وحید تفریحی
info@khorasannews.com
رای کامل هیئت دولت به استاندار جدید خراسان رضوی؛ این نشان از توجه ویژه دولتی‌ها به استان خراسان رضوی و شهر مشهد به عنوان پایتخت معنوی ایران دارد، انتخابی که روز گذشته رقم خورد و از هفدهمین استاندار خراسان رضوی رونمایی کرد. غلامحسین مظفری 56 ساله، استانداری برخاسته از همین خطه است که معاونت استانداری خراسان رضوی، فرمانداری ویژه نیشابور و همچنین نمایندگی مردم این شهر در مجلس از جمله مناصب مدیریتی وی در استان بوده است. هرچند در دولت تدبیر و امید شاهد تغییرات چندباره در کلیددار ساختمان خیابان بهار بودیم اما ثبات مدیریت کلان استان یکی از نقاط قوت در دولت سیزدهم بود که امید می‌رود این رویه با تلاش استاندار جدید و اهتمام دولت چهاردهم همچنان ادامه یابد.
آقای مظفری، قطعا شناخت کافی و وافی از خراسان رضوی، ظرفیت ها، چالش ها، کلان مسئله‌ها و بحران‌های آن دارید، قطعا مطلع‎اید که قدم در چه راه سخت و دشواری گذاشتید و چه انتظارات و توقعات بجا و منطقی از شما و دوره مدیریت‎تان وجود دارد؛ توقعات و انتظاراتی که قطعا رسانه در کنار شما و در کمک به دولت، پیگیر تحققش است اما مطالبه گر آن نیز خواهد بود. از همین رو، برای تاکید و بازنمایی مجدد از چالش ها، مطالبات و اولویت‌های جدی خراسان رضوی، در این مجال به یادآوری و البته بررسی مهم‎ترین آن خواهیم پرداخت.

پیگیری تحقق 3 وعده رئیس جمهور پزشکیان برای خراسان رضوی
بودجه زیارت، عدالت بودجه‌ای و جلوگیری از انتصاب مدیران ناکارآمد؛ این‌ها 3 وعده‌ای بود که اواخر مردادماه امسال رئیس جمهور پزشکیان در دیدار با اعضای مجمع نمایندگان استان مطرح کرد و قول پیگیری و تحقق آن را داد. حالا این وظیفه جدی نماینده عالی دولت در استان است که تحقق کامل آن را مطالبه و پیگیری کند. عدالت بودجه‌ای یک مطالبه جدی از دولت چهاردهم است؛ آقای مظفری، سهم استان ما از بودجه عمرانی با وجود این که حدود 8 درصد جمعیت و مساحت کشور را دراختیار داریم، کمتر از 5 درصد است، کجای این مدل بودجه ریزی به عدالت بودجه‌ای نزدیک است؟ وظیفه شماست که عدالت را برای سهم خراسان رضوی از بودجه کشور مطالبه کنید و این مهم را که وعده رئیس جمهور است، در بودجه سال آینده به اجرا درآورید. اختصاص ردیف ویژه بودجه زیارت هم که یک مطالبه همیشگی و البته منطقی برای استان خراسان رضوی و مشهدالرضا است؛  طی سال‌های گذشته با وجود این که با وعده و وعیدهای فراوان درباره این ردیف بودجه‌ای مواجه بودیم اما به گاه بودجه ریزی که می‌رسید یا این بودجه و ردیف آن حذف می‌شد، یا این‎قدر تبصره ماده و اما و اگر در ردیف‌های بودجه وجود داشت که میزان منابع آن ناچیز و تخصیص‌های آن ناچیزتر می‌شد. احیای ردیف بودجه اختصاصی زیارت برای استان خراسان رضوی یکی از کارویژه‌های جدی شماست که پشتوانه آن هم قول رئیس جمهور در دیدار با نمایندگان استان خواهد بود.
این شهر ملی، وفاق ملی می‌طلبد
بارها و بارها گفته ایم که مشهد یک شهر ملی و البته بین المللی است، به مشهد نباید همانند یک مرکز استان مثل دیگر استان‌ها نگریست و حمایت و توجه به آن را با همان چشمی که به دیگر مراکز استان‌ها نگاه می‌شود، دید. مشهد سالانه پذیرای 30 میلیون زائر و از سوی دیگر پذیرای خیل زیادی از هموطنان استان‌های همجوار است که برای دریافت بسیاری از خدمات ازجمله پزشکی، درمانی، رفاهی و... به این شهر مراجعه می‌کنند و از زیرساخت‌های آن بهره می‌برند بدون آن که این میزبانی بزرگ، در توجهات و حمایت‌های مادی و معنوی دولت دیده شود. به عبارتی دیگر زیرساخت‌ها و خدمات‎دهی در مشهد به صورت ملی و بین المللی است اما بودجه‌ها و توجهات محلی! یکی از مهم‎ترین وظایف استاندار خراسان رضوی این است که این نگاه را در دولت تغییر دهد و جایگاه ملی مشهد را در تصمیمات، بودجه ریزی‌ها و توجهات دولت بگنجاند. آقای مظفری برای مشهدالرضا، برای این شهری که تمام زیرساخت‌های آن صرف خدمت رسانی به صورت ملی می‌شود باید وفاق ملی ایجاد کنید و این توقع از شما بسیار بالاست. جدای از ضرورت تغییر نگاه دولت، پیگیری برای وصول همین حق و حقوق حداقلی خراسان رضوی از بودجه و اعتبارات ملی نیز یک الزام جدی است. به عنوان مثال دولت هنوز 18 همت تعهد محقق نشده فقط از مجموع تعهدات اولین سفر استانی شهید جمهور به خراسان رضوی دارد که باید مورد مطالبه و پیگیری قرار گیرد.
 چالش‌های زیست محیطی را دریابید
آقای مظفری توصیه می‌کنم بازدید از «کشف رود» را در اولین برنامه‌های خود بگنجانید. قطعا می‌دانید که کشف رود این روزها مهم‌ترین چالش زیست محیطی و حتی بهداشتی مشهد است که سلامت عمومی را هم نشانه گرفته و تهدیدی جدی برای آن به شمار می‌رود؛ روزانه تا 300 تانکر، فاضلاب خود را در کشف رود خالی می‌کنند و این فاضلاب به صورت مستقیم با موتورپمپ‌ها به زمین‌های کشاورزی حاشیه این رود می‌رود و محصول نهایی هم پای سفره مردم! وضعیت به حدی بحرانی است که حالا از این رودخانه تاریخی با عنوان «رودخانه سرطان» یاد می‌شود، می‌دانید چرا؟ چون به اذعان دبیر کارگروه سامان‌دهی و احیای کشف‌رود، «این بحران زیست محیطی زنگ خطری با عنوان درخطر بودن امنیت غذایی مردم مشهد را به صدا درآورده است، چرا که بر اساس مطالعات انجام شده، درصد بالایی از فلزات سنگین مثل سرب، کادمیوم، آرسنیک و جیوه که به شدت سرطان‌زا هستند در سطح محصولات کشت شده در حاشیه این رودخانه یافت شده است!» پس آقای استاندار، حل این بحران را در دستورکار جدی خود قرار دهید؛ چاره کار را هم بارها و بارها گفتیم اما این جا هم به اختصار اشاره می‌کنیم؛ تکمیل تصفیه‌خانه سپتاژ کلید حل بخش زیادی از این معضل است. اگر این تصفیه خانه در کشف رود راه اندازی شود بساط تخلیه فاضلاب تانکری در کشف رود جمع خواهد شد، پس ساخت و بهره برداری از آن را تسریع کنید و در کنار آن تکمیل پروژه‌های تصفیه خانه‌ای مشهد را اولویت دهید تا دیگر فاضلابی مازاد بر ظرفیت تصفیه خانه‌ها نباشد که مجبور به تخلیه در کشف رود باشیم. استان خراسان رضوی و مشهد با چالش‌ها و بحران زیست محیطی دیگری هم دست و پنجه نرم می‌کند که طی روزهای آینده در گزارشی مبسوط به بررسی آن خواهیم پرداخت؛ اما رایزنی دیپلماتیک برای حل مشکل ریزگردهای قره قوم و حذف سایه شوم آن بر هوای استان، رسیدگی به رشد بی محابای کانون‌های گرد وغبار داخلی و کنترل و کاهش لطمات آن به محیط زیست و البته چاره اندیشی برای آلودگی هوای مشهد از مواردی است که نیازمند اقدام عاجل و چاره اندیشی مدیریت عالی استان خواهد بود.
 آب، بحرانی که چاره‌ای عاجل می‌خواهد
به اذعان بسیاری از متولیان و صاحبنظران، آب در حال حاضر مهم‌ترین بحران خراسان رضوی و مشهد است. آبخوان‌های خراسان رضوی که برخی از آن‌ها ازجمله دشت مشهد 60 سال است ممنوعه شده اما در همین 60 سال حداقل 5 برابر توان آن ساخت‌وساز و اسکان جمعیت صورت گرفته و به‌جایی رسیده که شاهد کسری مخزن بیش از یک میلیارد مترمکعبی در آن هستیم و این کسری یعنی؛ فرونشست زمین، یعنی شور شدن آب‌های زیرزمینی، یعنی تهدید امنیتی زیرساخت‌های مسکونی و حیاتی. طبق برآوردها، مصرف کنونی آب مشهد حدود 270 میلیون مترمکعب است و در افق 1420 به 400 میلیون مترمکعب خواهد رسید. چاره اندیشی برای کارشکنی‌های افغانستان در کاهش ظرفیت سد دوستی که ظرفیت مهم و حیاتی در تامین آب مشهد بود و البته جبران عقب ماندگی‌ها در تکمیل تصفیه خانه‌ها دو اولویت مهمی است که می‌تواند برای مواجهه با این بحران در دستورکار قرار گیرد.
ضعف جدی زیرساخت‌های حمل و نقلی و جاده ای
اتفاقا این موضوع دغدغه شما هم هست و در گفت وگوی امروز با خبرنگار ما نیز بر آن تاکید کرده اید. برای استحضار شما این که، مشهد به عنوان دومین کلان‌شهر کشور تنها 37 کیلومتر آزادراه دارد و جزو ضعیف‌ترین استان‌ها به لحاظ شاخص برخورداری از زیرساخت آزادراهی و بزرگراهی در کشور است، درحالی‌که برخی استان‌ها 2 برابر متوسط کشور و چندین برابر خراسان رضوی آزادراه و بزرگراه دارند! پروژه آزادراه حرم تا حرم در حال حاضر که حدود 13 سال از آغاز آن می‌گذرد، میزان پیشرفت عملیات اجرایی آن در قطعه مشهد- سه‌راه تربت حیدریه و نیشابور- سبزوار کمتر از 10 درصد است! این عقب ماندگی را باید با پیگیری برای تغییر رویه دولت در اولویت دادن به قطعه خراسان رضوی جبران کرد. آزادراه مشهد- چناران بنا بود ظرف 3 سال به بهره‌برداری برسد اما طی این چند سال به‌رغم پای‌کار بودن آستان قدس، دولت در تامین اعتبارات سهم خود کوتاهی کرده است. در حوزه ریلی نیز چندین پروژه بر زمین‌مانده در استان خراسان رضوی وجود دارد از جمله این که می‌طلبد دولت چهاردهم برای تقویت مسیر مواصلاتی مشهد ضمن تقویت خطوط ریلی مشهد- تهران، خط ریلی مشهد- چابهار را در اولویت کاری قرار دهد. قطارشهری مشهد هم از بی توجهی دولت رنج می‌برد و نیازمند عزم دولت برای توسعه و تسریع در بهره برداری از فازهای مختلف خطوط آن است.
 این حاشیه پرحاشیه
اگر بخواهیم در یک بیان کلی و بدون درنظر گرفتن برخی جزئیات، مهم ترین کلان مسئله این روزهای مشهد را نام ببریم، قطعا این چالش چیزی نیست جز «حاشیه شهر مشهد». طبق آمارهای رسمی مشهد و خراسان رضوی با اختلاف در صدر آمار بیشترین تعداد حاشیه نشین در کشور قرار دارند، خراسان رضوی با تعداد 107 محله، بیشترین تعداد محلات هدف حاشیه نشینی را در کشور دارد. از سوی دیگر از نظر تعداد جمعیت ساکن در سکونتگاه‌های غیررسمی، استان خراسان رضوی با 957 هزار و 667 نفر در رتبه نخست قرار دارد و پس از آن با اختلاف زیاد استان کرمانشاه با 457 هزار و 543 نفر است! این‌ها آخرین آمار رسمی و در دسترس است که آبان 1401 بر اساس پایش آمارهای رسمی توسط مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر شد و به نوعی خروجی آن حکایت از وضعیت اسفناک حاشیه نشینی در مشهد و خراسان رضوی دارد. البته اوضاع در آمار غیررسمی پیچیده تر و وخیم تر است؛ چرا که صرفا آمار غیررسمی حاشیه نشینان مشهد حدود 5/1 میلیون نفر اعلام شده که البته به طور قطع طی سال‌های اخیر بر تعداد آن افزوده شده است. طی سال‌های گذشته اقدامات خوب و کارسازی برای سامان‎دهی حاشیه شهر مشهد انجام شده اما این زخم کهنه همچنان نیازمند درمان است. ساخت و سازهای غیرمجاز و سکونتگاه‌های غیررسمی، جای خالی سرانه‌های فرهنگی، ورزشی و اجتماعی، چالش سرانه فضای آموزشی، امنیت، زیرساخت‌های بهداشت و درمان، مشکلات در زیرساخت‌های آب و فاضلاب و مشکلات شهری و اراضی رها شده تنها بخشی از سرفصل‌های چالش‌های حاشیه شهر مشهد است که باید برای آن برنامه و نسخه درمانی عاجلی داشت.
 کرسی رسانه را برگردانید
و اما جدای از چالش‌های زیرساختی و مسئله‌های مهم و حیاتی استان، یک موضوع مدیریتی چند سالی است که اهالی رسانه استان را آزار می‌دهد و آن چیزی نیست جز «راهبرد چراغ خاموش رسانه‌ای برخی مدیران»؛ خواهش جدی اهالی رسانه این است که این رویه در اولین اقدام برچیده شود و کرسی رسانه در جلسات استانداری، دیدارها و برنامه‌های مختلف مدیران برگردانده شود؛ آقای مظفری، تا همین دو سه سال پیش همه اصحاب رسانه استان در اکثر جلسات مهم استان ازجمله شورای برنامه ریزی و توسعه، شورای اداری و نشست‌های استاندار با مهمانان داخلی و خارجی دعوت می‌شدند و اخبار این نشست‌ها را به فراخور کارکرد رسانه به صورت گسترده نشر می‌دادند؛ اما این رویه 3 سال است که تعطیل شده و تنها خبرنگار صداوسیما و ایرنا که کارکرد کاملا دولتی دارند، در نشست‌ها حاضر هستند و دیگر رسانه‌ها بنا بر تصمیم استانداری در هیچ نشستی دعوت نمی‌شوند. این بدعت بدین جا ختم نشده و حتی معاونان استانداری در برقراری ارتباط با رسانه‌ها و یا پاسخگویی نهایت ملاحظه را درنظر می‌گیرند و نهایتاً با رسانه‌های رسمی دولت یعنی ایرنا مصاحبه می‌کنند و بقیه اصحاب رسانه استان «نامحرم» شده اند. این بدعت به حدی پیشروی کرده که حتی مدیران دیگر دستگاه‌ها هم تعهدی به پاسخگویی به رسانه برای خود قائل نیستند. به این رویه ناصواب پایان دهید و دوباره کرسی رسانه‌ها را در جلسات استانداری برقرار کنید.