گزارش خبرنگار اعزامی روزنامه خراسان به کرواسی
مشکلات مشترک روزنامه نگاران ایران و کروات
هادی محمدی
به نظر می رسد محدودیت ها و مشکلات روزنامه نگاران در کشورهای دیگر هم شبیه هم هستند و به قول معروف هر کجا می روی، آسمان همین رنگ است . برای بررسی وضعیت خبرنگاران و رسانه های کرواسی در سفر هیئت رسانه ای ایران به زاگرب ، از دو روزنامه اصلی کرواسی بازدید کردیم و پای صحبت سردبیر و مدیران این دو روزنامه نشستیم و در پایان با حضور در انجمن روزنامه نگاران کرواسی دیداری رو در رو و صریح با چند تن از روزنامه نگاران باتجربه این کشور داشتیم. در ادامه گزارش های میدانی از کرواسی ، بخش دوم را که به وضعیت مطبوعات در این کشور اختصاص دارد،می خوانید.10 روزنامه با یک میلیون نسخه تیراژ روزنامه
برخلاف ایران که ده ها روزنامه عمومی و ورزشی کم تیراژ مجوز انتشار دارند، در کشور کرواسی تنها ۸ روزنامه به زبان کروات و یک روزنامه به زبان ایتالیایی انتشار می‌یابد. علاوه بر این‌ها، تنها یک روزنامه ورزشی در کرواسی چاپ می‌شود که اسپرسکو نوویستی نام دارد، بنابراین درمجموع ۱۰ روزنامه سراسری به‌طور روزانه در کرواسی به چاپ می‌رسند. با این حال تیراژ امیدوارکننده نزدیک به یک میلیون نسخه در روز را در این کشور چهار میلیون نفری دارند و این یعنی اگر روزنامه های ایران می خواستند شبیه چنین تیراژی داشته باشند، باید حداقل 22میلیون نسخه چاپ می کردند که اصولا غیرقابل تصور است . پرتیراژترین و اصلی‌ترین روزنامه کرواسی «وچرنی لیست» نام دارد که در زاگرب منتشر می‌شود و شمارگان آن بیش از 20 هزار نسخه در روز است و تنها روزنامه عصر در کشور کرواسی به شمار می رود. دومین روزنامه مهم کرواسی نیز یوترنی لیست نام دارد و یک هلدینگ رسانه ای بزرگ در جریان رسانه ای کرواسی است.
در تحریریه دو روزنامه اول کرواسی
در ساختمانی مدرن و متفاوت از ساختمان های بخش قدیمی زاگرب و به نوعی در بخش شمالی این شهر ، ساختمان روزنامه وچرنی لیست قرار دارد . روزنامه ای 65 ساله که بیشترین تیراژ در این کشور را دارد، هرچند از 200هزار نسخه به 20هزار در روز رسیده است اما به ادعای خودشان قوی ترین و موثرترین رسانه کرواسی هستند . در همان ابتدای ورود ما آقای حسن دیاب که یک لبنانی الاصل ساکن کرواسی است، به استقبال ما می آید . او به سه زبان عربی ، انگلیسی و کرواتی مسلط است . شیعه است و از علاقه مندان به ایران و از مخالفان سرسخت رژیم صهیونیستی محسوب می شود و البته یکی از شانس های ما در این بازدید . او ما را به بخش های مختلف روزنامه می برد و سرویس های متنوع را نشان مان می دهد که فرق چندانی با تحریریه روزنامه های ایرانی ندارد . سایت قوی از ویژگی های روزنامه وچرنی لیست است . این روزنامه یک شبکه تلویزیون یوتیوبی هم دارد که 2تا3 میلیون بازدید از منطقه بالکان داشته و برنامه هایش به صورت ضبطی یا زنده در یک استودیوی کوچک تهیه می شود . حسن دیاب داستان ما، متخصص خاورمیانه است و به قول همکارانش تنها کسی است که می داند در آن جا چه می گذرد . خودش نقطه قوتش را در مطالعه هر روزه همه روزنامه ها و رسانه های منطقه خاورمیانه از عربی تا عبری می داند. از ایران رسانه هایی همچون تسنیم و ایرنا را می خواند و در حین بازدید ما تیتر آن روز روزنامه را نشان می دهد که موضوعش جنگ غزه است و درز اطلاعات اسرائیل درباره حمله به ایران.در بخش ورزشی که می رویم، وضع ما بد نیست و در همان ابتدا گفت و گو درباره مربیان کروات در ایران و بازیکنان فوتبال ایرانی در کرواسی شکل می گیرد و حتی دبیر سرویس ورزشی روزنامه، کتابی درباره کرانچار نوشته که با امضای خودش به ما تقدیم می کند.به گفته حسن دیاب، بخش بازرگانی مهم ترین قسمت روزنامه است و به قول او اگر بازرگانی نباشد یا ضعیف باشد، رسانه دوام نمی آورد . این جا شبیه ترین بخش به رسانه های ایرانی است که از وضعیت بد اقتصادی رنج می برند و بخش بازرگانی می تواند به دادشان برسد .یک بخش رفاهی شامل کافی شاپی مجهز به انواع نوشیدنی و قهوه ساز و یخچالی پر از آب میوه و شیرینی از قسمت های جذاب برای خبرنگاران ایرانی است که کمتر چنین صحنه هایی را در تحریریه های خود می دیدند ، در کنار فضایی جذاب و غیرکسل کننده با رنگ های شاد که محل کار را برای خبرنگار قابل تحمل تر می کند .در پایان بازدید، نشستی با سردبیر روزنامه وچرنی لیست داریم تا او توضیحات تکمیلی را بدهد .طبق اظهارات سردبیر، این روزنامه قدیمی ترین روزنامه سراسری و غیردولتی کرواسی است که از ابتدای دهه 90 و با استقلال کرواسی کاملا مستقل شده و به سمت خصوصی سازی رفته است با این حال یک آژانس رسانه ای اتریشی، این موسسه مطبوعاتی را خریده و امروز صاحب آن است، هرچند به ادعای سردبیر وچرنی لیست ، صاحبان اتریشی هیچ دخالتی در محتوا ندارند و صرفا در انتخاب سردبیر که همیشه یک کروات بوده، دخالت می کنند . سردبیر می تواند تیم خود را بچیند و تاکنون نشده اعضای تحریریه اتریشی باشند .او هم یکی از مشکلات امروز روزنامه های کاغذی را همین تامین کاغذ و هزینه های چاپ می داند و می گوید، تیراژشان به شدت کاهش داشته و از 200 هزار نسخه به 20 هزار نسخه رسیده است . وقتی برایش از مشکلات روزنامه های ایرانی درباره چاپ می گویم، او هم داغ دلش تازه می شود و می گوید ما هم چنین مشکلی داریم و حتی این مسئله در اتریش و آلمان هم وجود دارد، با این حال معتقد است مخاطبان خود را از دست نداده و از طریق سایت روزنامه حفظ مخاطب داشته اند . آن ها نسخه دیجیتال روزنامه را به دو صورت منتشر می کنند؛ یک شکل ساده و صرفا پی دی اف صفحات که رایگان است و شکل فروشی که مشتریان روزنامه به متن و جزئیات نیز دسترسی دارند. هرچند می گوید فروش دیجیتال آن ها هنوز کمتر از نسخه چاپی بوده و مخاطبان سنتی دارند که کاغذ روزنامه برایشان مهم تر است . به گفته سردبیر، روزنامه وچرنی لیست در فضای مجازی نیز حضور دارد و اینستاگرام و فیس بوک شان فعال است.
پس از وچرنی لیست دومین روزنامه بزرگ کرواسی، یوترنی لیست نام دارد که مقصد دوم ما در بازدیدهای رسانه ای است. در این روزنامه هم پس از حضور در تحریریه و بخش های مختلف روزنامه به دیدار سردبیر و معاون سردبیر می رویم. در حقیقت یوترنی لیست بخش چاپی یک هلدینگ رسانه ای بزرگ به نام هانزا مدیاست که 3روزنامه و 18 سایت را هدایت می کند و به گفته مدیرانش، 800 هزار نفر مخاطب در کرواسی دارد . این روزنامه عمر کمتری نسبت به وچرنی لیست دارد و از سال 1998 پا به عرصه گذاشته و امروز با 180 نفر این روزنامه منتشر می شود، هرچند خود هانزا مدیا بالغ بر 680نفر کارمند دارد.
معاون سردبیر هانزا مدیا می گوید کار خبری ما از 8 صبح آغاز می شود و بخش فضای مجازی با اوست که تقریبا 24 ساعته عمل می کند، با این حال اولویت آن ها فیس بوک، اینستاگرام ، توئیتر و لینک دین است و برای یوتیوب هم ویدئو تولید می کنند .سردبیر یوترنی لیست هم معتقد است برای خبرهای منطقه خاورمیانه به دنبال تنوع منبع هستیم ،از منابع ترکی و روسی بیشتر استفاده می کنند و می گوید، رسانه های ایرانی هم مورد توجه همکارانش قرار دارند . جالب است که در توضیحاتش درباره بخش های مختلف روزنامه به بخش سلبریتی ها اشاره می کند که کارش رصد لحظه ای سلبریتی های کرواسی و دنیاست تا آخرین خبرها و تصاویرشان را منتشر کنند چراکه مخاطبان عام از این نوع خبرها استقبال خوبی دارند.
نشست صریح روزنامه نگاران ایرانی و کروات در ساختمانی صد ساله
آخرین برنامه رسانه ای ما پس از دو بازدید مفید و جالب، حضور در پنل بررسی مسائل مطبوعات ایران و کرواسی در انجمن روزنامه نگاران کرواسی در زاگرب است. ساختمانی قدیمی که حدود صد سال از عمر آن می گذرد و تصاویری که بر دیوارها خودنمایی می کند از جنگ جهانی اول و دوم و وقایع تاریخی کرواسی است که عکاسان روزنامه ها ثبت کرده اند .افتتاحیه این نشست توسط سعید خطیب زاده، سفیر جمهوری اسلامی ایران در کرواسی و هروویه زووکو، رئیس انجمن روزنامه‌نگاران کرواسی انجام می شود و خطیب زاده ضمن قدردانی از برگزارکنندگان این گفت‌وگو، تعامل مستقیم و بی واسطه جامعه رسانه‌ای دو کشور را کلید ارتقای فهم دوجانبه و افزایش مفاهمه می داند. رئیس انجمن روزنامه نگاران کرواسی نیز ضمن خیرمقدم به هیئت ایرانی تاکید می کند، بدون هیچ سانسور و به صورت کاملا باز گفت وگو کنیم تا ابهامات ذهنی برطرف شود . انصافا هم جلسه خوب و صریحی است که بیش از 3 ساعت طول می کشد . هرچند اجازه تصویربرداری و حتی نقل قول با اسم نداریم اما مباحث مطرح شده نشان می دهد دغدغه های روزنامه نگاران در کشورهای مختلف چقدر می تواند به همدیگر نزدیک باشد . پس از سخنان هروویه زووکو، رئیس انجمن روزنامه‌نگاران کرواسی ، نشست به صورت پرسش و پاسخ میان حاضران در آن ادامه می یابد.محور نشست اول تحولات خاورمیانه است که روزنامه نگاران ایرانی از خودداری و تعلل اروپایی ها در تلاش برای پایان دادن به جنگ غزه و فشار به اسرائیل برای توقف جنایت‌هایش در غزه و لبنان انتقاد می کنند. آن ها همچنین از این که کرواسی با وجود این که خود سابقه سال‌ها جنگ را داشته و طعم تلخ جنگ را چشیده اما از هم‌صدایی با مردم فلسطین خودداری می‌کند تا آن جا که تنها کشور حوزه بالکان است که هنوز حاضر نشده، کشور مستقل فلسطین را به رسمیت بشناسد، انتقاد می کنند. همچنین روزنامه نگاران ایرانی هشدار می دهند که سیاستی که اسرائیل در پیش گرفته و با تندروی و افراط در انجام آن بدون رعایت هیچ گونه اصولی اصرار دارد، در نهایت به جنگی سراسری در منطقه منتهی می شود که می تواند دامنه آن همه را شامل شود و قطعا کشورهای اروپایی نیز از آن آسیب خواهند دید.در پاسخ به این انتقاد، حاضران کروات در این نشست اظهار می کنند که کرواسی عضو اتحادیه اروپاست و تمامی سیاست‌های خود را مطابق با سیاست‌های اتحادیه اروپا و دستورالعمل‌های بروکسل تنظیم می‌کند، برای همین نمی‌تواند مستقل و به دور از تصمیم های اتحادیه اروپا تصمیمی را اتخاذ کند. در پاسخ به این اظهارات خبرنگاران ایرانی پاسخ می دهند که حتی اگر موضع دولت کرواسی و کشورهای اروپایی آن چیزی باشد که در این نشست گفته می شود، باز هم نباید حقایق تاریخی و حقوق فلسطینی ها نادیده گرفته شود. هزینه سکوت اروپا در قبال جنایات رژیم اسرائیل را مردم عادی فلسطین می پردازند که تاکنون دست کم ۴۲ هزار نفر از آن ها قتل عام و صدها هزار نفر از مردم بی گناه و غیرنظامی آواره شده اند. خبرنگار خراسان تاکید می کند عملیات ۷ اکتبر را باید در بستر و ظرف خود دید و تحلیل کرد، ضمن آن که آن چه بعدا طی یک سال اخیر در غزه و در ماه‌های اخیر در لبنان رخ داده یک نسل کشی در قرن بیست و یکم است و آن چه در منطقه می‌گذرد، خلاف اصول اخلاقی، انسانی و حقوق بشر است. همچنین کرواسی به عنوان کشوری که خود طعم تلخ تجاوز را دیده، باید جلودار اروپا در محکومیت تجاوز و کمک به آتش بس باشد.