سه روز پس از عملیات هوایی ارتش آمریکا علیه سایت‌های هسته‌ای ایران و به‌ویژه تأسیسات زیرزمینی فردو، شکاف عمیقی میان روایت رسمی کاخ سفید و یافته‌های رسانه‌های مرجع آمریکا پدیدار شده است. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، این عملیات را «قاطعانه، فلج‌کننده و بی‌سابقه» توصیف کرده بود. اما تحلیل‌های فنی منتشرشده از سوی خبرگزاری آسوشیتدپرس، شبکه سی‌ان‌ان و روزنامه نیویورک‌تایمز، تصویری متفاوت ارائه داده‌اند؛ تصویری که در آن فردو نه ویران، بلکه دست‌نخورده در عمق زمین ایستاده است.
​​​​​​​
روایت اولیه: «ضربه‌ نهایی» یا فرافکنی نظامی؟
در ساعات اولیه پس از حمله، ترامپ با لحنی پیروزمندانه در تروث‌سوشال نوشت: «ما فردو را به غار تبدیل کردیم. دیگر جایی برای پنهان‌شدن نمانده است.» اما همین ادعا، در مدت کمتر از ۷۲ ساعت، با گزارش‌های متوالی از منابع معتبر آمریکایی در تناقض آشکار قرار گرفت. آسوشیتدپرس در گزارشی اختصاصی با استناد به ارزیابی آژانس اطلاعات دفاعی ایالات متحده (DIA) اعلام کرد که حمله صرفاً چند ماه تأخیر در برنامه هسته‌ای ایران ایجاد کرده است، نه نابودی ساختاری یا توقف کامل.در ادامه، سی‌ان‌ان نیز در گزارشی به قلم ناتاشا برتراند، با استناد به یادداشت‌های محرمانه، گزارش داد که سانتریفیوژهای مستقر در فردو و ذخایر اورانیوم ۶۰درصدی ایران پیش از حمله جابه‌جا شده‌اند و آسیب جدی به هسته سایت وارد نشده است
 نیویورک‌تایمز: حمله‌ای بدون نفوذ به هسته
روزنامه نیویورک‌تایمز نیز در گزارشی تحلیلی به قلم دیوید سنجر و جولیان بارنز نوشت: «بمب‌ها توانستند ورودی‌های سطحی فردو را مسدود کنند، اما به‌دلیل عمق ژئوتکنیکی و ساختار کوهستانی، نتوانستند به اتاق‌های اصلی و تجهیزات زیرزمینی نفوذ کنند». این گزارش همچنین به نقل از مقام‌های دفاعی بازنشسته آورده بود که «ما در را کوبیدیم، اما قلب را نتوانستیم بشکنیم.»
 
فردو؛ کابوس بمب‌های سنگرشکن
فردو همواره یکی از چالش‌برانگیزترین اهداف نظامی برای آمریکا محسوب می‌شده؛ چرا که در عمق کوه‌ها و با ساختارهای حفاظتی چندلایه طراحی شده است. در این عملیات، ۱۴ بمب ۳۰هزار پوندی GBU-57 به‌کار گرفته شد، اما تصاویر ماهواره‌ای که در اختیار تحلیلگران مؤسسه‌های غیر‌دولتی قرار گرفت، نشان داد که تخریب عمدتاً به ساختمان‌های پشتیبان، خطوط انتقال برق و ورودی‌های سطحی محدود بوده است. در گفت‌وگویی که CNN با چند کارشناس هسته‌ای داشت، اشاره شد که حتی اگر دهانه‌های اصلی مسدود شده باشد، ایران توانایی بازسازی مسیرهای دسترسی یا استفاده از دهانه‌های اضطراری را دارد. به‌زعم این کارشناسان، «تأثیر عملیاتی حمله کمتر از چیزی است که کاخ سفید روایت می‌کند.»
واکنش کاخ سفید: حمله به رسانه‌ها، نه پاسخ فنی
انتشار این گزارش‌ها خشم رئیس‌جمهور آمریکا را برانگیخت. ترامپ در پاسخ، رسانه‌ها را متهم به «همدستی برای تضعیف ارتش آمریکا» کرد و گزارش‌های سی‌ان‌ان و نیویورک‌تایمز را «اخبار جعلی» خواند. در حالی که خبرنگاران درباره جزئیات ارزیابی DIA پرسش‌هایی مطرح کردند، سخنگوی مطبوعاتی کاخ سفید، کارولین لویت، اعلام کرد که این ارزیابی «محرمانه» است و انتشار آن «نقض امنیت ملی» محسوب می‌شود. با این حال، کاخ سفید از انتشار نسخه‌ای از این گزارش برای اعضای کنگره نیز خودداری کرده است.
صدای کارشناسان مستقل در آمریکا
برخلاف سی‌ان‌ان که به منابع دولتی استناد کرد، AP به سراغ کارشناسان غیروابسته رفت. جیمز اکتون از اندیشکده کارنگی گفت: «اگر ایران بتواند ظرف ۴۸ ساعت مجدد غنی‌سازی را از سر بگیرد، این یعنی حمله نه بازدارنده بوده، نه مؤثر.» یکی از بازرسان ارشد پیشین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در گفت‌وگو با AP تأکید کرد که «مقاومت سازه‌ای فردو به‌گونه‌ای است که حتی انفجار در سطح نمی‌تواند تجهیزات اصلی را تخریب کند.»
 بحران اعتماد و روایت متزلزل
آن چه از دل این سه گزارش بیرون می‌آید، بیش از آن که تحلیل نظامی باشد، بازتابی از بحران اعتماد در سیاست داخلی آمریکاست. تضاد میان روایت ترامپ و تحلیل رسانه‌ها نشان می‌دهد که «داده‌های میدانی» برخلاف «پیروزی‌های توئیتری» حرف‌های مهم‌تری برای گفتن دارند. مخالفان در کنگره می‌گویند ترامپ در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای تلاش دارد با اقداماتی نمایشی، جایگاه سیاسی‌اش را احیا کند. در مقابل، حامیان او رسانه‌ها را به «سیاه‌نمایی هدفمند» متهم می‌کنند.
 فردو پابرجاست
حمله آمریکا به فردو اگرچه از منظر تبلیغاتی گسترده مطرح شد، اما خروجی رسانه‌های اصلی ایالات متحده چیز دیگری می‌گوید. سایت فردو تخریب نشده، بلکه موقتاً مختل شده است. تجهیزات اصلی و ذخایر استراتژیک جابه‌جا یا محافظت شده‌اند و مهم‌تر از همه، تضاد روایت رسمی با گزارش‌های اطلاعاتی، واشنگتن را وارد یک بحران روایی کرده است. 


تحلیل مرتبط
فردو عامل انشقاق در آمریکا
گزارشی از درون ساختارهای نظامی و امنیتی آمریکا به بیرون درز کرده که تایید می‌کند آسیب‌ها به تاسیسات هسته‌ای ایران، باعث نابودی برنامه هسته‌ای تهران نشده است. این مسئله باعث واکنش وزیر دفاع آمریکا و نماینده این کشور در امور خاورمیانه شده است. ترامپ خود نیز رسانه‌های منتشر کننده این خبرها را دروغگو توصیف کرده  اما واکنش دولتمردانش تایید کرد این گزارش رسمی  بوده است. درباره انتشار این اسناد چند سناریو محتمل است:
1.بازتنظیم ترامپ-این خطر توسط سازمان‌های حرفه‌ای آمریکا مانند نهادهای نظامی و امنیتی حس شده که احتمال دارد ترامپ پس از فرماندهی یک تجاوز جنگی در سیاست خارجی، جهت بردار سلطه‌گری و زیاده‌خواهی خود را به سیاست داخلی چرخانده و آن‌ها را نیز آماج فشار قرار دهد. از این رو این نهادها که خود در تحریک ترامپ برای حمله به ایران نقش داشته‌اند، برای کنترل تبعات این اقدام بر روحیه ترامپ، او را در سیاست داخلی بازتنظیم می‌کنند.
 2.رقابت های سیاسی و حزبی-اقدام ترامپ در حمایت از تجاوز نظامی رژیم‌صهیونی به ایران و سپس بمباران تاسیسات هسته‌ای توسط ارتش آمریکا، باعث نابودی دیپلماسی شد بدون آن که برنامه هسته‌ای ایران را مهار کند. با این‌حال رئیس‌جمهور آمریکا قصد داشت روایت دروغینی ساخته و آن را ترویج دهد؛ این روایت دروغ بر این نکته مبتنی بود که تاسیسات هسته‌ای ایران با تبعات کمی ویران شدند و این برنامه به عقب رانده شد.
این روایت در برابر روایت حزب دموکرات است که با گفت‌وگوهای هسته‌ای به توافق برجام رسیده بود. روایت ترامپ دستاوردهای این حزب را مخدوش می‌کند. از این‌رو بازیگران دخیل در فضای سیاسی آمریکا با انتشار گزارش‌های معتبر می کوشند بازی روایت‌ها را به نفع خود تغییر داده و با تغییر فضا، آن را روی ریل «دروغگویی ترامپ» به حرکت درآورند.
3.به چالش کشیدن وجهه ترامپ-ترامپ چه در سیاست داخلی و چه در سیاست خارجی چهره‌ای قلدر از خود به نمایش گذاشته است. با این‌ حال بخشی از وجوه قلدری او نمایشی است. این احتمال وجود دارد که نهادهای آمریکایی با شکستن روایت ترامپ می‌خواهند بگویند حالا که تاسیسات هسته‌ای ایران نابود نشده است، آیا جرئت حمله دوباره به آن‌ها را داری؟! جواب و رفتار درباره این سوال می‌تواند وجهه ترامپ را به چالش بکشد
4.تحریک صهیونیست‌ها و جنگ‌طلبان-این احتمال وجود دارد که لابی‌های صهیونیستی و جریانات جنگ‌طلب درصدد هستند با شکستن روایت ترامپ، او را مجبور کنند بر اساس ادعای خود برای نابودی برنامه هسته‌ای ایران بار دیگر دست به تجاوز نظامی بزند.