​​​​​​​
شاید همین یک عکس گویای واقعیتی دردناک از وضعیت مدارس دولتی باشد؛(عکس مندرج در این گزارش) نگاه به نظر همراه با تاسف رئیس جمهور به میز و نیمکت و نمایی از میزهای کثیف و رنگ و رو رفته کلاس، گوشه ای از این روزگار ترحم آمیز مدرسه دولتی است.
اما ماجرای مدارس دولتی که رهبر انقلاب نیز درباره کیفیت آموزشی آن ها هشدار داده اند، موضوعی است که سال ها در صدر چالش های آموزشی کشور است. رهبر انقلاب شهریور 1399 این گونه گفتند: «باید سطح و کیفیت مدارس دولتی از لحاظ آموزشی و تربیتی به‌گونه‌ای شود که دانش‌آموزان احساس نکنند با تحصیل در این مدارس امکان قبولی آن‌ها در کنکور کمتر است و خانواده‌ها نیز تصور کنند فرزندانشان را به یک جای بی‌پناه می‌فرستند.»
33 هزار کلاس نیازمند تخریب و بازسازی
قبل  از ورود به حوزه آموزشی در مدارس دولتی، بد نیست وضعیت کالبدی این مدارس در کشور را با توجه به آمار وزارت آموزش و پرورش بررسی کنیم. بر اساس اعلام معاون فنی و نظارت سازمان نوسازی مدارس کشور در حال حاضر، حدود ۲۰ هزار مدرسه از حدود ۱۰۵ هزار مدرسه، در تراز مدارس فرسوده قرار دارند که این یعنی حدود ۲۰ درصد مدارس فرسوده هستند اما مدارس فرسوده به این معنا نیست که دانش آموز را به این مدارس نبریم. آمار کلاس درس فرسوده ما نیز حدودا ۲۰ درصد است؛ یعنی ۱۰۴ هزار کلاس درس از ۵۴۰ هزار کلاس درس فرسوده هستند. بنا بر اظهارات معاون فنی و نظارت سازمان نوسازی مدارس کشور، ۱۹ درصد از کلاس‌های درس کشور نیازمند توجه، ۱۳ درصد نیازمند مقاوم‌سازی برای افزایش عمر بنا و ۶ درصد از کلاس‌های درس معادل ۳۳ هزار کلاس نیازمند تخریب و بازسازی هستند.
ارتقای کیفیت فقط در مقام حرف
اما روی دیگر سکه مدرسه و نظام آموزشی، فراتر از کالبد و ظاهر یک حوزه آموزشی، وضعیت و کیفیت آموزش و میزان اثربخشی آن است. از شواهد و قراین بر می آید، روند افزایش کیفیت آموزش و توانمندسازی معلمان در مدارس دولتی عادی به فرایندی طولانی و پرچالش تبدیل شده که به نظر می‌رسد فعلاً در حد شعار باقی مانده است. جزیره‌ای عمل کردن بخش‌های مختلف آموزش و پرورش و ناهماهنگی میان آن‌ها، دانش‌آموزان را در یک چرخه معیوب گرفتار کرده است. بدون استثنا در اظهارات روزهای نخستین مسئولیت تمامی وزیران آموزش و پرورش، کیفیت بخشی به مدارس دولتی، در شمار اولویت ها و رویکردهای اصلی آنان بوده اما این نیاز، آن طور که باید در این سال ها در مرحله عمل، آورده جدیدی را رقم نزده است. ما در این زمینه به دو نمونه مشخص اشاره می کنیم:
 سهم ناچیز دولتی ها از برترین های کنکور
بی شک، ماراتن کنکور می تواند عرصه سنجش و ارزیابی آموزشی مدارس دولتی در مقایسه با سایر فضاهای تحصیلی باشد.
بررسی آماری کنکور در سال های متعدد نشان می دهد، پایین ترین میزان برترین ها و قبولی های رشته های برتر از میان دانش آموزان مدارس دولتی است. در کنکور سراسری سال ۱۴۰۳، فقط ۷ درصد برترین‌های کنکور از مدارس دولتی بودند که این درصد نسبت به سال‌های گذشته کاهش یافته و باز دست برتر با دانش‌آموزانی بوده که در مدارس سمپاد و تیزهوشان درس خوانده‌اند. در واقع امسال هم از میان ۴۰ رتبه برتر، تنها ۳ نفر از مدارس دولتی بودند و به‌عبارت دیگر کنکور به رقابتی میان مدارس غیردولتی و سمپادها تبدیل شده است.
 2-آزمون تیمز2023، یک آبروریزی آموزشی
نتایج آزمون بین المللی تیمز نیز که مجموعه‌ای از ارزیابی‌های بین‌المللی از علم ریاضی و دانش دانش‌آموزان در سراسر جهان است، می تواند ملاک دیگری بر شرایط آموزشی در مدارس کشور باشد. در این باره، نتایج آزمون تیمز 2023که هفته های گذشته اعلام شد، نشان می دهد شرایط ما بیشتر به یک آبروریزی آموزشی شباهت دارد. نتایجی که البته اگر بخواهیم منصفانه به آن نگاه کنیم روند نزولی آن نه از یک سال و دو سال پیش که دقیقاً 20 سال است که آغاز شده و آخرین نتیجه به‌دست‌آمده نشان از افت صد درصدی رتبه ایران در آزمون تیمز دارد. بر اساس گزارش نتایج آزمون، از کشورهای منطقه ترکیه، آذربایجان، ارمنستان، کویت، عمان، قطر، عربستان، قزاقستان، ازبکستان و بحرین در ارزیابی شرکت داشتند. ایران از ۵۸ کشور شرکت‌کننده در ریاضی پایه چهارم، رتبه ۵۳ را کسب کرد که تمام کشورهای منطقه به‌جز عربستان سعودی عملکرد بهتری نسبت به ایران داشتند.
همچنین ایران از ۵۸ کشور شرکت‌کننده در علوم پایه چهارم، رتبه ۴۹ را به دست آورد و کشورهای عمان، ترکیه، امارات، ارمنستان، قطر، قزاقستان و بحرین عملکرد بالاتری نسبت به ایران داشتند. همچنین ایران از ۴۴ کشور شرکت‌کننده در ریاضی پایه هشتم رتبه ۳۱ را کسب کرد و کشورهای ترکیه، امارات، آذربایجان، قزاقستان، قطر و بحرین عملکرد بالاتری را نسبت به ایران داشتند.
حالا وعده پزشکیان چیست؟
همان طور که در ابتدای این گزارش اشاره شد، نگاه معنادار آقای رئیس جمهور به امکانات یک کلاس در بازدید روز گذشته اش از یک مدرسه دولتی در شهر قدس تهران، نشان می دهد او هم به فاجعه مدارس دولتی آگاه است. در عین حال او وعده های درشتی درباره مدارس دولتی مطرح کرده که نمی دانیم چه میزان از آن ها محقق خواهد شد: «کمبود فضا‌های آموزشی را ظرف یک سال جبران می‌کنیم؛ قرار نیست کسی که پول دارد بهترین آموزش را ببیند، اما در مدارس دولتی چنین آموزشی نباشد. کاری می‌کنیم مدارس دولتی بهترین مدارس شوند... متأسفانه در بحث عدالت آموزشی امروز در آزمون‌های مختلف کشور ما رتبه پنجاهم جهان را داریم.»