استراتژی بن‌سلمان در دیپلماسی منطقه‌ای
شاهد بنی اسدی
مواضع دیپلماتیک اخیر بن‌سلمان در رابطه با ایران نشان‌دهنده تغییری قابل توجه از موضع سنتی سرسختانه او نسبت به تهران است. در نشست اخیر سازمان همکاری اسلامی و اتحادیه عرب، بن‌سلمان دیداری مهم با محمدرضا عارف معاون اول رئیس‌جمهور ایران برگزار و حمله اسرائیل به مواضع ایرانی را محکوم کرد که نشانه‌ای از تمایل او به ایجاد یک ثبات در روابط بین ریاض و تهران است. انتخاب مجدد دونالد ترامپ، که به‌طور تاریخی رویکرد سختگیرانه‌ای نسبت به ایران داشته است، در این بازنگری بن‌سلمان نقش پررنگی دارد. بازگشت احتمالی ترامپ به تحریم‌های تهاجمی و کمپین‌های «فشار حداکثری» علیه ایران تهدیدی برای بی‌ثباتی بیشتر منطقه و همچنین تهدید برنامه بلندمدت اقتصادی عربستان به حساب می‌آید. بن‌سلمان با تجربه تحولات سال های اخیر، به محدودیت‌های تکیه صرف بر حمایت ایالات متحده پی برده است، چرا که سیاست خارجی آمریکا می‌تواند غیرقابل پیش‌بینی و گاه بی‌تفاوت نسبت به منافع پیچیده متحدان منطقه‌ای باشد. برای عربستان سعودی، یک رابطه باثبات با ایران می‌تواند تنش‌های منطقه‌ای را کاهش دهد و چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان را که مربوط به توسعه اقتصادی این کشور است، تقویت کند. در این زمینه، بن سلمان با دنبال کردن تنش زدایی با ایران، به دنبال آن است که ثبات عربستان سعودی کمتر وابسته به نوسانات سیاست ایالات متحده باشد. این رویکرد دیپلماتیک مستقل به عربستان سعودی اجازه می‌دهد تا خطر تشدید تنش‌ها با ایران را کاهش دهد. به نظر می‌رسد استراتژی بن‌سلمان در دیپلماسی منطقه‌ای به شکلی طراحی شده است که احتمال کشیده شدن ریاض به فضای درگیری بین واشنگتن و تهران را کاهش دهد و هدف بن‌سلمان، معرفی عربستان به عنوان بازیگری مستقلتر در خاورمیانه است. با این حال، ظرفیت عربستان برای استقلال بیشتر به‌دلیل پیوند عمیق آن کشور با ایالات متحده محدودیت‌های زیادی دارد. رابطه عربستان با ایالات متحده، به ویژه در حوزه‌های دفاعی و اطلاعاتی، همچنان برای ریاض حیاتی است. این وابستگی، انعطاف‌پذیری عربستان را محدود می‌کند، زیرا از دست دادن مهم‌ترین متحد امنیتی حتی اگر بن‌سلمان به دنبال سیاست متوازن‌تری در منطقه باشد، برای ریاض قابل اجرا نیست. علاوه بر این، موضع سختگیرانه ترامپ و اسرائیل در قبال برنامه هسته‌ای و نفوذ منطقه‌ای ایران، عربستان را تحت فشار قرار می‌دهد تا جبهه ضدتهران را پررنگ کند و در صورت افزایش تنش‌ها بین ایران و اسرائیل، ممکن است عربستان برای ادامه تعامل با تهران دچار مشکلات خاصی شود، به‌ویژه اگر این تعاملات، روابطش با ایالات متحده را به خطر بیندازد. با این‌حال باید منتظر ماند و دید ولیعهد عربستان تا چه اندازه‌ای توان اتخاذ سیاست‌های مستقلتر از ایالات متحده را دارد.