در شرایطی که فناوری هوش مصنوعی، امروز به یکی از مهم ترین محرک های تحول دیجیتال دنیا تبدیل شده و این مسیر با سرعت هر چه سریع تر در حال گذر است، اما این فناوری در کشور ما با وجود ظرفیت های فراوان در حوزه تولید علم، آن چنان که باید در معرض سرمایه گذاری های جدی و کلان قرار نگرفته است. نحوه مواجهه نهاد بودجه ریزی و متولیان حوزه های توسعه فناوری در کشور باهوش مصنوعی، امروز مورد انتقاد وزیر ارتباطات و فناوری قرار گرفته و حتی او هم جایگاه جهانی ایران در هوش مصنوعی را نامطلوب خوانده است.
یک زنگ خطر جدی
​​​​​​​انتقاد ستار هاشمی وزیر ارتباطات و فناوری از آن چه به وضعیت سرمایه گذاری به هوش مصنوعی روا داشته شده، با مصداقی از میزان توجه همسایه عربی روایت می شود. او روز گذشته در آیین امضای تفاهم نامه حکمرانی هوشمند و اقتصاد با محوریت هوش مصنوعی گفته است: «کشور ما در حالی در رتبه شصتم جهان از نظر توسعه و بهره‌گیری از فناوری هوش مصنوعی قرار دارد که کشورهای منطقه مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی جایگاه بسیار بهتری را به خود اختصاص داده‌اند. این اختلاف معنادار، زنگ خطری برای آینده فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان در کشور محسوب می‌شود.»
عربستان 20 میلیارد دلار، ما 50 میلیون دلار!
ارقام عجیب و غریب در میزان سرمایه گذاری سایر کشورها را وزیر ارتباطات این طور روایت می کند: اگر به عقب برگردیم و نگاهی دقیق‌تر به میزان سرمایه‌گذاری کشورهای مختلف در حوزه هوش مصنوعی بیندازیم، علت این فاصله کاملاً روشن می‌شود. او ادامه داد: «طبق برآوردها، عربستان سعودی بیش از ۲۰ میلیارد دلار در این حوزه سرمایه‌گذاری کرده و امارات متحده عربی نیز با رقمی در حدود 1.4 میلیارد دلار، گام‌های بلندی در مسیر توسعه هوش مصنوعی برداشته است. این آمار بیانگر ضرورت توجه ویژه به افزایش سرمایه‌گذاری در فناوری اطلاعات، هوش مصنوعی و زیرساخت‌های ارتباطی است. کاهش فاصله کنونی نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و تخصیص منابع مالی در بازه زمانی کوتاه‌مدت است.»
بی مهری به یک فناوری آینده ساز
سرعت پیشرفت، تولید ثروت و اتکای صنایع مختلف به هوش مصنوعی در جهان در شرایطی است که نشان می دهد، متولیان فناوری و مسئولان بودجه ریزی در کشور طی سال های اخیر، به این فناوری بی مهری کرده و در واقع به یک فناوری راهبردی  و آینده ساز کم توجهی کرده اند. وزیر ارتباطات و فناوری این طور گفته است:  در مقابل توجه و سرمایه گذاری کشورهای همسایه، میزان سرمایه‌گذاری در کشور ما کمتر از ۵۰ میلیون دلار تخمین زده می‌شود؛ رقمی که نسبت به همسایگان منطقه‌ای‌مان بسیار ناچیز است و نشان‌دهنده توجه ناکافی به این حوزه استراتژیک و آینده‌ساز است. اگر قرار است در آینده در رقابت‌های فناورانه و اقتصادی منطقه و جهان حرفی برای گفتن داشته باشیم، لازم است نگاهی جدی‌تر و سرمایه‌گذاری هدفمندتری در حوزه هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین داشته باشیم.
رتبه 64 در میان 193 کشور
چنان چه بخواهیم دقیق تر به جایگاه جهانی هوش مصنوعی ایران نظری بیفکنیم، گزارش پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران از آخرین رتبه بندی های جهانی کمک بیشتری به ما می کند. بر اساس، «شاخص جهانی آمادگی دولت در زمینه هوش مصنوعی» در سال ۲۰۲۳ میلادی که با مدیریت موسسه «آکسفورد اینسایتس» تهیه و نگاشته شده؛ ایران در جایگاه ۶۴ جهان (با امتیاز کل42.07) است. در این گزارش، ۱۹۳ کشور ارزیابی و در سیاهه پایانی رتبه‌بندی شده‌اند. ایران در گزارش سال ۲۰۲۲ میلادی این شاخص، در رتبه ۷۵ جهان (با امتیاز کل45.30) در میان ۱۸۱ کشور جای گرفته بود.
اما بخش دیگری از گزارش ایران داک(پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران) که در آبان ماه گذشته منتشر شده، می گوید: در «شاخص جهانی آمادگی دولت در زمینه هوش مصنوعی»، ایران در سال ۲۰۲۳ میلادی در میان کشورهای منطقه در جایگاه ۱۷ جای گرفته است. آن چه در گزارش ایران داک دردناک به نظر می رسد، این بخش گزارش است که نوشته است: ترکمنستان با ۳۳ پله پیشرفت و ایران با ۱۹ پله پسرفت، چشمگیرترین تغییر رتبه را در برابر سال ۲۰۲۲ میلادی در منطقه داشته‌اند.
البته آن چه ایران داک منتشر کرده، ناظر بر بخشی از دسته بندی ها و رتبه بندی های هوش مصنوعی است و بنابر اعلام رئیس مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، جایگاه جهانی ایران در بخش تولید علم در حوزه هوش مصنوعی جایگاه قابل تاملی است. دکتر سید احمد فاضل‌زاده، رئیس مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) چندی قبل، آن طور که خبرگزاری ایرنا گزارش کرده، گفته است: جمهوری اسلامی ایران در بخش تولید علم  و فناوری‌های هوش مصنوعی رتبه ۱۶، در رایانش بصری و پردازش زبان طبیعی رتبه ۲۵، در یادگیری ماشینی رتبه ۱۷ ، در فناوری رباتیک رتبه ۲۷ و در فناوری سیستم‌های چندعاملی رتبه ۱۲ جهان را در اختیار دارد. به گفته او، امروز ایران در زمینه هوش مصنوعی در ابتدای راه است و تحولات ناشی از انقلاب صنعتی چهارم چنان که باید در صنعت ایران اتفاق نیفتاده است؛ در چنین انقلابی، فناوری و شاخه‌های هوش مصنوعی سهم مهمی در ارزش آفرینی اقتصادی دارند.