آینده منطقه در سیطره هوش مصنوعی
صادق غفوریان
عربستان که طی یک دهه اخیر در بخش های گوناگون توسعه از جمله گردشگری، تولید علم، ورزش و فناوری گام های جدی برداشته، اینک تلاش دارد با سرمایه گذاری 100میلیارد دلاری در دنیای «هوش مصنوعی» خود را وارد کارزار رقابت با قدرت‌های جهانی در این فناوری نوظهور کند.
هدف عربستان چیست؟
اما جالب است بدانیم که هدف حاکمیت عربستان از این بلندپروازی های چند ده میلیارد دلاری چیست و چرا عرصه فناوری های نوظهور را برای این برنامه انتخاب کرده است؟ در این زمینه رسانه عربستانی «العربیه» که دو روز قبل به ابعاد این برنامه جدید دولت پرداخته چنین نوشت: هوش مصنوعی بخشی از استراتژی و چشم انداز پادشاهی عربستان برای سال 2030 است که هدف آن تنوع بخشیدن به حوزه درآمدها و خروج از روند تک درآمدی از محل سوخت های فسیلی است.» در واقع دولت عربستان دریافته که منابع نفتی این کشور ابدی نیست و سرمایه گذاری در عرصه های نوین و پاک تولید ثروت تنها راه باقی مانده برای حیات در جهان امروز است.
در میان 15 کشور هوش مصنوعی
دولت عربستان در این فرایند، ورود به باشگاه 15 کشور اول هوش مصنوعی را هدف خود قرار داده، همان طور که العربیه می نویسد: هدف این سرمایه گذاری 100 میلیارد دلاری که با همکاری شرکت آلفابت (شرکت مادر گوگل) دنبال می‌شود، قرار گرفتن در میان 15 کشور برتر در زمینه هوش مصنوعی است.جالب این جاست که رسانه های عربی همچون العربیه و الجریدة الان نیز اخبار این سرمایه گذاری بزرگ را به نقل از رسانه آمریکایی بلومبرگ نقل کرده و نوشته اند: عربستان در این پروژه هوش مصنوعی که Project Transcendenceیا پروژه تعالی و پیشرفت نام دارد، اهداف دیگری همچون صادرات محصولات هوش مصنوعی تا سال 2030، راه اندازی مراکز و وزارتخانه های مرتبط با هوش مصنوعی و تولید مدل های زبان بزرگ شبیه به ChatGPT و OpenAI را دنبال می کند.
سبقت از امارات
آن ها در این سرمایه گذاری های کلان نگاهی هم به سایر رقبای منطقه ای همچون امارات دارند که در این زمینه گام های بلندی برداشته و عربستان نمی خواهد از این کشور کوچک عربی عقب بماند از این رو با رقم هولناک 100 میلیارد دلار، تحت حمایت دولت در مراکز داده، استارت‌آپ‌ها و زیرساخت‌های دیگر برای توسعه هوش مصنوعی، این سرمایه‌گذاری را آغاز کرده است.
رهبری عربی بر هوش مصنوعی
اما کوشش های توسعه در حوزه هوش مصنوعی به عنوان موج چهارم انقلاب صنعتی در منطقه ما تنها به یک کشور منحصر و محدود نیست. امارات و قطر نیز در این فناوری نوظهور و رو به آینده، سرمایه گذاری های کلان را در دستور کار قرار داده اند و شاید بتوان اهتمام این کشورها را «رهبری عربی بر هوش مصنوعی» نام نهاد.
رشد 32 درصدی سرمایه گذاری منطقه ای
در زمینه اهتمام حوزه عربی بر هوش مصنوعی، آمارهای بین المللی هم قابل توجه است. شرکت بین المللی داده (IDC) پیش بینی کرده که هزینه های مربوط به هوش مصنوعی به تنهایی در این منطقه در سال 2024 از 3 میلیارد دلار فراتر رود که نسبت به سال 2023 افزایش 32 درصدی را نشان می دهد. چرا که تمایل آشکاری برای سرمایه گذاری در هوش مصنوعی به طور کلی و هوش مصنوعی مولد به طور خاص وجود دارد.
قطر و هوش مصنوعی
قطر دیگر کشور عربی است که با سرعت برق و باد برای دستیابی به افق های هوش مصنوعی تلاش می کند. قطر ۹ میلیارد ریال (2.5میلیارد دلار) را به عنوان مشوق برای دستیابی به برنامه های خود در زمینه هوش مصنوعی، فناوری و نوآوری اختصاص داده است.
امارات سالانه 20.5 میلیارد دلار
امارات که اینک بخشی از توریسم خود را با جذابیت های فناوری پشتیبانی می کند، سال 2018 وزارتخانه هوش مصنوعی را راه اندازی کرد. این کشور سالانه ۳ میلیارد دلار در حوزه نوآوری سرمایه گذاری و پیش بینی می کندکه هوش مصنوعی تا سال ۲۰۳۰ حدود ۹۸ میلیارد دلار به اقتصاد امارات کمک کند.
کویت هم...
کویت، دیگر کشور کوچک عربی نیز با فاصله تلاش دارد از این قافله عقب نماند. چشم انداز ۲۰۳۵ کویت بر تنوع بخشیدن به اقتصاد به دور از نفت و تبدیل این کشور به یک مرکز مالی منطقه ای تمرکز دارد. نقشه راه تحول دیجیتال در کویت بخش مهمی از چشم انداز ۲۰۳۵ را تشکیل می دهد و شامل سرمایه گذاری در زیرساخت های دیجیتال، ترویج نوآوری و ایجاد یک اکوسیستم دیجیتالی است که از استارت آپ ها و کارآفرینان حمایت می کند.
ما و هوش مصنوعی
شاید واقعیت تلخ از فرایند مطالعه این گزارش، نحوه مواجهه کند و کم حجم ما با هوش مصنوعی بیش از هر امر دیگری به چشم آید. بی شک در سال های اخیر، تلاش های جدی تری در این بخش در کشور صورت گرفته به ویژه پس از تاکیدات رهبر انقلاب در آبان ماه 1400 مبنی بر این که «باید کاری کنیم که ما در دنیا حداقل در بین 10کشور اول در زمینه هوش مصنوعی قرار بگیریم.» در عین حال بنابر سخن معاون سابق علمی رئیس جمهور، ایران در حوزه تولید علم هوش مصنوعی در رتبه دوم قرار دارد اما از بعد کاربرد در دنیا، در رتبه 77 به‌بعد قرار داریم و این یعنی نتوانستیم به‌خوبی زنجیره تبدیل علم به فناوری و فناوری به نوآوری را تکمیل کنیم. به علاوه آن که میزان سرمایه گذاری کشورهای منطقه در هوش مصنوعی، امروز یک زنگ خطر و هشدار جدی برای ماست که چنان چه در این زمینه همین گونه کند و لاک پشتی حرکت کنیم، آن ها اگرچه هیچ گاه ظرفیت و توان نیروی انسانی ایرانی را ندارند اما سرانجام با ضرب و زور دلار، مسیر توسعه و پیشتازی را پیش خواهند برد.