زیروبم رشته شیرین «علوم و صنایع غذایی»
شایان اله آبادی | خبر نگار
من کی‌ام؟
فاطمه حسینی طباطبایی هستم، دانش آموخته دکترای تخصصی رشته علوم و صنایع غذایی. در حال حاضر مشغول تدریس این رشته در دانشگاه آزاد اسلامی مشهد هستم.
در رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی چه خبر است؟
پیشرفت علم و صنعت، تغییر سبک زندگی و افزایش شیوع بیماری‌های گوارشی، قلبی عروقی و سرطان در سطح جهانی، توجه محققان علوم غذایی را به موضوعات ایمنی غذایی، افزودنی‌ها، آلرژن‌‌ها، آلاینده‌ها، طراحی محصولات نوین مانند مواد غذایی سالم، فراسودمند، پروبیوتیک‌ها، سین‌بیوتیک‌ها، آنتی‌اکسیدان‌ها و عصاره‌های گیاهی جلب کرده است. از طرفی با توجه به رشد جمعیت، کاهش منابع غذایی و نیاز فزاینده به غذا، بهینه‌سازی استفاده از منابع موجود، روش‌های نگهداری مطلوب، جلوگیری از ضایعات، طراحی محصولات غذایی متنوع و بسته‌بندی مناسب به منظور حفظ و بهبود کیفیت محصولات غذایی از ضروریات غیرقابل انکار است. موارد ذکر شده نقش کلیدی رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی در ارتقای سلامت و شکل‌گیری مباحث علمی جدید در دانشگاه‌های معتبر جهان را بیان می‌کند.
هدف از این رشته، تربیت نیروهای متخصصی است که در زمینه‌های تبدیل و نگهداری مواد غذایی، کنترل کیفیت، طراحی و فرمولاسیون محصولات غذایی جدید و فراسودمند، طراحی و بهینه‌سازی خطوط تولید و مدیریت فنی واحدهای تولیدی فعالیت و در تأمین کمیت و کیفیت غذایی جامعه نقش‌آفرینی کنند.
بعد از دانش‌آموختگی در این رشته، چه چیزی در انتظار یک مهندس صنایع غذایی است؟
دانش‌آموختگان این رشته می‌توانند وارد بازار کار شوند یا در داخل کشور در مقطع کارشناسی ارشد و سپس دکتری تخصصی در 4 گرایش مختلف شامل فناوری مواد غذایی، مهندسی و طراحی صنایع غذایی، شیمی مواد غذایی و زیست فناوری مواد غذایی ادامه تحصیل دهند.
شرایط کاری و درآمد مهندسی صنایع غذایی به چه صورت است؟
دانش‌آموختگان رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی بسته به توانایی‌های فردی و علمی خود، می‌توانند مسئولیت‌های متفاوتی مانند مدیریت تولید کارخانجات، مسئولیت فنی، مسئولیت آزمایشگاه‌ها، مسئولیت واحدهای تحقیق و توسعه، انجام فعالیتهای تحقیقاتی برای بهبود کیفیت تولیدات غذایی، فرموله کردن محصولات جدید، افزایش تولید، کاهش ضایعات، بسته‌بندی، ارائه مشاوره علمی به واحدهای تولیدی و فعالیتهای دیگر را برعهده گیرند. یکی از مهم‌ترین مزایای این رشته، توانمندی دانش‌آموختگان در کارآفرینی و ایجاد مشاغل صنعتی، کارگاهی و مشاغل زود بازده است. علاوه بر این، کارشناسان این رشته می‌توانند در بخش‌های مختلف دولتی و سازمان‌های نظارتی مانند اداره نظارت بر مواد غذایی، موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی، جهاد کشاورزی، اداره صنایع و معادن، شهرک‌های صنعتی و... مشغول به کار شوند.
در این رشته با چه سختی‌ها و چالش‌هایی مواجه خواهید بود؟
رشته مهندسی صنایع غذایی، با وجود جذابیت‌هایش، با سختی‌ها و چالش‌های خاصی همراه است. دانشجویان این رشته باید در زمینه‌های تخصصی مانند شیمی مواد غذایی، میکروبیولوژی و یا مهندسی فرایند که نیازمند درک عمیق علمی هستند تسلط کافی داشته باشند. یکی از مشکلات دیگر، کمبود زمینه‌های آموزشی مهارت‌های پیشرفته و سرمایه‌گذاری در پروژههای تحقیقاتی و نوآوری در صنایع غذایی است.
فعالیتهای پژوهشی در زمینه بهبود کیفیت محصولات یا توسعه فناوری‌های جدید، نیازمند به روز بودن مداوم اطلاعات بوده و هزینه‌بر است و در برخی کشورها امکانات و بودجه کافی برای این کار وجود ندارد.
چه توانایی‌هایی برای ورود به رشته علوم و صنایع غذایی لازم است؟
در صنعت، مسئولیت تضمین کیفیت و ایمنی غذا بر عهده متخصصان این رشته است. این مسئولیت سنگین است، چرا که کوچک‌ترین اشتباه می‌تواند به سلامت مصرف‌کننده آسیب برساند. از طرفی تطبیق محصولات تولیدی با ضوابط تعیین شده از سوی سازمان غذا و دارو، استانداردهای ملی و بین‌المللی مانند ISO ، GMP یا HACCP نیازمند دقت زیادی است. اهمیت این رشته در تأمین سلامت و امنیت غذایی مردم نیازمند علاقه و پشتکار در کنار یادگیری مداوم برای غلبه بر چالش‌های مذکور است. همچنین بازار کار این رشته رقابتی است و دانش‌آموختگان برای موفقیت باید مهارت‌های فنی خود را به‌روز کنند و با فناوری‌های نوین آشنا باشند.
چطور می‌توان در رشته صنایع غذایی به موفقیت رسید؟
برای موفقیت در رشته صنایع غذایی، باید مهارت‌های علمی، عملی و شخصیتی را تقویت کرد. این موفقیت نه تنها به توانایی‌های فنی بلکه به نگرش، پشتکار و هوشمندی فرد در شناسایی فرصت‌ها بستگی دارد. نوآوری و همکاری در پروژههای تحقیقاتی، تقویت مهارت‌های نرم از جمله مدیریت زمان، کار تیمی و توانایی حل مسئله، به روز بودن مانند پیگیری پیشرفت‌ها از مجلات علمی معتبر، شرکت در سمینارها و کنفرانس‌ها و حضور در رویدادها، کارآموزی و کسب تجربه صنعتی به همراه شبکه‌سازی و ارتباط با استادان و افراد شاغل در صنعت و در نهایت هدف‌گذاری و تخصص‌گرایی با انتخاب یک زمینه کاری خاص به همراه پایبندی به اصول می‌تواند ارزش شما را در بازار کار افزایش دهد و مسیر موفقیت در رشته صنایع غذایی را هموار کند.