بیشتر ما این روزها دانش استفاده از رایانه و گوشی همراه برای خرید اینترنتی، حضور در شبکه‌‌‌های اجتماعی و طیف وسیعی از کارها را داریم؛ اما گاهی هرچقدر ابزارمان رشد می‌‌‌کند و مهارت‌‌‌مان هم بیشتر می‌‌‌شود، در مقابل مدیریت ماجرا مشکل‌‌‌تر می‌‌‌شود به طوری‌‌‌که به‌‌‌جای آن‌‌‌که ابزارهای الکترونیک، گجت‌‌‌ها و شبکه‌‌‌های اجتماعی و پیام‌‌‌رسان‌‌‌ها در خدمت ما باشند، ما تبدیل به عنصر منفعل در برابر آن‌‌‌ها می‌‌‌شویم. به‌‌‌ویژه این‌‌‌که همه می‌‌‌دانیم الگوریتم پلتفرم‌‌‌ها و شبکه‌‌‌های اجتماعی طوری طراحی شده که ما را در قلاب‌‌‌های محتوایی و فرمی جذابی بیندازد که اعتیادآور بوده و بیرون آمدن از آن‌‌‌ها سخت است. همه ساله روز دوم دسامبر، برابر با دوازدهم آذر به عنوان روز جهانی «سواد رایانه‌ای» گرامی داشته می‌‌‌‌شود. این روز جهانی با هدف ارتقای آگاهی درباره رایانه و دستگاه‌‌‌ های الکترونیکی در نظر گرفته شده و طی آن افراد ترغیب می‌‌‌شوند تا از رایانه و ابزارهای دیجیتالی در طیف وسیعی از مهارت‌‌‌‌ها استفاده کنند. اما شاید بد نباشد در این روز از جنبه دیگری ماجرا را ببینیم و سعی کنیم سوادمان را در نوع استفاده از این ابزارها ارتقا دهیم؛ نه فقط در مهارت استفاده. برای همین سراغ یک موضوع مهم رفتیم؛ یعنی «اعتیاد دیجیتال» و راه‌‌‌های سم‌‌‌زدایی از آن. با این مطلب همراه ما باشید.

وقتی نمی‌‌‌توانی از گوشی‌‌‌ات جدا شوی...
تا حالا شده اگر گوشی همراه‌‌‌تان نزدیک دست‌‌‌تان نباشد، حس اضطراب داشته باشید و فکر کنید یک چیزی کم است؟ شده گاه و بیگاه بی‌‌‌دلیل قفل گوشی را باز و کمی نگاهش کنید و بعد هم ببندید بدون این‌‌‌که دنبال چیز خاصی باشید؟ آیا حین مطالعه، درس، انجام کارهای اداری و... ناغافل گوشی را برمی‌‌‌دارید و تمرکز کافی برای انجام کارها ندارید؟ اگر چنین علایمی دارید شاید به «سم‌‌‌زدایی دیجیتال» نیاز داشته باشید؛ یک ترک اعتیاد برای خلاصی از گوشی‌‌‌تان و بازگرداندن تمرکز. اگر وابستگی زیادی به گوشی‌‌‌تان دارید، خواندن ادامه این مطلب به شما کمک زیادی خواهد کرد.
واقعاً معتاد شدیم؟
از زمان ورود گوشی‌‌‌های هوشمند به زندگی ما کمتر از دو دهه می‌گذرد؛ اما به طرز عجیبی به یکی از ضروریات زندگی روزانه‌‌‌مان تبدیل شده‌‌‌اند به طوری‌‌‌که بسیاری از ما اولین کاری که پس از بیدار شدن از خواب انجام می‌‌‌دهیم، چک کردن گوشی‌‌‌های تلفن است. آن اوایل برخی‌‌‌ها معتقد بودند که با آمدن تلفن‌‌‌ های همراه هوشمند، اوقات فراغت بیشتری برای آدم‌‌‌ها فراهم می‌‌‌شود و با این شرایط حال آن‌‌‌ها  بهتر خواهد شد. اما حالا شرایط فرق می‌‌‌کند، چون تمام جوامعی که استفاده از تلفن همراه در آن‌‌‌ها گسترش یافته است با پدیده‌‌‌ای مواجه هستند که به آن «اعتیاد دیجیتال» می‌‌‌گویند. موضوعی که همه کاربران باید در کنار ارتقای مهارت‌‌‌شان در استفاده از گوشی و اینترنت، از آن به‌‌‌عنوان بخش مهمی از سواد رایانه‌‌‌ای‌‌‌شان آگاه باشند.
اعتیاد دیجیتال چه نشانه‌‌‌هایی دارد؟
 چک کردن مداوم مطالب در شبکه‌‌‌های اجتماعی  و به روزرسانی آن‌‌‌ها یا چک کردن پروفایل سایر افراد برای بیش از دو ساعت در روز از مصادیق اعتیاد به شبکه‌‌‌های اجتماعی است. اما اعتیاد دیجیتال نشانه‌‌‌های دیگری هم دارد. اگر به این 7 نکته گرفتار هستید شما هم یک معتاد دیجیتال هستید.
1. اگر اولین کاری که صبح‌‌‌ها انجام می‌‌‌دهید، چک کردن گوشی است.
2. اگر وقتی گوشی‌‌‌تان داخل شارژ است یا به‌‌‌هر دلیلی همراه‌‌‌تان نیست، احساس تنهایی، کلافگی یا نگران می‌‌‌کنید.
3. اگر برای تبریک تولد یا احوال‌‌‌پرسی با یک دوست و آشنا، پیام در شبکه‌‌‌های اجتماعی را به دیدار حضوری ترجیح می‌‌‌دهید.
4. اگر از هر فرصتی برای چک کردن تلفن‌‌‌تان استفاده می‌‌‌کنید.
5. اگر حتی در موقعیت‌‌‌هایی مثل غذاخوردن، وسط مهمانی، داخل سینما و... گوشی‌‌‌تان همراه‌‌‌تان است و مدام آن را چک می‌‌‌کنید.
6. اگر علاقه دارید خیلی سریع به پیام‌‌‌ها پاسخ دهید.
7. اگر تا لحظه خواب گوشی کنارتان است و قبل از خواب هم مدام از آن استفاده می‌‌‌کنید و... هر کدام از این‌‌‌ها یا چند مورد از آن‌‌‌ها کنار هم می‌‌‌تواند علایم اعتیاد الکترونیک شما باشد؛ اعتیادی که نیاز به یک سم زدایی دارد.
 چند گام برای سم زدایی دیجیتال
عادت‌‌‌های بد در طول زمان ایجاد شده‌‌‌اند و اصلا نباید انتظار نداشته باشید که یک شبه برطرف شوند. پس دستورالعمل‌‌‌های زیر را بخوانید و عمل کنید تا از این دام مهلک نجات پیدا کنید.
1. محدودیت بگذارید| برنامه‌‌‌ای برای خودتان تنظیم و بر اساس آن میزان استفاده از گوشی و شبکه‌‌‌های اجتماعی را مدیریت کنید. مثلا تا یک ساعت بعد از بیدار شدن، از گوشی‌تان استفاده نکنید. یا زمان صرف غذا گوشی‌‌‌تان را خاموش کنید.
2. در پاسخ به پیام تاخیر بیندازید| مطمئن باشید که اصلا لازم نیست به همه پیام‌‌‌ها، فورا جواب بدهید. یک یا دو زمان خاص و کوتاه در روز برای بررسی پیام‌‌‌ها و ایمیل‌‌‌هایتان در نظر بگیرید و خارج از آن، سراغ پیام‌‌‌ها نروید. یادتان باشد که نوتیفیکیشن شبکه‌‌‌های اجتماعی را غیرفعال کنید تا با هر پیام دچار وسوسه نشوید. اگر فکر می‌‌‌کنید از عهده این ماجرا برنمی‌‌‌آیید و با شنیدن صدای دینگ ناغافل سراغ گوشی می‌‌‌روید، بد نیست کلاً اینترنت‌‌‌تان را قطع کنید.
3. گجت‌‌‌های واسط را تنظیم کنید| ساعت‌‌‌های هوشمند از جمله ابزارهایی هستند که ممکن است به‌‌‌خاطر دسترسی ساده‌‌‌تر به پیام‌‌‌هایی که روی گوشی‌‌‌تان می‌‌‌آید بیشتر شما را درگیر کرده و با هر ویبره و آلارمی تمرکز و توجه‌‌‌تان را از ایده‌‌‌پردازی، مطالعه، لذت بردن از محیط زیست، یک شام خانوادگی یا قرار کاری پرت کند. در این زمینه بهتر است یا سراغ چنین گجت‌‌‌هایی نروید یا در تنظیمات‌‌‌شان این نکته را لحاظ کنید که یا ساعت خاصی هیچ نوتیفیکیشنی نمایش ندهند یا اصلاً به گوشی متصل نباشند.
4. برای گوشی جایگزین پیدا کنید|  اگر فکر خواهید کرد که استفاده از گوشی همراه برای شما نوعی آرامش ایجاد می‌‌‌کند، به راه‌های جایگزین دیگری برای آرامش فکر کنید. اگر به دلیل خستگی یا نگرانی سراغ گوشی می‌روید، بهتر است که روش‌های تن ‌آرامی، تمرکز و...  را تمرین کنید که به شما کمک می‌کنند که ارتباط بهتری با بدن و دنیای اطراف‌‌‌تان برقرار کنید.
5. گاهی کلاً منفک شوید| بد نیست گاهی چند ساعتی در طول روز  ساعت، گوشی و هر ابزار هوشمند دیگری را که دارید خاموش کنید. یا لااقل گوشی را روشن نگه‌‌‌دارید اما اینترنت را قطع کنید. به این شکل در بازه‌‌‌های مختلفی مشغول سم‌‌‌زدایی دیجیتال هستید و می‌‌‌بینید بدون این‌‌‌که از رشد دنیای پرسرعت جا بمانید یک زندگی آرام، با تمرکز بالا برای ایده‌‌‌پردازی و با احساسات خوب کنار خانواده خواهید داشت.   
​​​​​​​