نگاهی به شخصیت و عملکرد یکی از اصلی ترین مغزهای متفکر نظامی ایران ، سردار سرلشکر محمد باقری
آقای خاص نیروهای مسلح
جعفر یوسفی
سردار سرلشکر محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، به‌رغم نبوغ نظامی و استراتژیک خود، سال‌ها در سایه شهرت برادر شهیدش، حسن باقری قرار داشت. حسن باقری، یکی از بزرگ‌ترین نوابغ نظامی ایران در دوران دفاع مقدس بود که با استراتژی‌های درخشان خود توانست نقش تعیین‌کننده‌ای در جنگ تحمیلی ایفا کند. این شهرت فوق‌العاده، باعث شد که سردار محمد باقری کمتر در مرکز توجه قرار گیرد و بسیاری از شایستگی‌ها و دستاوردهای او در سال‌های اولیه کمتر دیده شود اما با گذشت زمان و به‌ویژه در سال‌های اخیر، سردار محمد باقری با تکیه بر توانمندی‌های منحصربه‌فرد خود در عرصه‌های نظامی و استراتژیک، به رغم علاقه شخصی خودش به رسانه ای نشدن اما به‌تدریج از سایه برادرش بیرون آمد و امروز به عنوان یکی از اصلی‌ترین مغزهای متفکر نظامی ایران شناخته می‌شود. در حالی که حسن باقری به‌عنوان یک نابغه عملیاتی شناخته می‌شود، سردار محمد باقری با تحلیل‌های استراتژیک، تصمیمات حیاتی و مدیریتی آرام و مقتدرانه، نشان داده که او نیز وارثی شایسته از نبوغ نظامی خانواده باقری است.او به عنوان رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران، توانسته است با تلفیق تجربه‌های گسترده خود طی چهار دهه گذشته با تاکتیک‌ها و استراتژی‌های مدرن نظامی، نقشی حیاتی در حفظ امنیت و تقویت جایگاه دفاعی کشور ایفا کند. باقری نه تنها یک نظامی کارکشته است، بلکه به عنوان یک استراتژیست برجسته و دقیق شناخته می‌شود که از اصول کلاسیک نظامی گری فاصله گرفته و رویکردی کاملاً نوآورانه در مواجهه با تهدیدات منطقه‌ای و جهانی اتخاذ کرده است.تجربه 40 ساله در قلب میدان نبرد
محمد باقری در دهه 30 شمسی در تهران به دنیا آمد و دوران جوانی او در دهه 60 همزمان با وقوع یکی از طولانی‌ترین و پرهزینه‌ترین جنگ‌های قرن بیستم، یعنی جنگ ایران و عراق بود. او به سرعت در صفوف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی جایگاه خود را پیدا کرد و از همان ابتدا با نشان دادن نبوغ تاکتیکی و جسارت بی‌نظیر در عملیات‌های میدانی، توانست توجه مقامات بالادستی را به خود جلب کند. وی دارای مدرک دکتری جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک از دانشگاه تربیت مدرس و عضو هیئت علمی دانشگاه دفاع ملی با مرتبه استاد تمامی است. باقری پس از پایان جنگ، به عنوان یکی از معماران استراتژی‌های نظامی ایران در دوران پساجنگ به کار خود ادامه داد. محمد باقری در سال ۱۳۸۷، درجه سرلشکری از فرمانده کل قوا دریافت کرد و از معدود فرماندهان نظامی ایرانی است که پیش از رسیدن به فرماندهی کل سپاه، فرماندهی کل ارتش یا ریاست ستاد کل نیروهای مسلح، به درجه سرلشکری ارتقا یافت. در سال های اخیر او با درک عمیق از تهدیدات منطقه‌ای و جهانی، نقشی کلیدی در توسعه دکترین دفاعی کشور ایفا کرد که به وضوح در دکترین‌های نظامی مدرن ایران منعکس می‌شود. این دکترین‌ها نه تنها بر اصول سنتی جنگ متکی هستند، بلکه از استراتژی‌های جنگ‌های نامتقارن و روش‌های نوین نظامی بهره می‌برند.
نقش محوری در عملیات های «وعده صادق»
اما شاید یکی از مهم‌ترین نقش‌آفرینی‌های سردار باقری در سال‌های اخیر، مشارکت او در عملیات «وعده صادق 1 و2» باشد؛ عملیات هایی که به عنوان نقطه عطفی در مقابله با تهدیدات خارجی و منطقه‌ای ایران به حساب می‌آید و ایران برای اولین بار علیه سرزمین های اشغالی در فلسطین عملیات انجام داد. این عملیات که به نوعی پاسخی به اقدامات نظامی رژیم صهیونیستی ایران بود، با مدیریت و راهنمایی دقیق باقری و استفاده از تحلیل‌های استراتژیک او، موفق شد اهداف تعیین‌شده را با دقت بی‌نظیری محقق کند. عملکرد بی‌نقص نیروهای نظامی ایران در این عملیات که با ترکیبی از تاکتیک‌های کلاسیک و مدرن نظامی اجرا شد، به وضوح نشان‌دهنده توانایی بالای باقری در هماهنگی و هدایت نیروهای نظامی در شرایط بحرانی و پیچیده بود. این عملیات نه تنها به لحاظ نظامی، بلکه از نظر سیاسی نیز اهمیت زیادی داشت. در شرایطی که منطقه خاورمیانه با بحران‌های گوناگونی دست و پنجه نرم می‌کرد، توانایی ایران در پاسخگویی به تهدیدات و دفاع از منافع خود به صورت قاطعانه، پیام روشنی به دشمنان و متحدان رژیم صهیونیستی ارسال کرد. حضور باقری بعد از اجرای عملیات صادق 2 مقابل دوربین به خوبی نشان داد که چگونه با دیسیپلین و مدیریت دقیق می‌توان به نتایج مطلوب رسید و با توضیحات دقیقش مثل یک سیاستمدار کارکشته هم از اصول انسانی در جنگ پاسداری کرد و هم نشان داد که رسانه را می فهمد و می داند چگونه باید از ظرفیت آن استفاده کند. با بررسی سبک مواجهه باقری با رسانه این طور برداشت می شود که «کم گویی و گزیده گویی» راهبرد اصلی او در استفاده از رسانه است. آرامش و اطمینان خاص باقری در زمان مصاحبه همیشه مورد توجه اهل فن قرار گرفته است.
شخصیت کاریزماتیک و نظام‌مند یک فرمانده
یکی از ویژگی‌های بارز سردار سرلشکر محمد باقری، ترکیب شخصیت کاریزماتیک و انضباط قوی اوست. رعایت دقیق اصول دیسیپلین نظامی وحتی آمادگی جسمی از دیگر جنبه‌های برجسته شخصیتی اوست. باقری با پایبندی به قوانین سخت‌گیرانه و استانداردهای بالای نظامی، همواره تلاش کرده تصویر مقتدرانه از نیروهای نظامی ایران به دنیا مخابره کند و در این امر هم موفق بوده است. این دیسیپلین خاص باقری، به ارائه یک تصویر مقتدر از توان نظامی ایران کمک فراوانی کرده است.فرمانده‌ای برای دوران نوین
سردار سرلشکر محمد باقری نمادی از رهبری نظامی مدرن ایران نیز است. او با تلفیق تجربه چهار دهه نبرد و استراتژی‌سازی با اصول و تاکتیک‌های نظامی مدرن، توانسته است نیروهای مسلح ایران را به یکی از کارآمدترین و منظم‌ترین ارتش‌های منطقه تبدیل کند. در عین حال، مهارت‌های او باعث شده است که وی نه تنها در عرصه نظامی، بلکه در حوزه سیاست نیز به عنوان یکی از مهم‌ترین شخصیت‌های تاثیرگذار شناخته شود. نقش او در عملیات‌های حیاتی همچون «وعده صادق»، تنها بخشی از دستاوردهای نظامی اوست. سردار باقری با استفاده از ذهن استراتژیک خود و تسلط بر اصول نظامی مدرن، همچنان به عنوان یکی از ستون‌های اصلی قدرت نظامی ایران باقی خواهد ماند. باقری به خوبی می‌داند که در دنیای امروز، جنگ‌ها دیگر صرفاً به سلاح‌های سنتی محدود نمی‌شوند و باید از تمام ظرفیت‌های موجود، از جمله فناوری‌های سایبری و اطلاعاتی استفاده کرد. رویکرد او در تلفیق این عناصر مدرن با تجربه‌های عملیاتی گذشته، نشان‌دهنده ذهن خلاق و آینده‌نگر او در عرصه نظامی‌گری است. یکی از موضوعاتی که درباره باقری مطرح می‌شود، نظریه‌های استراتژیک وی مثل طرح توسعه سواحل مکران و حتی نگاه آینده نگرانه تا قطب جنوب است. وی در جایگاه معاونت ارکان و امور مشترک ستاد کل نیروهای مسلح، این ایده را در اختتامیه همایش توسعه ملی سواحل مکران و اقتدار دریایی جمهوری اسلامی ایران که در چابهار برگزار شد، مطرح کرد:ما از سواحل مکران، دسترسی مستقیم به آب‌های آزاد و بدون وجود هیچ خشکی در سر راه، به قطب جنوب داریم و می‌توانیم طبق قوانین بین‌المللی در بخشی از قطب جنوب هم ادعای حاکمیت کنیم.باقری در واکنش به تحریم اتحادیه اروپا که گفته بودند : این افراد اجازه ورود به اتحادیه اروپا را ندارند و در صورت داشتن اموال و دارایی در اتحادیه اروپا مسدود خواهد شد،نوشت : «اما یک پیشنهاد انسان‌دوستانه به اتحادیه اروپا دارم؛ از امروز به آن‌ها وکالت می‌دهم در اجرای تحریمی که تدارک دیده‌اند، مجازند همه اموال و دارایی‌های سرلشکر محمد حسین باقری در بانک‌های سراسر جهان را شناسایی و مصادره و صرف خرید زغال‌سنگ برای شهروندان اروپایی کنند، زمستان سختی در پیش است.»
