مرد حنجره طلایی ایران در یونسکو
بهبودی نیا
پنج سال بیشتر نداشت که مادرش را از دست داد و مرشد حسین (پدرش) که صدای خوشی داشت و گوشه های مختلف موسیقی را هم می شناخت، دستش را می‌گرفت و با خودش به مراسم‌های تعزیه می‌برد. آموزش‌های مرشد حسین باعث شد که علی اکبر گلپایگانی (گلپا) در شش سالگی، در مدرسه «فرهنگ»، قرآن را با صدای زیبایی بخواند. خانه آن ها روبروی خانه محمد ایرانی مجرد، موسیقیدان و ردیف دان موسیقی ایرانی بود. این همسایگی، فرصتی طلایی برای گلپا شد تا از تجربیات این استاد بزرگ بهره ببرد. چهارده ساله بود که اولین اجرایش را انجام داد و صدایش مورد توجه قرار گرفت. دوستی او با حسین خواجه امیری (ایرج) و همکلاسی شدنش با او در همین دوران از نکات جالب سرنوشت این دو اعجوبه موسیقی است.گلپا به روایت گلپا
گلپا در یکی از مصاحبه‌هایش که در سال‌های آخر عمرش با آرش نصیری،خبرنگار حوزه موسیقی داشت، گفت: «پدرم اولین معلمم بود و معلم دومم «حسن یکرنگی» بود. وقتی ما با حسن یکرنگی آشنا شدم، همان سال‌هایی بود که او از پشت بام افتاده و فلج شده بود. آن زمان من نوجوان بودم و شاگرد مدرسه نظام. تمام بعد از ظهرهای تابستان خودم را به هر بهانه ای به خانه حسن یکرنگی می رساندم. او گوشه هایی از موسیقی را که کسی از آن اطلاع نداشت و بیشتر در تبریز رایج بود به ما آموزش می داد. همان روزها در منزل حسن یکرنگی با استاد نورعلی خان برومند که نابینا بود آشنا شدم. به منزل حاج محمد ایرانی مجرد هم رفت و آمد داشتیم که همه بزرگان موسیقی به منزل او می آمدند. بعدها از اسماعیل خان و نورعلی خان آموزش هایی دیدم. در همه این آموزش ها ادب و اخلاق حرف اول را می زد.
ماجرای اجرای گلپا در یونسکو
علی اکبر گلپایگانی در همین مصاحبه در ادامه به ماجرای آواز خوانی اش در یونسکو اشاره کرد و گفت: «یک شب، دانیلو از موسیقی دان های خارجی به منزل نور علی خان آمد و خطاب به نور علی خان گفت:
«موسیقی شما موسیقی خوبی است ولی در برابر موسیقی کلاسیک مثل قطره در برابر دریاست.»
نور علی خان هم با خنده جواب داد: «من حرف شما را تایید می کنم ولی همین قطره، قطره اشکی است که آتشی به جان آدم می زند که دریا نمی تواند این کار را بکند.»
دکتر دانیلو با شنیدن این حرف صورت نورعلی خان را بوسید و از ما دعوت کرد در یونسکو اجرایی داشته باشیم. برای این اجرا بنده و آقای بهاری، آقای احمد عبادی، آقای نور علی خان، آقای صبا و آقای پایور به یونسکو رفتیم و آنجا دو آواز خواندیم. در آنجا سمینار ۱۸ جلسه ای گذاشتند که به همراه فرهنگ شریف به موسیقیدان های دیگر کشورها گوشه های موسیقی ایرانی را آموزش دادیم.
افتخارات اسطوره موسیقی ایران
تدریس موسیقی ایرانی و آواز بنا به دعوت دانشکده میوزیک بیلدینگ دانشگاه یو.سی.ال. آ کالیفرنیا، دریافت دکترای افتخاری و اسکار هنر موسیقی در سال ۱۳۸۴ از دانشگاه بوداپست مجارستان، دریافت دکترای افتخاری اقتصاد و هنر از سازمان یونسکو، دریافت دکترای افتخاری هنر در رشته آواز از دانشگاه کلمبیای آمریکا، دریافت دکترای افتخاری و مدال هنر در سال ۱۳۸۴ از سازمان ملل متحد و نماینده این سازمان، گنجاندن آوای آواز گلپایگانی در یک فیلم جهانی به نام «مده آ»، ساخته کارگردان ایتالیایی پازولینی و... مواردی که به آن اشاره شد در کنار آلبوم ها و تک آهنگ های ماندگار در فضای موسیقی ایرانی برخی از افتخارات این اسطوره موسیقی است.اکبر گلپایگانی در شامگاه ۱۳ آبان ۱۴۰۲ بر اثر ایست قلبی درگذشت. پیکر او در ۱۶ آبان در قطعه هنرمندان بهشت زهرا (س)دفن شد.