​​​​​​​
افزایش سرسام آور قیمت بسیاری از کالاهای اساسی در نیمه دوم امسال، دولت را بر آن داشت تا برای کمک به سفره های مردم اقدام به تخصیص دو نوبت کالابرگ الکترونیکی قبل از فرارسیدن ماه مبارک رمضان و عید نوروز کند. هیئت وزیران در تاریخ 21 بهمن وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی را مکلف به حمایت معیشتی از 7 دهک پایین درآمدی معادل 60 میلیون نفر از جمعیت کشور کرد و مطابق اظهارات وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اولین مرحله آن قبل از فرارسیدن ایام ماه مبارک رمضان اجرایی خواهد شد.

کافی است نگاهی به آمارهای اعلام شده از نرخ تورم ماهانه در زمستان امسال بیندازیم؛ بنا بر اعلام مرکز آمار ایران تورم نقطه به نقطه ماهانه در انتهای دی ماه امسال معادل 2.9 درصد و در انتهای بهمن ماه سال جاری 4.1 درصد بوده که این آمار به این معنی است که هزینه های زندگی هر خانوار ایرانی نسبت به ماه قبل معادل این مقادیر افزایش داشته است. اما نکته مهم و قابل توجه در تحلیل این آمار این است که بیشترین سهم در افزایش نرخ تورم ماهانه به علت افزایش قیمت یا نرخ تورم بالاتر در دسته عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» بوده است و دسته عمده «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» نقش کمتری را در افزایش میانگین نرخ تورم ماهانه داشته اند؛ به عنوان مثال تورم ماهانه دی و بهمن ماه امسال به ترتیب برای گروه خوراکی ها معادل 3.2 و 6.7 درصد و برای گروه خدمات 2.8 و 2.9 درصد بوده است. بدیهی است در چنین شرایطی انتظار می رفت که دولت برای حمایت از معیشت خانوار با اجرایی کردن طرح کالابرگ الکترونیکی درصدد رفع بخشی از این فشارهای تورمی بر سبد معیشت خانوار بربیاید؛ مخصوصا که با نزدیک شدن به ایام ماه مبارک رمضان و عید نوروز نوسانات در نرخ کالاهای اساسی بیشتر می‎شود و بازار این کالا ها به علت افزایش تقاضا کمی ملتهب تر هم می‎گردد. مطابق با مصوبه هیئت وزیران در تاریخ 21 بهمن مبلغ درنظرگرفته شده برای 3 دهک اول معادل 500 هزار تومان به ازای هر نفر و 4 دهک دیگر 350 هزار تومان به ازای هر نفر خواهد بود. این کالابرگ در دو مرحله به 7 دهک پایین درآمدی تعلق خواهد گرفت و مطابق شنیده ها اولین مرحله آن تا پیش از فرارسیدن ماه مبارک رمضان اجرایی خواهد شد و دومین مرحله هم احتمالا اواخر اسفند و پیش از عید نوروز در اختیار سرپرستان خانوار 7 دهک پایین درآمدی قرار خواهد گرفت.
سیستم دهک بندی
با توجه به این اخبار، احتمالا یکی از سوالات مردم این است که در کدام یک از دهک های درآمدی دسته بندی می‎شوند و این دسته بندی بر اساس چه مواردی صورت می‎گیرد؟ هر فرد سرپرست خانوار می‎تواند به راحتی و با مراجعه به سایت www.hemayat.mcls.gov.ir از دهک خود و میزان درآمد و دارایی هایی که برای تعیین دهک او صورت گرفته مطلع شود و حتی اگر اعتراضی به این موارد داشت در همان سامانه اعتراض خود را ثبت و پیگیری کند. برای اطلاع از شیوه انجام دهک بندی، موضوع را از رئیس اداره امور حمایتی و آسیب های اجتماعی اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان خراسان رضوی پیگیر شدیم. رافتی نیا در این باره به «خراسان رضوی» می گوید: دهک یعنی ۸۵ میلیون نفر جمعیت کشور به 10 گروه ۸.۵ میلیون نفری بر اساس درآمد و دارایی های خانوار تقسیم شوند. دهک بندی ها بر اساس ترکیبی از شاخص‌های درآمدی و دارایی خانوار است و وقتی می‌گوییم ترکیب یعنی تراکنش های حساب خانوار در سه سال گذشته بر اساس مصوبات هیئت وزیران شامل ساتنا، پایا، کارت به کارت و تراکنش های خرید به اضافه خودروی خانوار، این که چه تعداد دارند و این‏که مدل خودرو چه چیزی است، بر اساس این‎ها امتیازبندی صورت می‎گیرد و هرچه تعداد بیشتر باشد و خودروها مدل بالاتری داشته باشند به ترتیب در سیستم و الگوریتمی که بر اساس آیین نامه هیئت وزیران تعریف شده است امتیاز بالاتری برای سرپرست خانوار در نظر گرفته می‌شود. نکته بعدی که ‌در دهک بندی ها به آن توجه شده، میزان حقوق افراد خانوار است، مثلا کسی حقوق ندارد و بیمه نیست؛ خب امتیازی که به او در این بخش تعلق می‌گیرد صفر است؛ نفر دیگری اگر 10 میلیون حقوق بگیرد در این بخش ده امتیاز می‌گیرد و به همین نحو محاسبه می‌شود؛ حالا در یک خانواده ممکن است دو نفر حقوق‌بگیر باشند که خب امتیاز بالاتری هم خواهند گرفت. به همین ترتیب سیستم تمامی خانوارهای کشور را بر اساس همه عوامل از جمله تعداد اعضای خانواده، حقوق، دارایی های خانوار و... رتبه بندی می‎کند. حتی تعداد اعضای خانواده مهم است؛ مثلا کسی که یک نفر است 10 میلیون در ماه حقوق می‌گیرد و خانواده سه نفره ای هستند که ۱۰ میلیون حقوق می‎گیرند، قطعا آن مبلغ ۱۰ میلیون تومان به سه نفر تقسیم می‌شود پس سرانه افراد پایین‎تر است یا مثلا دو خانواده ۴ نفره را درنظر بگیرید در یکی تمام اعضای خانواده بالای ۲۰ سال سن دارند و خانواده دیگر دو فرزند زیر ۲۰ سال دارد یعنی شاغل نیستند پس سن هم تاثیر دارد. این موارد در الگوریتم تعریف شده و در نهایت با بررسی همه این موارد، امتیازی برای تمام خانواده ها مشخص می‌کند و تمام خانواده های کشور از بالا به پایین رتبه بندی می‌شوند و کسانی که در ۸.۵ میلیون اول (از آخر این لیست) قرار بگیرند، به عنوان دهک اول شناخته می‎شوند. این دهک کمترین امتیاز را در این محاسبات دریافت کرده و طبیعتا کمترین میزان دارایی و درآمد را دارد‌ و به همین ترتیب کسانی که در ۸.۵ میلیون نفر دوم قرار بگیرند، می‎شوند دهک دو و به همین ترتیب تا دهک شماره 10 دسته بندی می‎شوند. 
جزئیات طرح کالابرگ الکترونیکی در خراسان رضوی
رافتی نیا در پاسخ به سوالی مبنی بر زمان و شرایط تخصیص اعتبار طرح کالابرگ الکترونیکی به حساب سرپرستان خانوار تصریح می‎کند: تا این لحظه ابلاغ رسمی برای زمان واریز اعتبار کالابرگ های الکترونیکی به حساب سرپرستان خانوار انجام نشده است اما بر اساس مصاحبه هایی که وزیر داشته اند و در جلسه ای هم که اخیرا ما در تهران داشتیم، صحبت ها حاکی از برگزاری این طرح در روز جمعه ۱۰ اسفند و قبل از شروع ماه رمضان است؛ ولی درباره مرحله دوم هنوز چیزی اعلام نشده است. این کالابرگ هم در قالب اعتبار به کارت سرپرستان خانوار واریز می‌شود و می‎توانند با این اعتبار خرید خود را انجام دهند. مبالغ در نظر گرفته شده هم این گونه است که به دهک های یک تا 3 مبلغ 500  هزار تومان و به دهک 3 تا 7 مبلغ 350  هزار تومان به ازای هر نفر از اعضای خانواده تعلق می‌گیرد و ان‎شاءا... دهم اسفندماه که این طرح شروع شود می‎توانند تا یک‎ماه پس از این تاریخ یعنی تا ۱۰ فروردین سال آینده این اعتبار را استفاده کنند. همانند دوره قبلی این اعتبار قابلیت برداشت نقدی ندارد اما برخلاف دوره قبلی که مردم مابه التفاوت قیمت پارسال تا امسال را با آن مبلغ پرداخت می‌کردند، امسال می‎توانند کل اعتبار را برای خرید ۱۱ قلم کالای اساسی از فروشگاه های ثبت شده در سامانه شبکه ملی کالا برگ (فارا) هزینه کنند.
5 و نیم میلیون هم استانی مشمول طرح کالابرگ
محمدی مدیر امور اجتماعی اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان درباره تعداد افرادی که در خراسان رضوی مشمول طرح کالابرگ می شوند، گفت: در استان خراسان رضوی یک میلیون و ۸۴۴ هزار و 10 خانواده معادل ۵ میلیون و ۳۹۰ هزار و ۸۴۶ نفر از جمعیت استان مشمول این طرح می‎شوند که ۸۸۰ هزار و ۱۳۶ خانواده آن در مشهد زندگی می‌کنند.