در تعجیل آفات است
جعفر یوسفی
مسعود پزشکیان در نشستی با جمعی از وزرای سابق امور خارجه گفت: «در آغاز فعالیت رسمی به عنوان رئیس جمهور گفتم که باور دارم باید با دوستان مروت و با دشمنان مدارا داشته باشیم و امروز بیش از گذشته به این نظر اعتقاد دارم.» یکی از ویژگی‌های خاص رئیس دولت چهاردهم، اتخاذ مواضع صریح ، بی‌پرده و خودمانی در موضوعات مختلف بود اما این بار از معدود دفعاتی است که در لفافه به نظر می‌رسد پیامی را می خواهد منتقل کند. بعد از پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا افراد مختلفی همچون حسین مرعشی، صادق زیباکلام، محمدرضا تاجیک و ... از جریان‌های اصلاح‌طلب، ایران را تشویق به شروع مذاکره با آمریکا در دولت آینده ایالات متحده کردند. در صحبت‌های پزشکیان با وزرای سابق خارجه همین موضوع با ادبیات متفاوت و البته غیر مستقیمی بیان شد. آن جا که رئیس جمهور می‌گوید «امروز» بیش از گذشته به مدارا کردن با دشمن اعتقاد دارم به وضوح می‌توان چنین برداشتی داشت. اما چند سوال و نکته مهم درباره چنین رویکردی نسبت به تصمیم گیری در موضوع سیاست خارجه مطرح است.حلقه کاملا ضد ایرانی؛ از این واضح تر ؟
حدود یک هفته از پیروزی ترامپ می‌گذرد و جریانی در داخل دایم خط مذاکره را مطالبه می‌کند، سوال این جاست مگر پالسی از طرف تیم دولت جدید آمریکا دریافت شده که با حجم بالا و افراد مختلف این مطالبه در دورن اصلاحات شکل گرفته است؟ آقای پزشکیان؛ با بررسی اجمالی تیم سیاست خارجه ترامپ می‌توان فهمید تمام عناصر ضد ایرانی در دولت آینده آمریکا در حال قدرت گرفتن هستند. همین اخیرا «مایک والتز» به عنوان مشاور امنیت ملی آمریکا توسط ترامپ منصوب شد. واتز به وضوح موافق رویکرد فقیر کردن ایران است تا جلوی تقویت مقاومت توسط ایران گرفته شود تا نتواند در منطقه نقش آفرینی کند. وی خارج از عرف دیپلماتیک دنیا علنا تهدید به ترور و اقدام علیه ایران برای متقاعد کردن ایران به عقب نشینی می‌کند. مشاور امنیت ملی ترامپ معتقد به باز گذاشتن دست اسرائیل برای ادامه جنایات در منطقه است. همچنین «والتز» این سیاست را بارها علنی تکرار کرده است که از لحاظ منافع و رقابت های کلان‌تر ایالات متحده، شرایط غرب آسیا باید از طریق سرکوب ایران فورا به ثبات برسد تا آمریکا زودتر بتواند توجه خود را معطوف به چین کند. چین بزرگ‌ترین برنده نقش آفرینی ایران در منطقه ارزیابی می‌شود. علاوه بر این «الیس استفانیک» که به‌تازگی در رسانه‌های آمریکایی به‌عنوان سفیر واشنگتن در سازمان ملل معرفی شده، پیش از رسانه‌ای شدن خبر مسئولیت جدیدش در توئیتی ضد ایرانی نوشته بود: «آمریکا آماده بازگشت به سیاست فشار حداکثری رئیس جمهور ترامپ بر ضد ایران است. برای مدت طولانی، دشمنان ما به خاطر ضعف دولت جو بایدن و کامالا هریس جسورتر شده‌اند. با رئیس‌جمهور ترامپ، «برقراری صلح از طریق قدرت» برگشته است.»
مگر میزی برای مذاکره وجود دارد ؟
حال با توجه به این تیمِ ضدایرانیِ رادیکالِ ترامپ واقعا رئیس جمهور و جریان اصلاح‌طلب چه روزنه‌ای برای مذاکره و تعامل دیده‌اند که ما نمی‌بینیم؟! به نظر می‌رسد رئیس جمهور و برخی از جریان اصلاحات قبل از ارائه پیشنهادها کمی دقت و بررسی کنند که آیا اصلا میزی برای مذاکره وجود دارد که بتوان پشت آن نشست و گفت وگو کرد؟ شرایط فعلی منطقه و روابط میان آمریکا و ایران در وضعیتی قرار دارد که هر رفتار ایران می‌بایست با محاسبات دقیق و منطقی صورت گیرد تا هم ایران را در موضع ضعف قرار ندهد و هم تنش‌ها را بیش از این افزایش ندهد. باید به این موضوع هم توجه داشت که عجله در رفتار با آمریکا، می‌تواند شرایط را بدتر کند، بهتر است برای انجام هررفتاری یا ارائه تحلیل درخصوص رفتار با آمریکا، ابتدا به این موضوع توجه کرد که طرف مقابل چه مبنایی برای رفتار در مقابل ایران دارد، در شرایطی که منطقه در وضعیت بحرانی قرار دارد و رفتارهای اعلامی و اعمالی آمریکایی‌ها با یکدیگر در تناقض است، بهتر است به جای هیجان‌زده رفتار کردن، برمبنای واقعیت و مقتضیات بین‌المللی رفتار کرد.
نکته مهم براساس تجربه تاریخی در دوره قبلی ریاست جمهوری ترامپ این است که حتی اگر پالسی از طرف دولت آینده آمریکا مطرح شود، به هیچ وجه نباید علنی و مشتاقانه درباره آن صحبت کرد. این نکته را محمدجواد ظریف معاون راهبردی رئیس جمهور به خوبی می‌تواند به رئیس جمهور منتقل کند و خاطره توئیت تحقیرآمیز ترامپ در واکنش صحبت‌های وزیر خارجه وقت ایران (محمدجواد ظریف) که گفته بود ایران حاضر است در صورت برداشتن تحریم‌ها با آمریکا مذاکره کند را بازگو کند. ترامپ در واکنش به این صحبت نوشت: نه، مرسی!