​​​​​​​

در حالی که بحث درباره احتمال حمله نظامی اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران با چراغ سبز آمریکا در محافل بین‌المللی داغ است، واکنش کشورهای منطقه، به‌ویژه دولت‌های عربی حاشیه خلیج فارس، نشان از مخالفت قاطع و نگرانی عمیق آن ها نسبت به پیامدهای چنین اقدامی دارد. شواهد و اظهارات اخیر برخی مقامات این کشورها به‌روشنی تایید می‌کند که آن ها نه تنها از پیامدهای این جنگ برای ایران، بلکه از تاثیرات مخرب آن بر امنیت و ثبات خود نیز بیمناک‌اند. این موضع‌گیری‌ها ناشی از چند عامل کلیدی است که در ادامه بررسی خواهد شد.
۱. اظهارات مقامات منطقه‌ای و نگرانی از گسترش جنگ
اخیراً محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخست‌وزیر و وزیر خارجه قطر، در مصاحبه‌ای با تاکر کارلسون، هشدار داد که هرگونه حمله به ایران «جنگی گسترده در منطقه به‌راه خواهد انداخت». او تصریح کرد: «آیا می‌توان انتظار داشت کشوری مورد حمله قرار بگیرد و ساکت بماند؟ قطعاً واکنشی وجود خواهد داشت و این واکنش‌ها در سراسر منطقه خواهد بود.»
وی همچنین تاکید کرد که کشورهای منطقه نه‌تنها از پیامدهای این جنگ برای ایران، بلکه از تاثیرات مستقیم آن بر امنیت ملی خود نگران‌اند. پایگاه‌های نظامی آمریکا، تأسیسات انرژی و زیرساخت‌های حیاتی در کشورهای حاشیه خلیج فارس در صورت وقوع درگیری، در معرض تهدید مستقیم قرار خواهند گرفت. این واقعیت، قطر و سایر کشورهای منطقه را به مخالفان سرسخت حمله نظامی علیه ایران تبدیل کرده است.
۲. عربستان سعودی و  هزینه‌های یک جنگ ناخواسته
محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، در سال‌های اخیر سیاستی مبتنی بر عادی‌سازی روابط و توسعه اقتصادی را دنبال کرده است. پروژه‌هایی مانند نئوم (شهر فناوری پیشرفته) و تلاش‌های گسترده برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی، همه بر پایه امنیت منطقه‌ای طراحی شده‌اند. جنگی در مقیاس حمله به ایران، می‌تواند تمام این برنامه‌ها را با شکست کامل مواجه کند.
بن سلمان، برخلاف مواضع دهه های قبل عربستان، به‌طور علنی سیاست‌های تهاجمی و تقابل‌گرایانه را کنار گذاشته و سعی دارد با کاهش تنش‌ها در منطقه، ثبات لازم برای توسعه اقتصادی عربستان را فراهم کند. در چنین شرایطی، حمله اسرائیل به ایران، منطقه را در یک بحران غیرقابل کنترل فرو خواهد برد که نه تنها ایران، بلکه خود عربستان و تمامی کشورهای خلیج فارس را متأثر خواهد کرد.
۳. نقش ایران در ایجاد بازدارندگی غیرمستقیم
علاوه بر قدرت نظامی ایران که به‌عنوان بازدارنده مستقیم در برابر حمله نظامی عمل می‌کند، یک بازدارندگی غیرمستقیم و پنهان نیز وجود دارد. این بازدارندگی ناشی از آن است که کشورهای منطقه، خود را در معرض تهدید می‌بینند و وقوع جنگ را مساوی با بی‌ثباتی گسترده در خلیج فارس و آسیب جدی به اقتصاد خود می‌دانند.این بازدارندگی پنهان باعث شده که حتی نزدیک‌ترین متحدان آمریکا و اسرائیل در منطقه، یعنی امارات و عربستان، در برابر هرگونه اقدام نظامی علیه ایران مقاومت کنند. این کشورها به‌خوبی درک کرده‌اند که ایران در صورت حمله، واکنش متقابل خواهد داشت و این واکنش می‌تواند فراتر از اسرائیل، پایگاه‌های آمریکایی و تأسیسات حیاتی کشورهای منطقه را نیز هدف قرار دهد.
۴. وابستگی اقتصادی منطقه به ثبات ژئوپلیتیک
اقتصاد کشورهای حاشیه خلیج فارس به‌شدت وابسته به صادرات انرژی، سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی و ثبات ژئوپلیتیک است. وقوع یک جنگ در مقیاس حمله به ایران، باعث افزایش ناگهانی قیمت نفت، سقوط ارزش بازارهای مالی منطقه و فرار سرمایه‌گذاران خارجی خواهد شد. چنین سناریویی نه تنها برای کشورهای عربی فاجعه‌بار است، بلکه برای اقتصاد جهانی نیز تبعاتی جدی به دنبال خواهد داشت.از همین رو، کشورهای عربی در سال‌های اخیر به جای تقابل، بر راهکارهای دیپلماتیک و کاهش تنش تاکید کرده‌اند. قطر، عمان و حتی عربستان سعودی، در موارد متعددی سعی کرده‌اند به‌عنوان میانجی میان ایران و آمریکا عمل کنند تا از وقوع یک درگیری گسترده جلوگیری کنند.به نظر می‌رسد که به‌رغم اظهارات جنگ‌طلبانه برخی جناح‌ها در آمریکا و اسرائیل، کشورهای منطقه با تمام توان دیپلماتیک خود تلاش خواهند کرد تا از وقوع یک جنگ گسترده در خاورمیانه جلوگیری کنند. این موضع‌گیری، بیش از هر چیز نشان‌دهنده درک دقیق کشورهای عربی از هزینه‌های واقعی یک درگیری نظامی است که برخلاف آنچه برخی گمان می‌کنند، تنها ایران را تحت تاثیر قرار نخواهد داد، بلکه تمامی منطقه را به ورطه بحران خواهد کشید.