بازار حلال؛ رتبه بالا، سودآوری ناچیز

اگرچه رتبه 8 جهان در بازار حلال به ایران تعلق دارد اما سهم اش ناچیز و فقط یک دهم درصد از رقم بزرگ ۲.۳ تریلیون دلاری محصولات ویژه مسلمانان است. ما در این گزارش ابعاد موضوع و راهکارهای توسعه این اقتصاد را شکافتیم

نویسنده: صادق غفوریان

مترجم:


ایران با وجود رتبه هشتم در بازار حلال جهان، اما سهم ناچیزی از اقتصاد آن را داراست. در این باره، رئیس مرکز ملی تحقیقات حلال سازمان غذا و دارو با اشاره به وضعیت ایران در بازار جهانی حلال گفت: ایران در حال حاضر در رتبه هشتم جهانی بازار حلال قرار دارد. این جایگاه نشان‌دهنده پیشرفت‌های قابل توجه کشور در این صنعت است، اما هنوز پتانسیل‌های زیادی برای رشد و بهبود در بخش‌های مختلف وجود دارد.
جایگاه ایران در بخش های مختلف بازار حلال

این جا خوب است، بر سایر بخش های بازار حلال هم نظری بیفکنیم. آن طور که دکتر حسین رستگار، رئیس مرکز ملی تحقیقات حلال می گوید: اگرچه ایران در حوزه غذای حلال رتبه‌ای پایین‌تر از آن چه که باید، دارد، این امکان وجود دارد که با بهبود زیرساخت‌ها و توسعه سایر بخش‌های مرتبط، همچون داروسازی، مد و پوشاک و گردشگری حلال، سهم بیشتری از این بازار جهانی به دست آورده و جایگاه خود را تقویت کند. ایران با رتبه سوم در بخش مالی اسلامی، رتبه ۱۵ در گردشگری حلال و رتبه ۱۱ در حوزه دارو، نشان داده است که با استفاده از ظرفیت‌های موجود می‌تواند در سایر بخش‌ها نیز رشد چشمگیری داشته باشد.
بازار حلال چیست؟
اگرچه برای همه ما واضح است که وقتی می گوییم «بازار حلال»، مقصودمان دقیقا از این محصولات و حوزه فعالیت چیست اما در عین حال، حلال به معنای محصولات مجاز برای مصرف انسان‌ها طبق قوانین اسلامی است.  اخذ گواهینامه ایزو حلال توسط شرکت‌های تولیدکننده مواد غذایی گواه بر این است که مسلمانان می‌توانند از این مواد غذایی استفاده کنند. به‌عبارتی اخذ گواهینامه ایزو در ارتباط با حلال‌بودن مواد غذایی تایید می‌کند که ترکیبات به‌کار برده شده در محصول حلال، از نظر اسلامی مجاز هستند و محصول عاری از هرگونه فراورده‌های حرام است. یکی از انواع گواهینامه‌های ایزو پرکاربرد، گواهینامه حلال است، استانداردهایی که برای برخی صنایع از جمله صنایع مواد غذایی، آرایشی - بهداشتی، دارویی و ...که باید توسط احکام اسلامی کشورها رعایت شود، توسط این گواهینامه انجام خواهد شد.
گردش مالی بزرگ محصولات حلال
​​​​​​​چند سالی است که مواد غذایی حلال در بین مصرف کنندگان چه در بین مسلمانان و چه غیرمسلمانان، محبوبیت زیادی پیدا کرده ، زیرا از یک شاخص دینی به تضمینی برای ایمنی، بهداشت و قابل اطمینان بودن مواد غذایی تبدیل شده است. بر اساس بررسی های خبرگزاری فارس، ارزش بازار جهانی غذای حلال در سال ۲۰۲۳ به ۲۳۳۹.۱ میلیارد دلار (۲.۳ تریلیون دلار) رسید و انتظار می‌رود کل درآمدهای بازار غذای حلال از سال ۲۰۲۴ تا سال ۲۰۳۰  با نرخ رشد مرکب سالانه ۱۰.۵ درصد رشد کند و تا ۲۰۳۰ به حدود ۵۲۸۴.۹۶ میلیارد دلار(۵.۳ تریلیون) برسد.
صنعتی فراتر از خوراکی ها
صنعت حلال به غذا و تغذیه محدود نمی‌شود، بلکه فراتر از بخش غذا گسترش یافته است و شامل داروها، لوازم آرایشی، محصولات و لوازم بهداشتی و تجهیزات پزشکی، علاوه بر بخش خدمات مانند تدارکات، بازاریابی رسانه‌های چاپی و الکترونیکی، بسته بندی، برندسازی و تامین مالی است.
سهم اندک ایران در بازار حلال
با وجود این گستردگی در عرصه بازار حلال، نقش ایران در بازار گسترده وجهانی حلال بسیار کمرنگ وناچیز است؛ به گونه ای که سازمان ملی استاندارد سهم ایران از این بازار را یک دهم درصد ارزیابی کرده است. سید ابراهیم ابراهیمی ، مدیر کل دفتر تخصصی امور بین‌الملل و حلال سازمان ملی استاندارد به تازگی گفته است: سهم ایران از تجارت محصولات حلال در جهان، یک دهم درصد است. گردش مالی صنعت حلال سالانه بیش از ۶ هزار میلیارد دلار است و با توجه به ظرفیت‌های ایران در حوزه محصولات و خدمات حلال، سهم ایران از این رقم، کمتر از حد مورد انتظار و حدود یک دهم درصد است.
برزیل دارای بیشترین سهم در حلال
نقش کمرنگ ایران در بازار جهانی حلال درحالی است  که عمده بازار حلال در جهان در اختیار کشوری غیرمسلمان به نام برزیل است.
این کشور که به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده‌ پروتئین حلال در جهان شناخته می شود، اکنون به دنبال جذب گردشگران مسلمان است که درآمدی بالغ‌بر ۲۳۸ میلیارد دلار در سال دارد.
ناآشنایی جهان با برندینگ حلال ایران
هم اکنون استرالیا به کشور‌های اسلامی با دریافت برند حلال مالزی گوشت صادر می‌کند و از این طریق به کشور‌های خریدار اطمینان می‌دهد، اما برند حلال ایران در بسیاری از کشور‌ها شناخته شده نیست و به همین دلیل تنها برای صادرات کالای ایرانی از برند حلال استفاده می‌کنیم. آن طور که کارشناسان می گویند، دلیل سهم پایین ایران (کمتر از یک درصد) در گردش مالی ۴۰۰۰ میلیارد دلاری صنعت حلال را می توان عدم توجه کافی به برندینگ و تصویرسازی از برند حلال ایران، آشنایی نداشتن صادرکنندگان ایرانی با گواهی‌های جهانی حلال و عدم استفاده از آن ها، تحریم‌ها و عدم دسترسی به روش‌های معاملاتی بدون ریسک برای صادرکنندگان و ...عنوان کرد. پژوهشکده مطالعات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام در بررسی این موضوع، راهکارهایی را پیشنهاد داده است:
1-برنامه‌های توسعه و آگاهی بخشی درباره قوانین حلال و قانون گذاران این موضوع و ایجاد برنامه‌های آموزشی در رابطه با فرایند‌های استاندارد تولید کالا‌های حلال در جهان تدوین شود.
2-  همکاری‌ها با سازمان‌های گواهی‌دهنده حلال در جهان و رایزنی با سیاست گذاران حلال در میان کشور‌های سازمان‌های همکاری‌های اسلامی جهت ایجاد بازار‌های مشترک حلال افزایش یابد.
3-فعالیت‌های برندسازی و بازاریابی بین‌المللی آرم حلال ایران و استفاده از فرصت‌های اقتصادی این آرم جهت اعتباربخشی به کالا‌های ایرانی و همچنین روی آوردن سایر شرکت‌های جهانی برای استفاده از آرم حلال ایران انجام شود.
4-پژوهش‌های مرتبط با تحقیقات بازار محصولات حلال و استفاده از ظرفیت همسایگان در جهت گسترش بازار محصولات حلال ایرانی به خصوص گوشت و مرغ افزایش یابد.
10 شماره آخر
پربازدیدهای خراسان آنلاین