است. ثابتی در پاسخ به سوال درباره
چالش هایی که در مسیر کار وجود داشت، گفت: به هر حال، وقتی کار شروع می شود، جهت هماهنگی طرح و چیزهایی که در حال اجرا اتفاق می افتد، نیاز به بررسی و مطالعه دارد تا طرح تهیه شده کاملا با وضع موجود منطبق شود. انتظارات خود کسبه این است که این کمترین تداخل را با وضعیت کسب و کار آن ها داشته باشد. همچنین، برای قسمت های ورودی مقداری به وضعیت بازار معترض بودند که این موارد با گفت و گو و تعامل حل شد. وی افزود: کلا تحقق چنین طرح هایی که شهرداری و میراث بخواهد در یک پروژه شهری انجام دهد، حتما به مشارکت مردم احتیاج دارد و بدون مشارکت مردم نمی‌شود کاری کرد. ما از تجربه موفق بازار تبریز استفاده کردیم و در هر پروژه ای که یک فضای عمومی است و مخاطبش مردم هستند، مشارکت مردم نکته مهمی برای تحقق کار محسوب می شود. ثابتی خاطر نشان کرد: مرجع قضایی نیز کمک کرد تا مردم و کسبه از پیامدهای مثبتی که اجرای طرح در آینده خواهد داشت مطلع و همسو شوند. قطعا موانعی هم برای اجرای کار وجود داشته است. معارضانی وجود داشتند که با روش های مختلف مثل توافق یا ورود دادگستری و دستگاه قضا مرتفع شد. در حال حاضر مشکل خاصی وجود ندارد.
تنها 5 مورد از 42 حجره بازار فرش برای مرمت اقدام کرده اند
با اشاره به وجود 42 مغازه در بازار فرش از کارشناس حفظ و احیای بناهای تاریخی اداره کل میراث فرهنگی استان پرسیدیم فرآیند مرمت آن ها به چه شکل خواهد بود، وی پاسخ داد: 5 نفر از کسبه، طرح خود را به تأیید میراث رسانده‌اند و به شهرداری ابلاغ شده تا امکان اجرا داشته باشد، تا جایی که من اطلاع دارم شروع به کار هم کرده اند، اما میزان پیشرفت را نمی دانم. هزینه مرمت داخل حجره ها به عهده خود کسبه است. البته شهرداری در تهیه طرح کمک کرده است هر چند بعضی از کسبه برای تسریع کار این مورد را هم خودشان انجام داده اند. با این وجود، ما قطعا نظارت داریم که اگر طراحی غیرمتعارف انجام شود، اخطار می دهیم و کار را متوقف می کنیم ولی کار با طرحی پیش می رود که به تأیید میراث فرهنگی رسیده و شهرداری نیز مطابق با طرح پروانه را داده است. وی در پاسخ به این سوال که آیا برای کسبه تسهیلاتی در نظر گرفته شده که در مرمت حجره ها همراهی کنند یا خیر، اظهار کرد: هماهنگی‌هایی شد که وامی به آن ها تعلق بگیرد ولی اطلاعی ندارم که کسبه از وام استفاده کرده اند یا خیر.