انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی، در دیدگاه کارشناسان ادبیات، تأثیرات عمیقی بر جریان‌شناسی شعر معاصر ایران داشته‌اند. هر دو انقلاب، با انتقال تجربیات و احساسات مردمی به عرصه پهناور ادبیات، توانسته‌اند تحولی عظیم در شعر و داستان‌های معاصر ایجاد کنند. شاعران و نویسندگان فعال در این دوران‌ها، هرکدام با بهره‌گیری از تجربیات اجتماعی و تاریخی خود، طرحی نو و بدیع بر گستره ادبیات معاصر افکندند. این تأثیرات به گونه‌ای بوده که تعداد آثار و چهره‌های برجسته این دوران‌ها از شمار و شماره بیرون است و هرکدام به سهم خود، گوشه‌ای از تاریخ و فرهنگ جامعه را در قالب شعر و داستان به تصویر کشیده‌اند.
در ادامه، به معرفی چند چهره شاخص از این بی‌شمار نویسندگان و شاعران می‌پردازیم که با آثار خود، نقش مهمی در ترویج ارزش‌ها و مفاهیم انقلابی ایفا کرده‌اند. این افراد با قلم و اندیشه‌های خود، به معنای واقعی کلمه، انقلابی در ادبیات معاصر ایران به پا کرده‌اند و توانسته‌اند با تلفیق هنر و ادبیات، پیام‌ها و تجربیات انقلابی خود را به نسل‌های آینده منتقل کنند. از این رو، آشنایی با آثار و زندگی این نویسندگان و شاعران، نه تنها به ما کمک می‌کند تا فهم بهتری از تاریخ و فرهنگ معاصر داشته باشیم، بلکه الهام‌بخش و آموزنده نیز خواهد بود.


شاعر حماسه های انقلاب
حمید سبزواری که نام اصلی‌اش حسین آقا ممتحنی بود، یکی از شاعران برجسته ایرانی و مشهور به «شاعر انقلاب» است. وی در سال ۱۳۰۴ در سبزوار به دنیا آمد و در ۲۲ خرداد ۱۳۹۵ در تهران درگذشت. برخی او را «پدر شعر انقلاب» نیز می‌نامند. از آثار معروف او می‌توان به چکامه «همپای جلودار» با دکلمه فرج‌ا...سلحشور و خوانندگی حسام‌الدین سراج و همچنین شعر «آمریکا، آمریکا، ننگ به نیرنگ تو» اشاره کرد.سبزواری از دهه ۳۰ به عنوان یکی از شاعران مطرح و تأثیرگذار خراسان شناخته شد. او در روزهای ابتدایی انقلاب اسلامی با تمام توان و انرژی به میدان آمد و در لحظات حساس انقلاب حضور داشت. سبزواری با توانمندی‌های زبانی و درکی که از ظرفیت‌های زبان فارسی داشت، توانست به یکی از چهره‌های برجسته شعر انقلاب تبدیل شود و ویژگی‌های فرمی، زبانی و محتوایی شعر انقلاب را در اشعار خود نمایان کند.بزرگ‌ترین تأثیر سبزواری بر شعر انقلاب، زنده نگه‌داشتن طنین حماسی در اشعار بود. او نشان داد که اگر شاعری به امری اعتقاد داشته باشد، می‌تواند حتی در مناسب‌ترین رویدادها نیز شاعرانه سخن بگوید. سبزواری با اعتقاد قوی خود، دیگر شاعران را نیز به میدان کشاند و در صحنه حاضر نگه داشت.

طرحی نو در آینه شعر
سیدعلی موسوی گرمارودی( زاده ۳۰ فروردین ۱۳۲۰ در قم) یکی از شاعران و نویسندگان برجسته معاصر ایران است. او همچنین مترجم، حافظ پژوه، گوینده و مجری برنامه‌های رادیو و تلویزیون بوده و در ششمین همایش چهره‌های ماندگار در سال ۱۳۸۵ به عنوان یکی از چهره های ماندگار ادب فارسی انتخاب شد. گرمارودی که در حوزه شعر نوگرا فعالیت دارد، توانسته است مضامین انقلابی را با دیدی نو به تاریخ ادبیات معاصر ایران اضافه کند. این شاعر سپیدسرا  در دوران پیش از انقلاب نیز به عنوان شاعری مبارز شناخته می‌شد و شعرهای سیاسی‌اش در کتاب‌های منتشرشده آن زمان موجود است.گرمارودی با زبان ساده، روان و زلال خود توانست تعداد زیادی از مردم را با اشعارش همراه کند و زوایای پنهان و آشکار زندگی و تحولات آن روز را در ذهن و جان مردم جاری و پرخروش نگه دارد.

سطرهای سپید
طاهره صفارزاده، متولد ۲۷ آبان ۱۳۱۵ در سیرجان، یکی از شاعران، پژوهشگران و مترجمان برجسته ایرانی بود. او در ۴ آبان ۱۳۸۷ در تهران درگذشت. صفارزاده نخستین فردی بود که ترجمه‌ای دوزبانه از قرآن به زبان‌های انگلیسی و فارسی انجام داد و در پیش از انقلاب نیز مضامین انقلابی را در اشعار خود به کار برد. او مفهوم «شعر طنین» را تعریف کرد که بر تأثیرات اجتماعی و سیاسی در اشعارش تأکید داشت. صفارزاده بر تداعی‌های ذهنی و ساختار پیچیده اشعارش تأکید داشت و زبان شعری او از دایره های تو در تو و هنجارگریزی‌های معنایی، نوشتاری، سبکی و زبانی تشکیل شده است.از آثار او می‌توان به «رهگذر مهتاب»، «چتر سرخ»، «طنین در دلتا»، «سد و بازوان»، «سفر پنجم»، «بیعت با بیداری» و «دیدار با صبح» اشاره کرد. صفارزاده با اشعار بی‌وزن خود توانست مفاهیم اجتماعی و انقلابی را به شکلی بدیع به مخاطبان منتقل کند و تأثیرات عمیقی بر شعر معاصر ایران بگذارد.

از جنس ترمه و تغزل
قیصر امین‌پور، از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین شاعران دوره انقلاب اسلامی است. او در دوم اردیبهشت ۱۳۳۸ در روستای گُتوند، چشم به جهان گشود و به دلیل عشق و علاقه‌اش به ادبیات، پس از گذراندن مقطعی از رشته دام‎پزشکی، به رشته زبان و ادبیات فارسی روی آورد. او در سال ۱۳۷۶ با دفاع از پایان‌نامه‌ای با عنوان «سنت و نوآوری در شعر معاصر» از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد.قیصر امین‌پور با انتشار نخستین مجموعه شعر خود با نام «در کوچه آفتاب» در سال ۱۳۶۳، توانست جایگاه ویژه‌ای در عرصه شعر به دست آورد. از دیگر آثار شناخته‌شده او می‌توان به «تنفس صبح»، «آینه‌های ناگهان»، «گل‌ها همه آفتابگردانند» و «دستور زبان عشق» اشاره کرد. او در سال ۱۳۸۲ به عضویت پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی درآمد.شعر قیصر امین‌پور با ایجاد هیجان و روح‌بخشی به مخاطبان در سال‌های پرجنب و جوش انقلاب، تلاش در کشف امکانات تازه زبانی داشت. شعرهای او به‌خوبی از سایر شاعران آن زمان تمیز می‌یابد، چراکه او با توجه به تفکر مذهبی غالب دوران انقلاب، مفاهیم جدیدی را به شعر فارسی وارد کرد. سبک شعری او بر استفاده از آرایه ایهام و تلفیق ویژگی‌های شعر کلاسیک و نیمایی تأکید داشت .قیصر امین‌پور پس از تصادفی در سال ۱۳۷۸، از مشکلات جسمانی رنج می‎برد و درنهایت در ۸ آبان ۱۳۸۶ درگذشت. 

پیونددهنده اجتماع با  آرمان ها
مرتضی سرهنگی، نویسنده و پژوهشگر ایرانی، در سال ۱۳۳۲ در تهران به دنیا آمد. او فعالیت‌های خود را در حوزه ادبیات پایداری و جنگ آغاز کرد و تعدادی از آثار مهم در این زمینه را منتشر کرده است. او در سال ۱۳۶۷ با همراهی هدایت‌ا...بهبودی، دفتر ادبیات و هنر مقاومت را تأسیس کرد و در آن به گردآوری و تدوین خاطرات و آثار ادبی دوران دفاع مقدس مشغول شد.از آثار معروف او می‌توان به «نامزد گلوله‌ها» که روایت زندگی سردار شهید حاج قاسم سلیمانی است، «تابستان ۱۳۶۹: چهل خاطره از جنگ و ایستادگی» که مجموعه‌ای از چهل خاطره کوتاه و جذاب از دوران جنگ ایران و عراق است و «سفر بر مدار مهتاب» که به روایت‌های بی‌بدیل از شخصیت‌های برجسته توسط سرهنگی اختصاص دارد، اشاره کرد.سبک نویسندگی سرهنگی به واقع‌گرایی و استفاده از اسناد و خاطرات واقعی مشهور است. او با دقت و جزئیات خاص، تاریخ معاصر ایران را روایت می‌کند و توانسته است آثارش را به نسل‌های آینده منتقل کند. همچنین، او به عنوان مدیر دفتر ادبیات و هنر مقاومت و مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگ و ادب پایداری فعالیت می‌کند.

جریان جاری نثر
سید مهدی شجاعی، نویسنده‌ای برجسته و نماینده‌ ادبیات انقلابی ایران، در سال ۱۳۳۹ در تهران به دنیا آمد. او با قلمی زیبا، عاطفی و تغزلی، جایگاه ویژه‌ای در عرصه ادبیات آیینی و انقلابی دارد. شجاعی که تحصیلات خود را در رشته ادبیات دراماتیک به پایان رسانده، از آغاز فعالیت ادبی خود به ترویج ارزش‌های انقلاب اسلامی پرداخته و با آثارش تأثیری عمیق بر ادبیات معاصر ایران گذاشته است.شجاعی با استفاده از زبانی ساده و روان، توانسته است مفاهیم عمیق معنوی و اجتماعی را به شکلی دلنشین بیان کند. ویژگی‌های سبکی شجاعی تلفیقی از روایت داستانی با جنبه‌های آموزنده و تربیتی است که اغلب با رویکردی آیینی و مذهبی همراه است. او با تکیه بر عناصر ادبی و بیانی، توانسته است داستان‌هایی با مضامین انقلابی و مذهبی خلق کند که به ترویج ارزش‌های انقلاب اسلامی کمک کرده‌اند.

سنگ صبور ادبیات
راضیه تجار، نویسنده و روزنامه‌نگار ایرانی، در سال ۱۳۲۶ در تهران به دنیا آمد.  سبک نگارش او ساده، شاعرانه و احساسی است که به‌خوبی توانسته است مفاهیم عمیق اجتماعی و معنوی را در آثارش منعکس کند.تعدادی از نویسندگان مانند راضیه تجار علاوه بر تجربه روزگار منتهی به انقلاب و دفاع مقدس ، شرایط فرهنگی و اجتماعی نسل جوان امروز را نیز درک کرده اند و تناسبی قابل توجه در بیان بسیاری از مسائل این سه برهه تاریخی در آثارشان برقرار کرده اند. آن ها با توجه به این اصل مهم در روزگار ما رمان هایی می نویسند که همچنان خواندنی است و در انتقال مفاهیم انقلاب و دفاع مقدس به نسل نوجوان و جوان امروز که آن روزهای پر التهاب را ندیده اند، نقشی اساسی ایفا می کنند.تجار با توجه به موضوعات مختلف و حساس مانند نقش زنان در جنگ و جامعه، توانسته است آثار برجسته‌ای در زمینه ادبیات انقلابی و آیینی خلق کند. او با نثری روان و دلنشین، مخاطبان بسیاری را جذب کرده و داستان‌هایش به عنوان آثاری مؤثر در ادبیات انقلابی شناخته می‌شوند.

صدای گرم و قلم گیرا  
​​​​​​​محمدرضا سرشار (زاده ۲۳ خرداد ۱۳۳۲ در کازرون) که به رضا رهگذر مشهور است، نویسنده، پژوهشگر، منتقد ادبی و گوینده برنامه رادیویی «قصه ظهر جمعه» است. اگرچه بیشتر مردم او را با صدای گرم و دلنشینش در این برنامه می‌شناسند، اما فعالیت‌های قلمی سرشار به سال‌های پیش از انقلاب اسلامی بازمی‌گردد.سرشار نخستین آثار خود را در سال ۱۳۵۲ در یکی از مجلات هفتگی ادبی منتشر کرد و اولین کتابش نیز در سال ۱۳۵۵ به چاپ رسید. او در دوران پیش از انقلاب، چهار عنوان کتاب و چند داستان کوتاه منتشر کرد که مهم‌ترین آن‌ها داستان کودکان «گرداب سکندر» بود. این داستان از موفق‌ترین آثار سرشار به شمار می‌رود.پس از پیروزی انقلاب، وی فعالیت ادبی خود را با انتشار حدود ۱۴۰ عنوان کتاب ادامه داد. آثار او شامل داستان، پژوهش، نقد و مباحث نظری ادبی است. از جمله آثار برجسته او می‌توان به «منظری از ادبیات داستانی پس از انقلاب» و مجموعه «قصه‌های انقلاب» اشاره کرد.سرشار با استفاده از زبان ساده و روان و پرداختن به موضوعات اجتماعی و انقلابی، توانسته است نقشی مؤثر در ترویج ارزش‌های انقلاب اسلامی ایفا کند. او با آثار خود، به تبیین و تحلیل ادبیات انقلابی پرداخته و توانسته است جایگاهی ویژه در این حوزه به دست آورد.
​​​​​​​