کارد به استخوان کادر درمان
صادق غفوریان
هفت روز از حادثه تلخ قتل دکتر مسعود داوودی، پزشک متخصص قلب در یاسوج می گذرد. این پزشک 51 ساله اهل شاهرود که 14 سال سابقه خدمت در حوزه درمان در استان کهگیلویه و بویراحمد را داشت، قربانی خشونتی از جنس انتقام شد. ماجرا از این قرار بود که حدود ۳ سال قبل برادر فرد قاتل با علایم سکته برای درمان به بیمارستان جلیل که یک مرکز تروما (تصادفات و آسیب‌ها) است، منتقل می‌شود. در حالی که این بیمارستان مرکز تخصصی قلب نیست و پزشک بلافاصله دستورات اولیه را طی تماسی اعلام می‌کند اما نوار قلب نشان دهنده سکته قلبی وسیع بوده و عملیات احیا موفقیت آمیز نبوده و بیمار فوت می‌کند. این ماجرا با این بهانه که چرا پزشک متخصص، خود بر بالین بیمار حاضر نشده، منجر به کینه ای عمیق نزد برادر متوفی می شود که نهایتا دست به این قتل هولناک می زند.
خشونتی جهانی
ما در کشورمان، هر از گاهی با این دست اخبار روبه رو می شویم که کادر درمان در معرض خشونت توسط بیماران یا همراهانشان قرار می گیرند. یک پژوهش بین المللی می گوید، به طور کلی، 61.9 درصد از پرسنل درمان در معرض هر نوع خشونت در محل کار قرار دارند که از این آمار، 42.5 درصد در معرض خشونت غیرفیزیکی بودند و 24.4 درصد خشونت فیزیکی را تجربه کرده اند.
70 درصد پرستاران تجربه خشونت داشته اند
در کشور ما نیز رقمی مشابه آمار جهانی به روایت نجاتیان رئیس سازمان نظام پرستاری، روز گذشته نقل شده است. او در مراسم بزرگداشت دکتر مسعود داوودی گفته است: متاسفانه خشونت فیزیکی علیه کادر درمان که انتهای آن را در این حرکت سبعانه دیدیم، رو به افزایش است. طی یک سال گذشته بیش از 70 درصد پرستاران خشونت کلامی و فیزیکی را تجربه کردند. متاسفانه این روزها شاهد اخبار زیادی مبنی بر خشونت علیه کادر درمان هستیم. بیمارستان‌ها و مراکز درمانی باید نقطه امن ارائه خدمت باشند.
قانون هست، مجازات باید پیشگیرانه باشداما در این زمینه آیا قانون نقص دارد که خشونت ها علیه کادر درمان ادامه می یابد یا باید در جست وجوی چالشی دیگر بود؟ بر اساس ماده ۶۰۸ قانون مدنی، توهین و فحاشی به پرسنل درمانی حین انجام وظیفه جرم است. همچنین در مواردی که شخص حین توهین مرتکب ضرب و جرح عمدی شود و به پرسنل صدمه بزند، اقدام وی علاوه بر مجازات ضرب و جرح عمدی، اخلال در نظم، صیانت و امنیت جامعه محسوب می‌شود.
همه می دانیم که مجازات «اخلال در نظم، صیانت و امنیت جامعه» که در این بند قانونی به صراحت بیان شده است، در مواقعی اشد مجازات را در پی دارد ولی چرا این صراحت قانونی جنبه بازدارندگی ندارد؟
در این باره دکتر کامران باقری لنکرانی وزیر اسبق بهداشت، روز گذشته اظهارنظر کرده است: «مجازات‌های فعلی متأسفانه حتی برای خشونت فیزیکی علیه کارکنان نظام سلامت بازدارندگی خود را از دست داده‌اند. جریمه صد هزار تومانی که بر اساس مفاد ۶۰۸ و ۶۰۹ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵ صادر می‌شود، اولاً تصریحی برای کارکنان نظام سلامت ندارد و در ثانی بازدارندگی هم ندارد.»
او همچنین گفته است: در بسیاری از کشورها مجازات خشونت علیه کارکنان نظام سلامت به صورت ویژه دیده شده است. خود درمان و ارائه خدمت آن هم در شرایط کمبود بسیاری از وسایل و امکانات و تأخیر در پرداخت‌ها به ویژه در بیمارستان دولتی و در مناطق محروم مشقت بار است. اگر این مشقت با توهین و تهدید همراه شود، عملاً ماندگاری کارکنان نظام سلامت و ارائه خدمت دچار اختلال جبران ناپذیری می‌شود. ما در جریان بررسی برنامه توسعه هفتم پیشنهاد کردیم موضوع خشونت علیه کارکنان نظام سلامت مورد توجه قرار گیرد که وعده داده شد بعداً در لوایح یا طرح‌ها بحث خواهد شد اما اقدامی هنوز رخ نداده است.»
حضور پلیس در مراکز درمانی
قطعا راهکارهای متعددی از جمله جدی انگاشتن مجازات خشونتگران علیه کادر درمان می تواند، جنبه پیشگیرانه این آسیب را تقویت کند. نجاتیان، رئیس کل سازمان نظام پرستاری هم می گوید: به نظر می‌رسد برای جلوگیری از خشونت علیه کادر درمان در سه حوزه باید پیگیری شود. درخواستی از دادستانی کشور، فرمانده نیروی انتظامی و وزارت بهداشت کردیم که حتما باید پلیس در بیمارستان‌ها مستقر شود. وجود و حضور پلیس به کاهش خشونت‌ها علیه کادر درمان بسیار کمک کننده است.
گفت‌وگو
نیازمند قوانین بازدارنده و البته آگاهی بخشی به جامعه هستیم
دکتر رضا لاری پور، معاون فنی و نظارت و سخنگوی سازمان نظام پزشکی کشور به خراسان می گوید: ما نیازمند قوانینی هستیم که جنبه بازدارندگی آن ها پررنگ باشد و نکته دیگر نیز در همین زمینه، اجرای این قوانین است. یعنی درمانگران در مراکز درمانی در هر نقطه ای از کشور در امنیت کامل و آرامش و آسایش بتوانند به مردم خدمت کنند. اگر خدای ناکرده فضای ناآرامی پدید آید که درمانگران نتوانند به وظیفه خود عمل کنند، بی شک یکایک کادر درمان از متخصص تا پرستار دست به عمل های دشوار، پرریسک و سخت نخواهند زد و در این شرایط، آسیب این موضوع، متوجه فرد فرد جامعه خواهد شد. این در حالی است که پزشکی در ذات خود خطر، خطا و سختی دارد و با مرگ سرو کار دارد.
لاری پور در ادامه بر ضرورت آگاهی بخشی به جامعه در این زمینه اشاره و خاطرنشان می کند: لازم است جامعه به فرایندهای درمان آگاهی یابد البته ارائه دهندگان درمان هم باید درباره بیماری و روند درمان بیمار به او و خانواده اش توضیحاتی ارائه دهند. طبیعتا هرچه بیمار و خانواده او از فرایند، آگاهی بیشتری داشته باشند، این خود کمک کننده به آن موقعیت و شرایط است.
معاون فنی و نظارت و سخنگوی سازمان نظام پزشکی کشور تاکید می کند: اگر خشونت علیه کادر درمان به ویژه در برخی مناطق رواج یابد، این مردم هستند که آسیب می بینند بنابراین لازم است در خصوص اتخاذ تدابیر لازم به ویژه در بخش قوانین، اقدامات جدی تری توسط مراجع ذیصلاح انجام شود.