با ایده پشت میز بنشینید!

دور جدید گفت‌وگو‌های ایران و اروپا ۲۴ دی ازسرگرفته می‌شود. پیش‌شرط های گفت‌وگو با غربی ها چیست؟

نویسنده: امیرحسین یزدان پناه

مترجم:

​​​​​​​
دور جدید گفت‌وگوهای ایران و اروپا برای هفته آینده برنامه ریزی شده است. گفت‌وگوهایی که در شرایط خاص بین‌المللی و منطقه‌ای برگزار می‌شود‌. طبیعتا دو طرف پس از سال‌ها منجمد بودن روابط سیاسی و دیپلماتیک، در شرایطی نیستند که از این گفت‌وگوها با عنوان «مذاکره» یاد کنند‌. بنابراین اکنون در مرحله پیش‌مذاکره و ارزیابی تهران و بروکسل از یکدیگر هستیم.
فارغ از آن که این گفت‌وگوها پس از حدود  ۶ سال نقض عهد صریح اروپایی‌ها در اجرای تعهداتشان در توافق هسته‌ای و فشار بر مردم ایران انجام می‌شود اما ورود به این گفت‌وگو حتی در مرحله ارزیابی نیازمند پیش‌شرط‌های مهمی است که هرگونه خطا در تحلیل و تصمیم‌گیری راجع به آن، منجر به شکست و حتی از دست دادن منافع کشور در ادامه فرایند پیش رو خواهد شد.
 ۱. اصلاح خطای محاسباتی اروپا درباره ایران
اولین دستور کار هیئت دیپلماتیک ایران در گفت‌وگوهای پیش رو باید اصلاح هرگونه خطای محاسباتی اروپایی‌ها درباره ایران باشد. آن چه از بروندادهای رسانه‌ای و اندیشکده‌ای اروپا در هفته‌های اخیر دیده شده، جا انداختن «چارچوب شکست» برای ایران در تحولات منطقه غرب آسیاست. رسانه‌های رسمی و غیررسمی و تحلیل گران اروپایی‌ تلاش می‌کنند به غلط از اتفاقات ماه‌ها و هفته‌های گذشته تصویر شکست برای ایران بسازند. یقینا دیپلمات‌های اروپایی نیز با این پیش‌زمینه موهوم پای میز خواهند آمد و هرگونه فرایند بعدی را نیز برپایه آن بنا خواهند کرد‌‌. بنابراین اولین و اصلی‌ترین دستورکار هیئت ایران باید اصلاح این محاسبات غلط و خطرناک باشد.
۲. پرهیز از شتاب‌زدگی
شرط دوم که باید هیئت ایران در گفت‌وگوهای پیش رو به آن متعهد باشد، پرهیز از هرگونه شتاب‌زدگی و عجله است به نحوی که طرف مقابل این طور تصور نکند که جمهوری اسلامی به این گفت‌وگوها به عنوان یک راهکار اداره کشور نگاه می‌کند‌. طبیعتا در این مسیر، یک کمپین رسانه‌ای دقیق باید طراحی شود تا علاوه بر رسانه‌ها، دستور کار و ادبیات مقامات ارشد دولت و مرتبط با مذاکرات نیز مشخص باشد تا مواضع متناقض، متضاد یا مواضعی که گرای ضعف به طرف مقابل می‌دهد، بیان نشود. شخص وزیر خارجه ایران در یک دهه اخیر نشان داده که شناخت دقیقی از رسانه دارد و همین موضوع این امیدواری را ایجاد می‌کند که ما با طراحی صحیح وارد این مرحله از سیاست‌ خارجی کشور شویم.
 ۳. ارزیابی دقیق و واقعی از طرف مقابل
اروپایی که امروز پای میز گفت‌وگو با ما می‌نشیند، اروپای ۶ سال پیش و قبل از خروج از برجام، اروپای ۳ سال پیش و قبل از جنگ اوکراین و حتی اروپای پیش از طوفان‌الاقصی نیست‌. اروپای کنونی بالاترین تورم بعد از جنگ دوم جهانی را گذرانده، دچار کاهش رشد اقتصادی شده، در تامین انرژی خود دچار چالش‌های جدی شده، مسیر مشخص و امنی برای تامین مایحتاج ضروری و ارزاق خود از جنوب آسیا ندارد، بعد از طوفان‌الاقصی و نسل کشی رژیم صهیونی در فلسطین و لبنان دچار شکاف بین ملت و دولت در برخی کشورها شده، آلمان که اولین اقتصاد اروپاست دچار کاهش شدید رشد اقتصادی و رکود سیاسی شده و در آستانه بحران سیاسی است، فرانسه به عنوان قدرت دوم اقتصادی اروپا در بحران بی‌دولتی است، ترامپ به عنوان عامل اختلال‌گر اصلی در مناسبات سیاسی، اقتصادی و امنیتی اروپا که رسما به دنبال تضعیف ساختار اتحادیه اروپایی است تا کمتر از یک ماه دیگر در کاخ سفید روی کار می‌آید، پایان جنگ اوکراین با طراحی ترامپ به منزله شکست اروپا و به خصوص تروئیکا مقابل روسیه و آمریکاست و برخی پیش‌بینی‌های اقتصادی و امنیتی از جوامع اروپا که دورنمای مبهم و دارای تنش برای اروپا ترسیم می‌کند. همه این‌ها یعنی ما باید از حرف‌ها و مواضع کلی و شعاری که تاکنون راجع به اروپا در ذهن داشتیم، فاصله بگیریم و مبتنی با این واقعیت‌ها برای دستاوردهای سیاست خارجی از این گفت‌وگوها طراحی کنیم. هرگونه ارزیابی غلط از شرایط امروز اروپا و خوش‌بینی غیرواقع‌بینانه به این اتحادیه، زمینه‌ساز انحراف جدی در سیاست‌گذاری برای ادامه گفت‌وگوها خواهد بود.
 ۴. ارزیابی دقیق از اهداف
بدون شک هدف اصلی از این گفت‌وگوها و احیانا مذاکرات آتی، باید رفع تحریم‌ها و انتفاع اقتصادی مردم ایران باشد. بخش قابل توجهی از زمینه‌های تجارت ایران و اروپا شامل تحریم‌های غیربرجامی نیست و اروپایی ها برای خوش رقصی مقابل واشنگتن، بر خلاف نص برجام، دست به تحریم ايران در این زمینه‌ها زده‌اند. اصلاح این رفتارهای غلط اروپا و بازکردن مسیرهای مالی و پولی بین ایران و طرف‌های تجاری در اروپا باید جزو اهداف اصلی این گفت‌وگوها باشد.
 ۵. طراحی دقیق برای سال دهم‌ برجام
هرگونه مذاکره برای مذاکره یا مذاکره برای فرسایش زمان که احتمالا از سوی اروپایی‌ها دنبال خواهد شد تا آن‌ها زمان کافی برای طراحی سناریوی خود در فعال کردن مکانیسم ماشه داشته باشند، باید از سوی هیئت ایرانی با قاطعیت پاسخ بگیرد. در سال دهم‌ برجام و درحالی که حدود ۸ ماه تا پایان ضرب‌الاجل رفع قطعی تحریم‌های ایران باقی مانده، اروپا و آمریکا در یک طراحی مشترک به سمت فعال سازی اسنپ‌بک یا همان مکانیسم ماشه خواهند رفت. بنابراین لازم است سناریویی دقیق از سوی دستگاه دیپلماسی ما برای دور کردن اروپا از همراهی با آمریکا در این مسیر وجود داشته باشد البته برداشت نگارنده این است که این مسیر سخت و پیچیده‌ای است که دیپلمات‌های ما با آن‌ها مواجه‌اند و از همین رو مهم‌تر و پیشتر از هرگونه دستورکار روی میز، باید مراقب خطا در نظام محاسباتی دشمن بود. اگر این خطا را اصلاح کنیم، دستورکارهای دیپلماتیک با احتمال بسیار بالا در دسترس خواهند بود اما اگر نظام فکری طرف اروپایی راجع به قدرت جمهوری اسلامی دچار خطا باشد، هرچه جلوتر برویم برای نیل به اهداف واقعی گفت‌وگوها کار سخت‌تری خواهیم داشت. 
10 شماره آخر
پربازدیدهای خراسان آنلاین