هوای خراسان رضوی مدت مدیدی است که تحت تاثیر جدی کانون های گرد و غبار داخلی و خارجی است و هر از گاهی این کانون ها بلای جان هوای استان می شوند. با تشدید فعالیت کانون های داخلی و خارجی ریزگردها، هواشناسی استان چندی پیش با صدور اطلاعیه ای نسبت به وقوع طوفان گرد و خاک در مناطق بادخیز هشدار داد و این وضعیت همچنین برخی شهرهای استان از جمله سرخس را که شاید بتوان گفت بیشتر از هر شهر دیگر استان زخم خورده کانون های داخلی و خارجی گرد و خاک است به اعلام شرایط اضطرار و آماده باش کامل کشاند. وضعیت کیفی هوای مشهد نیز روز گذشته در لحظه تنظیم این گزارش در وضعیت نارنجی و ناسالم قرار داشت. پدیده ریزگردها نه تنها سلامت شهروندان را تهدید می کند، بلکه اختلالات گسترده ای در زندگی روزمره مردم و خدمت رسانی به آن ها ایجاد کرده است.

​​​​​​​
درحالی که آسمان خراسان رضوی برای چندمین بار در سال جاری غبارآلود می‌شود و شهروندان با مشکلات تنفسی و اختلال در زندگی روزمره دست‌وپنجه نرم می‌کنند، اما گویی اقدام عملی و جدی در کنترل کانون های گرد و غبار داخلی و خارجی انجام نمی شود که مردم شاهد نتایج آن باشند.
طرح هایی که گره باز نکرد
بر اساس گزارش منابع طبیعی و آبخیزداری استان، کانون‌های گرد و غبار مؤثر بر کیفیت هوای استان شامل دو دسته داخلی و خارجی هستند که کانون‌های گرد و غبار فرامرزی تأثیرگذار شامل کانون‌های گرد و غبار کشور ترکمنستان به خصوص صحرای قره قوم و کشور افغانستان خصوصاً «دشت هرات» و کانون‌های داخلی گرد و غبار شامل ۳۰ کانون در استان است. همچنین پیش از این نیز مدیرکل وقت حفاظت محیط زیست استان اعلام کرده بود که دو کانون بحرانی استان در شهرستان‌های سرخس و خواف فعال است و سایر شهرستان‌ها از قبیل مشهد، نیشابور، درگز، کلات، صالح آباد، تربت‌جام، تایباد، گناباد، سبزوار، باخرز، قوچان، تربت حیدریه و رشتخوار نیز تحت تأثیر این پدیده هستند. این نشان می دهد که تقریبا بخش زیادی از جمعیت استان گرفتار مشکلاتی هستند که گرد و غبار در آسمان شهرشان ایجاد می کند. از همین رو، طی سال‌های اخیر، مسئولان استانی و کشوری بارها از طرح‌های بزرگ بیابان‌زدایی در خراسان رضوی و کنترل کانون های گرد و غبار سخن گفته‌اند، طرح هایی که به نظر می رسد خروجی ملموسی نداشته یا اصلا اجرا نشده است. در همین زمینه یزدانجو، معاون محیط زیست استان چندی پیش به خرنگار ما گفت: قرار بود از طرف وزارت نفت حدود صد میلیارد تومان برای شهرستان سرخس که نقطه حساس ماست، اختصاص پیدا کند، این موضوع در کش و قوس خاصی قرار گرفت و اداره کل منابع طبیعی یک برنامه عملی نوشت که هنوز در رفت و برگشت است و به نتیجه ای نرسیده است.
همچنین سازمان منابع طبیعی استان بارها از کاشت میلیون‌ها نهال مقاوم به خشکی در مناطق بیابانی خبر داده بود، اما بسیاری از این نهال‌ها یا همان تاغزارها یا گرفتار قاچاق شدند یا به دلیل عدم نظارت از بین رفته اند. وعده احیای تالاب بزنگان در سرخس نیز هرچند با اقداماتی همراه بود اما حالا خبر از خشکی کامل آن در چند ماه آینده به گوش می رسد که همین موضوع ممکن است به پدید آمدن یک کانون گرد و غبار جدید منجر شود.
اگرچه طوفان های گرد و خاک تا حدی تحت تأثیر عوامل اقلیمی و فرامرزی هستند، اما مدیریت نادرست منابع آب، کشاورزی غیراصولی و بیابا‌ن‌زایی نقش کلیدی در تشدید این بحران دارند. مسئولان باید به جای اقدامات مقطعی، برنامه های بلندمدتی مانند احیای تالاب ها، توسعه پوشش گیاهی و کنترل فرسایش بادی را در دستور کار قرار دهند. در غیر این صورت، خراسان رضوی به سمت تبدیل شدن به یکی از کانون های اصلی گرد و غبار پیش میرود. 
همچنین یکی از اصلی‌ترین منابع گرد و غبار در خراسان رضوی، ریزگردهای برخواسته از صحرای قره‌قوم ترکمنستان است که هر سال با در فصول متفاوت، ذرات شن و ماسه را به شهرهای مرزی و حتی مشهد می‌آورد. اما پرسش این جاست که دیپلماسی محیط‌زیستی ایران برای حل این معضل چه کرده است؟ ایران چندین بار در سطح کارگروه‌های مشترک محیط‌زیستی با ترکمنستان مذاکره کرده و این مذاکرات حتی به تفاهم نامه های مشترکی به امضای روسای جمهور دو کشور رسیده نیز منجر شده است، اما این گفت‌وگوها و تفاهم نامه هیچ‌وقت رنگ عمل به خود نگرفت و همچنان شاهد بدتر شدن وضعیت صحرای قره قوم در تشدید وقوع آلودگی هوای ناشی از گرد و غبار در کشورمان هستیم. از طرفی ترکمنستان نیز تمایل جدی برای حل این مساله از خود نشان نداده و نه تنها برنامه‌ای برای کنترل بیابان‌زایی در قره‌قوم ندارد، بلکه احداث سدها و طرح‌های کشاورزی غیراصولی در این کشور، وضعیت را بدتر کرده است.
بنابراین، احیای سریع طرح‌های مالچ‌پاشی و نهالکاری با نظارت مستمر ،  تشکیل کارگروه ویژه دیپلماسی محیط‌زیستی و دیپلماسی استانی برای مذاکره با ترکمنستان برای پیگیری تفاهم های محیط زیستی به خصوص در حوزه کنترل گرد و غبار صحرای قره قوم، استفاده از ظرفیت سازمان‌های بین‌المللی، جلوگیری از حفر چاه‌های غیرمجاز و مدیریت منابع آب و افزایش بودجه استانی برای مقابله با بیابان‌زایی از جمله راهکارهایی است که می توان در کوتاه مدت و بلند مدت در این زمینه در دستور کار قرار داد.
مردم خراسان رضوی مدت هاست که با پدیده ریزگردها دست‌وپنجه نرم می‌کنند و در سال های اخیر این مشکلات بیشتر و تاثیرات منفی آن بر زندگی مردم ملموس تر شده اما وعده‌ها و برخی اقدامات انجام شده نتوانسته است این بحران را حل کند. اکنون زمان آن رسیده که برنامه‌های عملیاتی با بودجه مشخص و زمان‌بندی دقیق اجرا شود.