محمد بهبودی نیا- روزنامه خراسان در سال‌های گذشته با تمرکز بر پاسداشت زبان و خط فارسی، وضعیت این خط و زبان را در کشورهایی از جمله ایران، پاکستان، هند، تاجیکستان، افغانستان مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. سلسله گزارش‌هایی که بنا به اعلام مسئولان و اندیشمندان کشورهای یادشده با استقبال شایسته روبه‌رو بوده است. عصر روز یک شنبه محمد شهریار سرکنسول پاکستان، به مناسبت روز خبرنگار مهمان موسسه فرهنگی هنری خراسان بود. با توجه به اهمیت پاسداشت زبان فارسی در کشور پاکستان در حاشیه این دیدار، سوالاتی را درباره وضعیت زبان فارسی در پاکستان و همچنین انواع همکاری‌های مشترک ایران و پاکستان برای تقویت و پاسداشت این زبان از او پرسیده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

عصر فرهنگ خراسان بزرگ
به گزارش خراسان در ابتدای این دیدار حسین سعیدی، مدیرمسئول روزنامه خراسان ضمن خوشامدگویی به محمد شهریار، به معرفی موسسه فرهنگی هنری خراسان پرداخت و گفت: ما در حوزه‌های مختلف فرهنگی و هنری نگاهمان همواره به فراتر از مرزهای خراسان امروزی است. با همین دیدگاه هر زمان از جغرافیای فرهنگی خراسان سخنی به میان می‌آوریم منظورمان خراسان بزرگ است که شامل کشورهای ایران، پاکستان، افغانستان، هند، تاجیکستان و ... است؛ زیرا این کشورها در طول روزگاران گذشته دارای یک‌زبان و فرهنگ بوده‌اند. بر همین اساس در بخش‌های مختلف روزنامه خراسان و به‌ویژه در بخش فرهنگ و ادبیات همواره به دنبال گسترش روابط دو کشور بوده و هستیم. ما بر اساس همین نگاه فرامرزی در روزنامه خراسان، سلسله نشست هایی را به نام «عصر فرهنگ خراسان» راه‌اندازی کرده‌ایم که در این نشست ها قرار بر این شده تا از چهره‌های برجسته خراسان بزرگ تجلیل کنیم. ما قصد داریم با این حرکت فرهنگی قدردان تلاش‌های این بزرگ‌مردان عرصه فرهنگ باشیم. علامه اقبال لاهوری یکی از افراد برجسته‌ای است که دین بزرگی بر گردن همه ما فارسی‌زبانان دارد و ما بسیار علاقه‌مندیم تا با معرفی هر چه بیشتر این چهره ماندگار عرصه ادب پارسی این شخصیت کم‌نظیر را بیش‌ازپیش به جوانان فارسی‌زبان معرفی کنیم.
وی افزود: روزنامه خراسان به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین روزنامه‌های ایران همواره دغدغه‌هایی را در سطح بین‌المللی دنبال می‌کند. در کنار این رسانه مکتوب، در فضای مجازی نیز اپلیکیشن «آخرین خبر» و «خراسان آنلاین» را راه‌اندازی کردیم تا در فضای دیجیتال نیز اهدافی را که به برخی از آن‌ها اشاره شد پیگیر باشیم.
حسین سعیدی در ادامه به معرفی دیگر فعالیت‌های موسسه فرهنگی هنری خراسان پرداخت و گفت: این موسسه علاوه بر فعالیت‌های خبری در فضای مکتوب و مجازی در دیگر زمینه‌ها ازجمله شهر چاپ به فعالیت‌های فرهنگی و هنری می‌پردازد. در حوزه انتشارات کتاب نیز با تمرکز بر ادبیات حماسی و شاهنامه فردوسی فعالیت‌هایی را درگذشته انجام داده‌ایم و درآینده قصد گسترش هرچه بیشتر این بخش را داریم.

روزنامه خراسان، پای ‌کار فرهنگ خراسان بزرگ
مدیرمسئول روزنامه خراسان گفت: موسسه فرهنگی خراسان آمادگی کامل خود را برای همکاری‌های ادبی، هنری، خبری و فرهنگی با کشور پاکستان اعلام می‌کند. به‌عنوان ‌مثال با ظرفیت عظیم موجود در چاپخانه این موسسه، می‌توانیم انتشار آثار اندیشمندان و شاعران و نویسندگان بزرگ دو کشور را به دو زبان فارسی منتشر کنیم و با تمام توان این امکانات را در خدمت گسترش و پاسداشت زبان فارسی و فرهنگ مشترک دو کشور قرار دهیم.
سعیدی گفت: ما همواره از دوستی دیرینه مردم ایران و پاکستان خرسندیم و امیدواریم با این‌گونه تعاملات این دوستی دیرینه را تقویت کنیم

تأثیر رسانه‌ها در گسترش روابط کشورهای فارسی‌زبان
در ادامه این نشست صمیمانه محمد شهریار سرکنسول کشور پاکستان نیز ضمن استقبال از همکاری‌های مشترک با موسسه فرهنگی هنری خراسان گفت: روزنامه خراسان به‌عنوان رسانه‌ای با قدمت فراوان سهم زیادی در پیشبرد مثبت موضوعات فرهنگی، هنری و... میان دو کشور دارد. باعث افتخار بنده است که مخاطب این روزنامه هستم و می‌توانم با مطالعه این روزنامه زبان فارسی خودم را ارتقا دهم.
 وی افزود: ما به‌صورت مداوم برنامه‌های مشترکی را با حضور اندیشمندان حوزه زبان فارسی و اردو در دو کشور ایران و پاکستان برگزار می‌کنیم که یکی از این ویژه‌برنامه‌ها، نشست مشترک شاعران و اهالی هنر ایران و پاکستان به مناسبت تولد علامه اقبال لاهوری است. در آبان ماه سال جاری نیز قصد داریم برنامه باشکوهی را در دانشگاه فردوسی برگزار کنیم. برگزاری این‌گونه برنامه‌ها کمک فراوانی به تقویت تعاملات فرهنگی دو کشور دارد. دو کشور ایران و پاکستان ازنظر فرهنگی بسیار به هم نزدیک هستند. در این میان رسانه‌های پرمخاطبی مانند روزنامه خراسان در بازنمایی مشترکات فرهنگی دو کشور که به همبستگی بیشتر می‌انجامد نقش بسزایی دارند.

نگاه تحسین‌برانگیز روزنامه خراسان به موضوعات فرهنگی 
محمد شهریار خاطرنشان کرد: بنده همیشه به دلیل نگاه حرفه‌ای روزنامه خراسان به موضوعات فرهنگی، این روزنامه را تحسین می‌کنم. این روزنامه دارای پیشینه‌ای قوی در همه حوزه‌هاست و همچنان باقدرت به مسیر خود ادامه می‌دهد. با توجه به ضریب نفوذ روزنامه خراسان و قدمت آن‌وقتی مسائل فرهنگی، ادبی و هنری و بسیاری از موضوعات مشترک دیگر میان ایران و پاکستان به‌خوبی معرفی شود بی‌تردید تأثیر بسیار خوبی را شاهد خواهیم بود.

جایگاه ریشه‌دار زبان فارسی در پاکستان
سرکنسول پاکستان در پاسخ به این سوال که ایران و پاکستان در زمینه فرهنگ و ادبیات در چه زمینه‌هایی می‌توانند همکاری‌های مشترک داشته باشند؟ گفت:
یکی از مهم‌ترین اشتراکات ما زبان فارسی است که با تقویت این بخش، تأثیر مستقیم آن بر دیگر زمینه‌های همکاری را شاهد خواهیم بود. زبان فارسی در پاکستان جایگاهی ریشه‌دار دارد و میراث جدایی‌ناپذیر فرهنگی ما به شمار می‌آید. اگرچه جایگاه زبان فارسی در کشور پاکستان با تغییراتی همراه بوده است اما همچنان این زبان جایگاه مردمی و دانشگاهی خود را حفظ کرده است. در دوره مغول، زبان فارسی در شبه‌قاره هند زبان‌اصلی به شمار می آمد و خردمندان و اندیشمندان و مردم این منطقه به فارسی‌زبان بودند. بسیاری از آثار کلاسیک ادبیات و شعر و فلسفه در این منطقه به زبان فارسی نوشته‌شده بودند. این روند باقدرت ادامه داشت اما پس از استعمار انگلستان وضعیت دگرگون شد و زبان انگلیسی به‌تدریج به‌عنوان زبان آموزش و ارتباطات رسمی جایگزین زبان فارسی شد اما هنوز در مراکز عالی و دانشگاهی زبان و ادبیات فارسی تا سطح دکتری تدریس می‌شود. هنوز انجمن‌های ادبی زیادی در پاکستان با محوریت زبان فارسی فعالیت می‌کنند و هدفشان ترویج و پاسداشت زبان فارسی است. شاعران بزرگ فارسی‌زبان مانند مولوی، حافظ، سعدی و ... در پاکستان موردتوجه و تحسین مردم کشورما هستند و پژوهشگران ما بر روی این منابع ارزشمند مطالعات و پژوهش هایی دارند. همین امروز که با شما صحبت می‌کنم در بسیاری از دانشگاه‌های پاکستان کرسی‌های فردوسی شناسی در حال فعالیت است و همه این‌ها بازتاب ترویج زبان فارسی در پاکستان است.

خدمات متقابل زبان فارسی و اردو به ادبیات
محمد شهریار افزود: البته باید به این نکته توجه داشته باشیم که به همان اندازه که گسترش زبان فارسی در پاکستان باعث گسترش روابط میان دو کشور می‌شود گسترش زبان اردو در ایران نیز مؤثر است. در حال حاضر، سال‌هاست در دانشگاه تهران دپارتمان زبان اردو فعالیت می‌کند و به‌تازگی دانشگاه فردوسی مشهد نیز به این موضوع ورود کرده و دپارتمان زبان اردو در این دانشگاه نیز در حال راه‌اندازی است. این اقدام جای خوشحالی دارد و همه ما باید با همین دیدگاه بر گسترش زبان‌های دو کشور تمرکز داشته باشیم.
 محمد شهریار در پاسخ سوال دیگر ما مبنی بر این که طبق شنیده‌های ما اعزام استادان زبان فارسی از ایران به پاکستان با مشکلاتی روبه‌روست. آیا این شنیده‌ها را تایید می‌کنید؟ گفت: امروز تعداد زیادی از استادان ایرانی در دانشگاه‌های پاکستان مشغول به تدریس زبان و ادبیات فارسی هستند و ما در این زمینه مشکلی نداریم. این استادان به‌صورت دوره‌ای میان کشور ایران و پاکستان دررفت و آمدند. به نظر بنده مشکل ما امروز کمبود استادان اردو در دانشگاه‌های ایران است. البته در دانشگاه تهران استادان زبان اردو تعدادشان قابل‌توجه است اما در دانشگاه فردوسی مشهد با کاستی‌هایی روبه‌روییم و در تلاشیم با دعوت استادان اردوزبان به این دانشگاه این مشکل را برطرف کنیم و هر چه سریع‌تر کرسی تدریس زبان اردو در دانشگاه فردوسی راه‌اندازی شود و از این مسیر تولیدات فرهنگی و ادبی مشترکمان را بیش‌ازپیش باهم به اشتراک بگذاریم.
وی افزود: امروز خوشبختانه در کتابخانه‌های پاکستان منابعی غنی در حوزه‌های مختلف به زبان فارسی داریم. از این نظر ما با مشکلی روبه‌رو نیستیم. البته ما معتقدیم آثار مربوط به ادبیات فارسی و اردو هرچقدر هم در کتابخانه‌های دو کشور وجود داشته باشد بازهم باید برای ارتقای این وضعیت تلاش کرد.