نقش اساسی مترجم در انتقال سبک
نویسنده: سید مهدی زرقانی
مترجم:
انتشار هر «اثر»، افزودهای است بر سرمایه معنوی زبان فارسی؛ بهخصوص اگر در حوزه آفرینشهای هنری باشد و برای نویسندهاش همزبان فارسی حکم معشوقه را یافته باشد. «غرور و تعصب» جین آستن تاکنون بارها ترجمه و چاپشده اما اینک به قلم توانای مترجمی روانه بازار کتاب میشود که بیش از دو دهه است که با انتشار مجله وزین «مترجم»، خدمتها به زبان فارسی کرده و درباره ترجمه و ضرورتهای آن و عیب و علتهای آن سخنوریها کرده است. بسیار مشتاق بودم که ببینم دکتر خزاعی فر با آنهمه مهارت و دغدغه، «غرور و تعصب» را در چه هیئتی پیش چشم مشتاقان آورده و از چند روز پیش که کتاب به دستم رسیده، به تعبیر هم ولایتی هایم، یکّه بند خواندم و خواندم و باید بگویم دستمریزاد! همان قلمی است که از صاحب مترجم انتظار میرود، با کلی ظرافت و لطافت و دقت که اقتضای ترجمه چنین رمان کلاسیکی است. فکرش را بکنید بخواهید رمانی را که اولبار در سال 1336 ترجمهشده و پساز آنهم 33بار ترجمه شده، دوباره ترجمه کنید؛ آنهم برای نسل کتاب گریزی که بهسختی تن به مطالعه کتاب میدهد.
«تشخّص سبکی» در ترجمه
خزاعی فر در مقدمه عالمانهاش، درباره سبک اثر سخن گفته و این که وظیفه اول مترجم این است که سبک اثر را منتقل کند و کسانی که با قلم سر و سری دارند و دستی در کار نوشتن، میدانند که انتقال سبک تا چه حد نیازمند قدرت و قوت در هر دو زبان است. من با زبان انگلیسی چندان آشنا نیستم که بتوانم سبک جین آستین را تشخیص دهم اما میتوانم «تشخّص سبکی» را در این ترجمه دریابم. مترجم در مقدمه توضیح داده که ویژگیهای سبکی جین آستین چیست و خواننده فارسیزبان، حتی اگر سبک شناس حرفهای نباشد، بهخوبی میتواند ظهور و حضور آن سبک را در متن فارسی ببیند.
لزوم آفرینش گری مترجم
باید به چنین قلمی و همتی تبریک گفت و به ما که هنوز مترجمانی داریم که چنین سالم و زیبا مینویسند، آنهم در زمانهای که هر کس از هر گوشهای برمیآید، با کمک یا بدون کمک هوش مصنوعی، ترجمه اثری را به دست میگیرد و هیچ نهاد و سازمانی هم نیست که ببیند این ترجمههای بیاصلونسب و مترجمان بیدستوپا چطور کمر همت به نابودی زبان فارسی بستهاند. سخن به درازا کشید. غیر از مقدمه عالمانه، مترجم در طول اثر هم هرکجا لازم دانسته در پانویس توضیحات موجز و مفیدی آورده تا خواننده راحتتر در جریان امور قرار گیرد. این، غیر از فهرست اعلام مختصری است که در مقدمه آمده و ذهن خواننده را برای ورود به جهان متن آماده میکند. بماند که مترجم به تصویرهای اصل کتاب هم مراجعه کرده و آنها را در جای جای متن گنجانده تا ترجمهاش را به اصل اثر نزدیک تر کند. این شیوه در ترجمه کمتر مرسوم است. علاوه بر اینها باید از نشر محترم نیلوفر هم تشکر کرد که با انتخاب قطع مناسب، قلم چشمنواز، طرح پشت جلد جذاب و صفحهآرایی زیبا خوشذوقی به خرج داده است. علی خزاعی فر بر آن است که ترجمه، خود آفرینش است و مترجم بهاندازه نویسنده باید دستبهکار آفرینش بزند. باید به ایشان و به خودمان و به اهالی فرهنگ و قلم، آفرینش این اثر را تبریک گفت. اگر رمانی کلاسیک و حرفهای با نثری سالم و زیبا میخواهید، غرور و تعصب جین آستن به ترجمه علی خزاعی فر را بخوانید.
«تشخّص سبکی» در ترجمه
خزاعی فر در مقدمه عالمانهاش، درباره سبک اثر سخن گفته و این که وظیفه اول مترجم این است که سبک اثر را منتقل کند و کسانی که با قلم سر و سری دارند و دستی در کار نوشتن، میدانند که انتقال سبک تا چه حد نیازمند قدرت و قوت در هر دو زبان است. من با زبان انگلیسی چندان آشنا نیستم که بتوانم سبک جین آستین را تشخیص دهم اما میتوانم «تشخّص سبکی» را در این ترجمه دریابم. مترجم در مقدمه توضیح داده که ویژگیهای سبکی جین آستین چیست و خواننده فارسیزبان، حتی اگر سبک شناس حرفهای نباشد، بهخوبی میتواند ظهور و حضور آن سبک را در متن فارسی ببیند.
لزوم آفرینش گری مترجم
باید به چنین قلمی و همتی تبریک گفت و به ما که هنوز مترجمانی داریم که چنین سالم و زیبا مینویسند، آنهم در زمانهای که هر کس از هر گوشهای برمیآید، با کمک یا بدون کمک هوش مصنوعی، ترجمه اثری را به دست میگیرد و هیچ نهاد و سازمانی هم نیست که ببیند این ترجمههای بیاصلونسب و مترجمان بیدستوپا چطور کمر همت به نابودی زبان فارسی بستهاند. سخن به درازا کشید. غیر از مقدمه عالمانه، مترجم در طول اثر هم هرکجا لازم دانسته در پانویس توضیحات موجز و مفیدی آورده تا خواننده راحتتر در جریان امور قرار گیرد. این، غیر از فهرست اعلام مختصری است که در مقدمه آمده و ذهن خواننده را برای ورود به جهان متن آماده میکند. بماند که مترجم به تصویرهای اصل کتاب هم مراجعه کرده و آنها را در جای جای متن گنجانده تا ترجمهاش را به اصل اثر نزدیک تر کند. این شیوه در ترجمه کمتر مرسوم است. علاوه بر اینها باید از نشر محترم نیلوفر هم تشکر کرد که با انتخاب قطع مناسب، قلم چشمنواز، طرح پشت جلد جذاب و صفحهآرایی زیبا خوشذوقی به خرج داده است. علی خزاعی فر بر آن است که ترجمه، خود آفرینش است و مترجم بهاندازه نویسنده باید دستبهکار آفرینش بزند. باید به ایشان و به خودمان و به اهالی فرهنگ و قلم، آفرینش این اثر را تبریک گفت. اگر رمانی کلاسیک و حرفهای با نثری سالم و زیبا میخواهید، غرور و تعصب جین آستن به ترجمه علی خزاعی فر را بخوانید.
10 شماره آخر
پربازدیدهای خراسان آنلاین