سلام دوباره به آیفون یا خداحافظی برای همیشه؟!
صبح روز گذشته خبری منتشر شد که به سرعت واکنش‌هایی را برانگیخت. ستار هاشمی، وزیر ارتباطات، در اکانت ایکس (توئیتر) خود نوشت: «مشکل رجیستری آیفون با تدبیر دولت وفاق، حمایت رئیس‌جمهور محترم و پیگیری فعالانه وزارت ارتباطات حل شد. معتقدم با کار کارشناسی، ایجاد وفاق، بدون هیاهو و غوغاسالاری می‌توان سایر مشکلات فضای مجازی و مطالبات مردم را حل کرد.» هاشمی در توضیحاتی اضافه کرد: «با مصوبه امروز هیئت دولت و رفع ممنوعیت، که با همراهی معاون محترم حقوقی رئیس‌جمهور و وزیر محترم صمت حاصل شد، جزئیات و آیین‌نامه مرتبط با واردات آیفون در کوتاه‌ترین زمان ممکن اعلام خواهد شد.» ساعتی پس از این توئیت، خانم مهاجرانی سخنگوی دولت پس از جلسه هیئت وزیران گفت: «منع رجیستری برطرف شده اما سازوکار آن بعدا منتشر خواهد شد.» همین جمله کافی بود تا گمانه‌زنی‌هایی در ستایش و نقد این تصمیم انجام شود. واکنش‌ها ادامه داشت تا ظهر روز گذشته که تصویر مصوبه هیئت وزیران درخصوص واردات و تعرفه رجیستری آیفون منتشر شد. در این نامه آمده است: «واردات هر نوع تلفن همراه هوشمند با نشان تجاری اپل، با سود بازرگانی 96 درصد مجاز می‌باشد.» هرچند گفته می‌شود این تعرفه در خردادماه تصویب شده، اما باز هم همزمانی اعلام آن با خبر رفع ممنوعیت رجیستری باعث شد که قیمت گوشی آیفون در عرض نصف روز چند بار افزایش یابد. در ادامه به بررسی این موضوع پرداخته‌ایم.
علیرضا کاردار
آینده مبهم بازار آیفون
اوایل سال ۱۴۰۱ خبرهایی از ممنوعیت واردات آیفون به ایران منتشر شد. در انتهای همان سال اعلام شد که از شروع ماه اسفند گوشی تلفن همراه با نشان تجاری اپل مدل ۱۴ و کلیه مدل‌های بعد از آن جزو لیست کالاهای مجاز همراه مسافر و پستی ورودی به کشور هم نخواهد بود. اما ورود غیرقانونی این گوشی همچنان ادامه داشت. در سال ۱۴۰۲ انجمن واردکنندگان موبایل در ایران اعلام کرد که پس از ممنوعیت اعلام شده، بیش از ۱۲۰ هزار آیفون ۱۴ به ارزش بیش از ۱۵۰ میلیون دلار به صورت غیرقانونی وارد کشور شده است. در طول این مدت بارها خبر رجیستری گوشی‌های آیفون منتشر و بعد از آن تکذیب می‌شد، تا جایی که حتی سال گذشته رئیس سازمان استاندارد ایران خبر از رفع مشکل گوشی‌های آیفون داد، اما بلافاصله این خبر را تکذیب کرد. با توجه به رجیستر نشدن گوشی‌های آیفون ۱۴، ۱۵ و ۱۶ در ایران، آیفون ۱۳ پرچمدار قیمتی این نوع گوشی در این چند سال گذشته بوده و بیشترین قیمت را داشته است. براساس برخی گمانه‌زنی‌ها حدود یک میلیون دستگاه آیفون ١۴ و ١۵ که فعال نیستند، فعال شده و قیمت آیفون‌های جدیدی که در ایران رجیستری خواهند شد، احتمالا بین ۶۶ تا ۱۲۰ میلیون خواهند بود. از بازار خبر می‌رسد که انتشار خبر رفع ممنوعیت رجیستری آیفون، قیمت‌ها را حسابی تکان داده است. پرسشی که اکنون برای فروشندگان و مصرف‌کنندگان مطرح می‌شود، این است که با این تصمیم دولت، مدل‌های جدید آیفون با چه قیمتی وارد بازار خواهند شد؟ یعنی هزینه رجیستری و سود گمرکی باعث خواهد شد که قیمت این برند گوشی دستخوش چه افزایش قیمتی شود؟ عوارض گمرکی و واردات کالاها، یکی از منابع درآمدی دولت است. اما تصویب عوارض نجومی برای اجناسی که بازار و متقاضی زیادی دارند، شاید عادلانه به نظر نرسد. هرچند به راحتی می‌تواند بخشی از کسری بودجه خزانه را تامین کند!
تصمیمی که دیر گرفته شد
با این که این خبر موجی از نگرانی‌ها را برای افزایش قیمت به همراه داشت، ولی باز هم به عنوان خبری مسرت‌بخش می‌توان به آن نگریست. در همین زمینه رضا غبیشاوی در عصر ایران نوشت: «بخشی از توان و انرژی دولت صرف لغو ممنوعیت آیفون شد. ممنوعیتی که از ابتدا هم نادرست و بر هیچ منطقی استوار نبود. حل مشکل آیفون، امیدی هرچند کوچک به وعده‌های دولت برای حل مشکلات دیگر به ویژه در حوزه ارتباطات ایجاد می‌کند. در راس مسائل ارتباطی هم درخواست لغو فیلترینگ گسترده و نادرست شبکه‌های اجتماعی است. لغو ممنوعیت آیفون شاید در ظاهر اقدامی کوچک باشد اما در واقعیت اقدامی مهم و نمادین از اراده رفع محدودیت‌هاست. آیفون تنها یک گوشی موبایل هوشمند نیست، بلکه پدیده‌ای نو در عرصه ارتباطات جهانی است که باید از آن برخوردار شد. دسترسی به ابزارهای ارتباطی، یکی از حقوق انسانی است.» به گزارش خبرآنلاین، سعید اشتیاقی، نایب رئیس اتحادیه صوتی و تصویری و تلفن همراه هم با اشاره به تاثیر تصمیم جدید دولت برای رفع ممنوعیت رجیستری آیفون، گفت: «قطعا این تصمیم روی بازار اثرگذار است و به نفع بازار خواهد بود.» وی با بیان این که این تصمیم خیلی زودتر باید گرفته می‌شد، افزود: «در حال حاضر یک بخشی از ارز بابت آیفون ۱۳ خارج می‌شود. آن‌چه در کف بازار مشاهده می‌شود، بعضا گوشی‌های رفرش، دست‌دوم یا تعمیری در قالب گوشی نو ۱۳ می‌آید، چون گوشی آیفون ۱۳ مدتی است که تولید نمی‌شود. بر همین اساس خواست و پیشنهاد ذینفعان این حوزه این بود که این روند قبلی متوقف شود و گوشی‌های ۱۴، ۱۵ و ۱۶ هم رجیستر شود. یک تعرفه معقول باید در آینده درنظر بگیرند و با نظر کارشناسی اتحادیه‌ها این تعرفه تعیین شود.» وی ابراز امیدواری کرد دوباره برای چند شرکت خاص انحصار به وجود نیاید و نرخ‌گذاری‌های ناعادلانه صورت نگیرد.گامی رو به جلو برای رفع فیلترینگ؟
«مهدی اسدی»، رئیس انجمن واردکنندگان موبایل در این باره به شبکه شرق گفت: «پیش از این نیز چنین تعرفه‌ای برای گوشی‌های آیفون 13 اعمال شد، اما موفقیت‌آمیز نبود و تعرفه‌ها به حالت قبل بازگشت.» او معتقد است تعرفه 96 درصدی برای این گوشی‌ها از جذابیت خبر رفع ممنوعیت رجیستری خواهد کاست و ممکن است بحث قاچاق آیفون همچنان ادامه داشته باشد. اسدی تعرفه کمتر از 50 درصد را برای گوشی‌های برند اپل مطلوب دانست و گفت با دولت جلسه خواهند گذاشت و تعرفه‌های پیشنهادی‌شان را اعلام خواهند کرد. با این حال در همین مدت شاهد عکس‌العمل‌هایی از فعالان بازار و کاربران شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی بوده‌ایم. عده‌ای بر این باورند که با این تعرفه واردات انگار هر خریدار یک گوشی برای خود می‌خرد و یکی هم به دولت هدیه می‌دهد! برخی این برند گوشی را یک کالای لوکس دانستهاند که در دست سرمایه‌داران خواهد بود و چنین تعرفه‌ای را برای آن عادلانه می‌دانند. گروهی رفع مشکل رجیستری آن را باعث هموار شدن واردات قانونی این گوشی دانسته و جلوگیری از خروج ارز و قاچاق کالا را امری پسندیده می‌دانند. بعضی با ستایش از رفع مشکل رجیستری، آن را گامی به جلو برای برداشتن سایر محدودیت‌ها مانند فیلترینگ می‌دانند و بخشی از مردم هم معتقدند که با این قیمت‌ها و تعرفه‌ها، از دسترسی به فناوری روز دنیا محروم خواهند شد. به هرحال باید منتظر بود تا واکنش بازار را به این موضوع دید. گذشت زمان این را نشان خواهد داد که آیا به آیفون دوباره سلام خواهیم کرد یا برای همیشه با این برند خداحافظی خواهیم داشت.