​​​​​​​
سنگ نگاره های دره دیزدر طرقبه سال 1398 با عنوان «دره تمدن ها» ثبت ملی شد اما متاسفانه معدن سنگ مجاور آن یک تهدید اساسی برای بقا و ماندگاری این آثار باستانی است. تاکنون چندین بار سمن های محیط زیستی پیگیر اجرای قانون برای حفاظت و حراست از سنگ نگاره ها بوده اند اما این پیگیری ها تاکنون بی نتیجه مانده و همچنان فعالیت این معدن سنگ ادامه دارد. از شروع فعالیت این معدن تاکنون، سنگ نگاره های زیادی از بین رفته اند و بیم آن می رود که تا چند وقت دیگر اثری از این سنگ نگاره های 4 هزار ساله باقی نماند. تاکنون اعتراض ها به فعالیت معدن سنگ مجاور این سنگ نگاره ها بی‌پاسخ مانده و این معدن همچنان به فعالیت خود ادامه می دهد.

روزنامه خراسان رضوی تاکنون در گزارش های متعددی ضرورت توجه به حفظ میراث تاریخی سنگ نگاره های 4 هزار ساله دیزدر را مطالبه کرده است، از جمله در گزارشی که 17 مهر امسال با عنوان «موافقت با بازنگری در عرصه و حریم سنگ نگاره های «دیزدر»» منتشر شد، حجت الاسلام والمسلمین پژمانفر نماینده مردم مشهد و کلات و رئیس کمیسیون اصل 90 مجلس از موافقت با بازنگری در عرصه و حریم اثر ثبت ملی شده سنگ نگاره های تاریخی دره دیزدر طرقبه شاندیز در جلسه مورخ ۹ مهرماه شورای ثبت آثار اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی در راستای حفاظت از این سنگ نگاره های ۴ هزار ساله خبر داد.
قول وزیر وقت برای پیگیری تخریب سنگ نگاره ها
با این حال وضعیت همچنان برای این سنگ نگاره های تاریخی قابل قبول نیست. مدیر عامل انجمن دیده بان آب، هوا و زمین که تاکنون فعالیت های مختلفی برای حفظ سنگ نگاره های تاریخی انجام داده، به «خراسان رضوی» گفت: پیگیری ها و دادخواست های مختلف به مراجع قضایی و استانداری ارسال شده است. فرشته تقی‌زاده افزود: وزیر وقت میراث‌فرهنگی در بازدید تیرماه 1402 خود از این سنگ نگاره ها به سازمان های مردم نهاد و مردمی که در محل دره دیزدر تجمع کرده بودند ، قول دادند موضوع را پیگیری و از تخریب سنگ نگاره های دره دیزدر که به عنوان «دره تمدن ها » ثبت ملی شده است، جلوگیری کنند اما متاسفانه اقدام عملی در این خصوص انجام نشده است و طی بازدیدی که در مهرماه ۱۴۰۳ از دره دیزدر داشتیم، معدن سنگ مجاور این سنگ نگاره ها همچنان با سرعت مشغول برداشت سنگ و ادامه تخریب ها در این منطقه تاریخی بود.
خبری از پلمب معدن نیست
وی تصریح کرد: همواره داشتن مجوز معدنکار، دلیلی قانونی برای ادامه فعالیت آن بیان می شود در صورتی که طبق قانون اگر معدنی در حریم شهر یا در حریم ابنیه و آثار تاریخی باشد، حق ادامه فعالیت را ندارد و باید کار را متوقف کند. اما متاسفانه به رغم این که این دره به دلیل پراکندگی و گستردگی سنگ نگاره های چندین هزار ساله، دره تمدن ها نام گذاری و ثبت ملی شده است، اما تخریب های ناشی از فعالیت این معدن همچنان ادامه دارد و جلوی این تخریب ها گرفته نمی شود و معدن نیز پلمب نشده است. وی تاکید کرد: اداره میراث‌فرهنگی نیز در پاسخ به سازمان های مردم نهاد از این که شکایتی را  تهیه کرده ،خبر می دهد اما اقدامی عملی برای توقف فعالیت این معدن توسط این اداره  انجام  نشده است. درخور ذکر است، پس از بازدید وزیر وقت میراث‌فرهنگی از دره دیزدر، وی پژوهشگرانی را از پژوهشکده میراث فرهنگی وزارت به مشهد و منطقه فرستادند تا درخصوص دره دیزدر و سنگ نگاره های آن تحقیق کنند، نتیجه این تحقیق تاکید بر ضرورت حفاظت از این آثار تاریخی و حفظ دره تمدن ها بود و وزیر وقت میراث فرهنگی با دریافت گزارش پژوهشکده میراث فرهنگی، نامه ای به دکتر علی آبادی وزیر وقت صمت مبنی بر غیرقانونی بودن فعالیت معدن سنگ مجاور این سنگ نگاره ها ارسال کرد که متاسفانه باز هم نتیجه و اقدامی در پی نداشته است.
ظرفیت های گردشگری منطقه
مدیر عامل انجمن دیده بان آب، هوا و زمین بیان کرد: تا جایی که اطلاع داریم این معدن سه مرتبه پلمب و دوباره فک پلمب شده است. این سوال از متولیان امر مطرح است که آیا حفظ آثار باستانی و هویت تاریخی مردم یک سرزمین اهمیت دارد یا فعالیت یک معدن که در بهترین حالت چند نفر از آن ارتزاق می کنند؟ اگر این منطقه تبدیل به سایت تاریخی شود و موجبات بازدید مردم، مسافران و گردشگران از این دره و سنگ نگاره های چندین هزار ساله فراهم شود، به یقین می تواند موجب درآمدزایی و حضور خیل علاقه مندان به آثار تاریخی در این مکان شود.
تلاشی برای ترمیم آثار خرابی های ناشی از فعالیت معدن صورت نگرفته است
فرشته تقی‌زاده مدعی شد: متاسفانه مالک معدن به تنها چیزی که فکر نمی کند، ترمیم و حفظ منطقه است. شواهد بیانگر آن است که میزان تخریب ها از آن چه در مجوز بهره برداری این معدن آمده، بسیار بیشتر است و متولیان نیز جلوی فعالیت این معدن را نمی گیرند.
شایان ذکر است برای پیگیری موضوع از مدیران میراث فرهنگی استان با روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی تماس گرفتیم اما امکان گفت و گو برای دریافت پاسخ میراث فرهنگی استان در این زمینه فراهم نشد.