​​​​​​​
 حوزه دانش و شرکت های دانش بنیان از جمله حوزه ها و بسترهایی است که بعد از انقلاب اسلامی، جان مضاعف گرفت، مهم ترین دلیل آن نیز باور به توانایی های داخلی است، یعنی روحیه خودباوری که از مصرف کننده صرف بودن راهی را برای فتح قله ها و اثبات هویت خویش ایجاد می کند و در آن مسیر گام بر می دارد، خود باوری و البته توانایی ایرانی و عدم وابستگی به قدرت ها مسیری است که دهه ها جلو آمده و منجر به توسعه و پیشرفت در حوزه های مختلف از جمله حوزه دانش و شرکت های دانش بنیان شده است اما این نباید منجر به این شود که چالش ها و مشکلات را نادیده گرفت، بلکه باید با دید شفاف به مشکلات، بستر پیشرفت و توسعه پایدار را هموار کرد.

جمشیدیان زرمهری، معاون توسعه فناوری پارک علم و فناوری استان، درباره پیشرفت و توسعه کشور در بعد علمی در چند دهه اخیر به «خراسان رضوی» گفت: یکی از اتفاقات ارزشمند بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، افزایش چشمگیر سرعت رشد علمی در کشور است. تا حدی که این سرعت رشد چشمگیر توانست بخشی از عقب‌ماندگی تاریخی علمی در ایران را جبران و کشور را در برخی از عرصه‌های مهم حائز رتبه‌های بالای علمی کند. بعد از گذشت دو دهه از پیشرفت علم در ایران، یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های تصمیم‌گیران نظام، خلق ارزش و ثروت از این علم انباشته بوده است. در بررسی مدل‌های جهانی در تولید علم به ارزش و ثروت، پارک‌های علم و فناوری به عنوان ساختاری در این راستا در کشور ایجاد شدند.
رشد دانش بنیان ها در ساختار پارک علم و فناوری
جمشیدیان درباره ظرفیت های استان و نیز صنعتی شدن دانش تولید شده بیان کرد: استان خراسان رضوی از دیرباز مهد علم و هنر بوده و ظرفیت‌های بسیاری اعم از نیروی انسانی متخصص و توانمند و همچنین منابع طبیعی سرشاری را داراست. پارک علم و فناوری خراسان با قدمتی بیش از 20 ‌ سال، یکی از پارک‌های علم و فناوری پیشرو در کشور بوده و شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور بسیاری ذیل این پارک، فرایند رشد و بلوغ خود را طی کرده‌اند. در حال حاضر قریب به ۶۰۰ شرکت دانش‌بنیان و فناور با حدود 10 ‌هزار نیرو که عموما دارای تحصیلات عالیه هستند ذیل این پارک در حال فعالیت بوده و توانسته‌اند تاثیر بسزایی را در رشد فناوری کشور داشته باشند. به نحوی که شرکت‌های این پارک در برخی عرصه‌ها مانند حوزه انرژی به هاب فناوری تبدیل شده و توانسته‌اند بسیاری از نیازهای فناورانه صنایع این حوزه مانند پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها را تامین کند. همچنین در حوزه‌هایی همچون فناوری اطلاعات و فناور‌ی های عرصه سلامت نیز جزو پارک‌های سرآمد و تاثیرگذار محسوب شده و توانسته ‌است با حمایت از شرکت‌های فناور و رشد آن ها تاثیر بسزایی را در توسعه فناوری این حوزه‌ها رقم بزند. به‌علاوه این پارک در عرصه‌هایی مانند کشاورزی، صنایع غذایی و صنایع معدنی که از عرصه‌های کلان اقتصادی بوده و از مزیت‌های استانی محسوب می‌شود نیز تلاش کرده تا با ایجاد ساختار‌های توسعه فناوری مانند پردیس‌های فناوری و با به کارگیری توان صنایع کلان و بخش خصوصی توانمند، به رشد و توسعه فناوری در این عرصه‌ها نیز کمک کند که طبیعتاً این رشد و توسعه فناوری، سهم اقتصاد دانش‌بنیان را از تولید ناخالص داخلی افزایش خواهد داد.
تکیه بر دانش بنیان ها برای جهش اقتصادی
او با اشاره به دستاوردهای اقتصادی شرکت های دانش بنیان و تاکید بر این که یقیناً با توجه بیشتر به تامین الزامات مورد نیاز شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور (مانند تامین زیرساخت‌های مناسب و سایر نیاز‌های این شرکت‌ها) خواهیم توانست شاهد یک جهش در عرصه توسعه فناوری در استان خراسان رضوی باشیم، ادامه داد: در کنار اثر شرکت‌های دانش‌بنیان و فناوری استان در عرصه‌های داخلی، این شرکت‌ها در سالیان اخیر رشد خوبی را در صادرات و تاثیرات بین‌المللی داشته‌اند. در حال حاضر صادرات این شرکت‌ها از کشور‌های همسایه فراتر رفته و توفیق صادرات محصولات و خدمات فناورانه و دانش‌بنیان به کشور‌های آمریکای لاتین و اروپایی‌ را نیز کسب کرده‌اند. این پارک نیز با نگاهی به اسناد بالادستی مانند برنامه هفتم توسعه و همچنین به کارگیری قوانین این حوزه مانند قانون جهش دانش‌بنیان تلاش می‌کند نقش بیشتری را در توسعه اقتصاد دانش‌بنیان ایفا کند. همچنین با توجه ویژه به روند‌های توسعه فناوری در دنیا و برنامه‌ریزی و تدوین راهبردهای مناسب جهت توسعه فناوری در این روند‌ها، به یکی از بازیگران اصلی عرصه فناوری در منطقه غرب آسیا تبدیل شود و به رشد و توسعه هرچه بیشتر فناوری به عنوان پیشران سایر عرصه‌ها در کشور کمک کند.
باید چندوجهی ببینیم
محسن روشنک، رئیس انجمن شتاب دهنده های شرکت های دانش بنیان استان نیز در گفت و گو با «خراسان رضوی» نسبت به مسیر توسعه دانش بنیان ها در دهه های اخیر گفت: در یک نگاه کلی این که ما هدف را توسعه اقتصاد دانش بنیان انتخاب کرده ایم، انتخاب درستی بوده اما در انتخاب مسیر خوب عمل نکرده ایم. این مسیر ما را به هدفمان نرسانده و این نشان دهنده آن است که ما باید در روش ها و به نوعی ساختار معاونت علمی و فناوری بازنگری کنیم؛ به این دلیل این را می گویم که معاونت علمی فناوری بیشترین قرابت را گویی به وزارت علوم دارد، من به عنوان فعال اکوسیستم دانش بنیان، به نظرم می آید که باید معاونت علمی فناوری را بین رشته ای و بین وزارتخانه ای ببینیم، یعنی ما باید معاونتی داشته باشیم که نقشش را در وزارت کار و رسالت ایجاد اشتغال پایدار ببینیم، ما باید معاونت علمی فناوری داشته باشیم که رسالتش را در وزارت صمت ببینیم و این رابطه را دوباره بازنگری کنیم و همچنین سایر وزارتخانه ها و حوزه ها چنان چه که لازم است، بنابراین می توان گفت که انتخاب معاونت علمی و فناوری به عنوان متولی انتخاب درستی بوده اما مسیر چنان چه معلوم است هموار و درست نبوده است.
لزوم استفاده از تجربیات در اصلاح مسیر آینده
روشنک درباره ارزیابی واقعی فضای دانش بنیان ها گفت: اگر بخواهیم بهانه و انگیزه ایجاد بکنیم، باید بگوییم که بله ما شرکت های موفق هم داشته ایم که در همین فضا توانسته اند به موفقیت برسند، اما اگر بخواهیم واقع بینانه ببینیم طور دیگری است، برای مثال شما در یک رودخانه ماهیگیری می کنید و توانسته اید چند ماهی نیز بگیرید، اما آیا این موفقیت شما ماکسیمم بهره وری بوده است؟ معلوم است که ما چند ماهی را از دست داده ایم؟ حوزه دانش بنیان هم چیزی شبیه این است، درست است ما موفقیت هایی داشته ایم گاهی این موفقیت ها چشمگیر و قابل عرضه بوده اند، اما هدف ما چه بوده است؟ ما باید موفقیت هایمان را در مقابل فرصت های از دست رفته خودمان ببینیم، آن زمان است که می توانیم نگاه دقیقی به ماجرا داشته باشیم.
او با نگاه به آینده و استفاده از تجربیات چند دهه اخیر درخصوص اصلاح روندها ادامه داد: ما مسیری را تا الان آمده ایم و موفقیت هایی هم داشته ایم و منطقی هم نیست که این موفقیت ها را زیر سوال ببریم و نمی خواهیم چنین کاری را بکنیم، در گذشته هدفی را انتخاب کرده و مسیری را آمده ایم، وارد فضای نو و جدید شده ایم و فضا ایجاب می کرده که آزمون و خطا کنیم، اما آن چه که از الان برای آینده قرار است اتفاق بیفتد، ما نباید دیگر ضریب خطای مانند قبل را داشته باشیم و نباید ضریب شکست بالایی داشته باشیم. در واقع نباید روی هر محصولی ورود کنیم که مزیت رقابتی در آن نداریم، در واقع نباید هر دانشی را تولید بکنیم؛ در حوزه وزارت علوم و دانشگاه ها رسالت تولید و توسعه دانش است اما هر دانشی به توسعه اقتصادی حداقل در زمان خودش ختم نمی شود، پس ما باید مسئله را مجدد برای خودمان تعریف کنیم، هدف معاونت علمی و فناوری توسعه علم نبوده چراکه این وظیفه وزارت علوم و دانشگاه هاست و معاونت رسالتی بین رشته ای دارد که بخشی از آن اشتغال پایدار است، بخشی توسعه اقتصادی و ثروت آفرینی است. با این دید و چند وجه بودن موضوع باید دوباره ساختار را بازبینی کنیم و باید روی حوزه هایی مانند نفت و پتروشیمی و از این قبیل موارد که اتفاقا مزیت رقابتی زیادی داریم و همچنین بنیان های اقتصادی کشور بر آن است، بیشتر کار کنیم.