انتظارات ایران و آمریکا از مذاکرات مسقط
نویسنده: رحمان قهرمانپور
مترجم:
اعلام شروع مذاکرات ایران و آمریکا، بار دیگر امیدها را به توافق ایران و آمریکا بیشتر کرد. اما در پس این خوشبینی موقت باید محتاطانه با موضوع برخورد کرد. به این معنا که نمیتوان توافق را در دسترس و قطعی دانست. نحوه برخورد ترامپ با موضوع مذاکره و ادعاهای او درباره برنامه هستهای ایران یا ادعای حمله به ایران در صورت توافق نکردن، کار را برای تصمیم گیران سیاسی در تهران دشوارتر میکند. توافق کردن با ترامپ به تعبیر رایج سهل و ممتنع است. سهل است اگر به خواستههایش تن داده شود و ممتنع است اگر با خواستههایش مخالفت شود.از سوی دیگر در ایران هم مثل آمریکا گروههای موافق و مخالف توافق قدرت قابل توجهی دارند و میتوانند مانع توافق شوند. در عین حال به نظر میرسد در شرایط فعلی هم آمریکا و هم ایران ترجیح میدهند وارد گزینه تشدید برخورد نظامی نشوند و اختلاف را از طریق دیپلماتیک حل و فصل کنند. انتظار نمی رود همه مشکلات موجود میان ایران و آمریکا در چهار دهه گذشته به زودی حل و فصل شود و مذاکرات روز شنبه در عمان باعث عادی سازی روابط ایران و آمریکا شود. لذا باید بین توافق محدود میان ایران و آمریکا و توافق جامع تمایز قائل شد. آنچه ایران در حال حاضر میخواهد و به دنبال آن است، رسیدن به یک توافق محدودی است که هم باعث فروش نفت ایران و افزایش درآمدهای نفتی آن شود و هم زمینه را برای کاهش فشارهای ناشی از تحریم و تهدیدات نظامی فراهم کند. اما ایران دنبال عادی سازی روابط با آمریکا و غرب نیست.در نقطه مقابل آمریکا و متحد آن یعنی اسرائیل بر این باورند که ایران در موقعیت ضعف قرار دارد و بنابراین میتوانند بیشترین امتیازات را از ایران بگیرند. اگر این گونه به صحنه نگاه کنیم خوشبینی نسبت به حصول توافق در کوتاه مدت تا حدی تعدیل میشود. بنابراین مذاکرات روز شنبه را باید آغاز مذاکرات سخت و نفسگیر بین ایران و آمریکا دانست؛ ضمن این که این بار گذشت زمان به نفع ایران نیست و ایران در تنگنای زمانی برای رسیدن به توافق قرار دارد. اکنون پرسش این است که آیا با وجود این تنگنای زمانی ایران میتواند به توافقی که برای ترامپ قابل قبول باشد دست پیدا کند یا نه؟ این سوال بزرگی است که هنوز جواب روشنی برای آن نداریم. با وجود این، آغاز مذاکرات ایران و آمریکا در مسقط عمان از روز شنبه در فهم مسیر آینده و امکان رسیدن به یک توافق به ما کمک خواهد کرد. دوطرف خواستههای خود را در یک فضای دیپلماتیک و به دور از جنجال رسانهای بیان خواهند کرد و یک ارزیابی مقدماتی از مطالبات همدیگر خواهند داشت و بر این اساس نقشه راه آینده را ترسیم خواهند کرد. در عین حال باید توجه کرد که ترامپ تلاش میکند در روند مذاکرات، ایران را از طریق ابزارهای متنوع تحت فشار قرار دهد. ارسال تجهیزات نظامی به مناطق نزدیک ایران در کنار تلاش برای بهرهبرداری از ضعف اقتصادی ایران، کار را برای جمهوری اسلامی ایران دشوارتر میکند و همین موضوع میتواند روند رسیدن به توافق را کندتر کند. در مقام مقایسه با سالهای برجام، اقتصاد ایران ضعیفتر و اثرگذاری تحریمها بیشتر شده است و این بدان معناست که نوسان بازارهای مالی و وضعیت بازار و اقتصاد در ایران می تواند مذاکره کنندگان ایرانی را تحت فشار قرار دهد. شاید به همین دلیل است که مقامات ایرانی نمیخواهند انتظارات از مذاکرات روز شنبه را افزایش دهند. زیرا در صورت ناموفق بودن مذاکرات ایران تحت فشار ترامپ و لفاظی هایش از یک طرف و نوسان در بازار از طرف دیگر قرار خواهد گرفت. شاید به همین دلیل است که برخی منتقدان مذاکره در داخل می گویند فعلا ایران نباید این تصویر را ایجاد کند که در حال مذاکره مستقیم و همه جانبه با آمریکاست. در هر صورت در کنار مدیریت سیاسی و رسانه ای موضوع مذاکرات توجه به تاثیر آن بر افکار عمومی هم اهمیت زیادی دارد. به هر میزان که مذاکره موضوع دعواهای سیاسی داخلی قرار گیرد به همان اندازه قدرت مانور مذاکره کنندگان کمتر خواهد شد و تجربه برجام هم این را به خوبی نشان می دهد.مجموع آنچه گفتیم باعث می شود تا از خوشبینی بیش اندازه به امکان توافق در روز شنبه خودداری کنیم. مقدمه برای توافق در روز شنبه فراهم نیست و هدف اصلی ایران ارزیابی بدون واسطه اراده و نیت ترامپ برای توافق منصفانه است. تیم آمریکایی هم میآید تا بداند که آیا اساسا دنبال توافق کردن هست یا می خواهد زمان بخرد؟
10 شماره آخر
پربازدیدهای خراسان آنلاین