سرنخ خارجی در بحران سیاسی ترکیه

دستگیری اکرم امام‌اوغلو، شهردار استانبول، در پی اتهام فساد و تروریسم موجب تلاطم سیاسی در ترکیه شد؛ اقدامی که ممکن است به نفع اردوغان و تغییرات سیاسی در این کشور منجر شود

نویسنده:

مترجم:

​​​​​​​
دستگیری اکرم امام‌اوغلو، شهردار استانبول و رقیب اصلی رجب طیب اردوغان در انتخابات ریاست‌جمهوری، یکی از تحولات پرتنش اخیر در سیاست ترکیه است. اتهام فساد و حمایت از تروریسم که علیه امام‌اوغلو مطرح شده، از سوی دولت اردوغان به‌عنوان یک تلاش برای ضربه زدن به یکی از مهم‌ترین چهره‌های مخالف تلقی می‌شود. این اقدام که به‌طور غیرمستقیم به نفع اردوغان تمام می‌شود، در شرایطی صورت می‌گیرد که وضعیت اقتصادی ترکیه به‌شدت تضعیف شده و محبوبیت رئیس‌جمهور به دلیل بحران‌های اقتصادی کاهش یافته است. از سوی دیگر، این تحولات باعث شده که اعتراضات گسترده‌ای در خیابان‌های ترکیه شکل بگیرد و احزاب مخالف، به‌ویژه حزب جمهوری‌خواه خلق، حمایت‌های مردمی را در این زمینه جلب کنند.
نقش حزب جمهوری‌خواه خلق و اقدامات مخالفان
حزب جمهوری‌خواه خلق ترکیه، به رهبری اوزگور اوزل، نقش کلیدی در مقابله با سیاست‌های اردوغان ایفا می‌کند. اوزل که یکی از منتقدان سرسخت اردوغان است، در بیانات خود به‌شدت دولت ترکیه را به سوءاستفاده از روابط خارجی و وابستگی به آمریکا متهم کرده و از اقداماتی مانند درخواست اجازه از سوی واشنگتن برای دستگیری امام‌اوغلو سخن گفته است. در این راستا، اوزل همچنین تهدید به برگزاری انتخابات زودهنگام کرده و اعلام کرده که تا ماه ژوئن، آماده‌اند برای جمع‌آوری امضا و به چالش کشیدن اردوغان از طریق انتخابات جدید اقدام کنند.
این تحرکات نه تنها به‌عنوان یک اعتراض داخلی شناخته می‌شوند، بلکه قصد دارند فشار سیاسی به دولت ترکیه را به حدی برسانند که اردوغان مجبور به عقب‌نشینی شود. اگرچه حزب جمهوری‌خواه خلق برای جمع‌آوری ۳۶۰ امضا به‌منظور برگزاری انتخابات زودهنگام نیاز دارد، اما ۱۲۷ کرسی این حزب در پارلمان نشان‌دهنده چالش‌های پیش روی آن هاست. در چنین وضعیتی، امام‌اوغلو به‌عنوان تنها گزینه‌ای که می‌تواند اردوغان را در انتخابات شکست دهد، همچنان در مرکز توجه قرار دارد.
نگاه به انتخابات ریاست‌جمهوری؛ امام‌اوغلو و اردوغان
امام‌اوغلو که در سال ۲۰۱۹ توانست انتخابات شهرداری استانبول را از آن خود کند، به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین تهدیدها برای اردوغان در انتخابات ریاست‌جمهوری شناخته می‌شود. پیروزی امام‌اوغلو در استانبول، به‌ویژه در شرایطی که اردوغان آن را «نبرد سرنوشت‌ساز» می‌دانست، این تصور را تقویت کرده که او می‌تواند پایه‌های سیاسی حزب عدالت و توسعه را به لرزه درآورد. در صورتی که امام‌اوغلو به‌عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شود، حزب عدالت و توسعه برای نخستین بار پس از ۲۵ سال باید قدرت را به مخالفان واگذار کند که این خود کابوسی برای اردوغان است.
اردوغان، در تلاش است تا از طریق تغییرات در قانون اساسی، برای سومین دوره متوالی بر مسند قدرت باقی بماند، اما شکست احتمالی در این زمینه می‌تواند او را مجبور کند که یکی از گزینه‌های دیگر حزب عدالت و توسعه را برای ادامه سیاست‌های خود به قدرت بازگرداند. در این میان، مقاومت رهبران اپوزیسیون و حمایت‌های مردمی از امام‌اوغلو نشان‌دهنده یک بحران جدی برای اردوغان است.
فشارهای خارجی: از ترامپ تا اتحادیه اروپا
یکی از ابعاد کمتر مورد توجه در این بحران، نقش حمایت‌های بین‌المللی از اردوغان است. در حالی که مخالفان ترکیه معتقدند که اقدامات دولت اردوغان در حذف رقبای سیاسی خود ممکن است با چراغ سبز دولت دونالد ترامپ،  صورت گرفته باشد، در واقع، تا به حال موضع منفعل کاخ سفید نسبت به دستگیری امام‌اوغلو، این پیام را ارسال کرده که اردوغان بدون نگرانی از فشارهای خارجی می‌تواند به سیاست‌های خود ادامه دهد.
با این حال، احزاب مخالف ترکیه به‌ویژه در پی جلب حمایت‌های اتحادیه اروپا هستند. اتحادیه اروپا که همواره به وضعیت حقوق بشر و دموکراسی در ترکیه نظارت داشته، ممکن است واکنش‌های شدیدی نسبت به بازداشت امام‌اوغلو نشان دهد. این امر می‌تواند به افزایش فشارهای اقتصادی و تحریم‌های خارجی علیه ترکیه منجر شود، به‌ویژه در شرایط کنونی که بحران اقتصادی و کاهش ارزش لیر موجب نارضایتی عمومی شده است.
10 صفحه آخر