زیبا قدسی فر - نسخه‌های خطی همواره به عنوان یکی از ارزشمندترین میراث فرهنگی، ادبی و تاریخی ما به شمار می‌آیند. بنا به اعلام برخی کارشناسان، در روزگار ما بازگشتن به پژوهش‌های فعال درباره این نسخه‌ها یکی از موضوعات مهم به شمار می‌آید که باید بیش از پیش جدی گرفته شود. از جمله کتاب‌هایی که به تازگی توسط یکی از پژوهشگران جوان کشور در زمینه پژوهش‌های نسخه شناسی تألیف شده و مورد توجه قرار گرفته است، کتاب «متون پیشااسلامی موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی (نسخه‌های خطی و چاپ سنگی)»نوشته فاطمه جهان‌پور است. مراسم نقد و بررسی این کتاب روز دوشنبه هفته جاری به همت انجمن علمی گروه تاریخ و انجمن علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد که مشروح این جلسه را در ادامه می‌خوانید.
ضرورت بازگشت به پژوهش های نسخه شناسانه
​​​​​​​ دکتر محمدجعفر یاحقی، استاد  گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد در ابتدای این نشست، ضمن قدردانی از کوشش های مؤلف این کتاب، گفت: این کتاب یک فهرست توصیفی است و علاوه بر معرفی ویژگی‌های فرمی نسخ، ویژگی‌های محتوایی آن‌ها را نیز معرفی کرده است.
این عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه به اهمیت این تألیف در پژوهش‌های ادبی به‌ویژه در حوزه دساتیر اشاره کرد و افزود: در حوزه واژه‌شناسی و واژه‌سازی، دساتیر از مسائل حائز اهمیت و مسئله‌ساز هستند که باید بیشتر به آن‌ها پرداخته شود. به طور مثال، فرهنگ لغت برهان قاطع پر از واژگان دساتیری است که بررسی و شناسایی این کلمات جعلی از جمله حوزه‌های پژوهشی است که باید بیشتر به آن توجه کرد، مخصوصاً به علت موج ایران‌گرایی افراطی و باستان‌گرایی شدیدی که امروزه در جامعه ایران به راه افتاده و در پی آن نهضت سره‌گویی و سره‌نویسی هم رایج شده است.
وی گفت: پژوهش‌های نسخه‌شناسانه، متن‌شناسانه و واژه‌شناسانه در حوزه متون پیشااسلامی پژوهش‌هایی بسیار بااهمیت و ارزشمند هستند و به یمن این کتاب ما می‌توانیم دوباره به این قسم پژوهش‌ها بازگردیم.
نسخه‌های خطی مهجور
ابوالفضل حسن آبادی، مدیر سابق بخش نسخ خطی آستان قدس رضوی که سخنران بعدی این نشست تخصصی بود با اشاره به این که کتابخانه آستان قدس و نسخه‌هایش مهجور مانده‌اند، گفت: متاسفانه در روزگار ما توجه به پژوهش‌های نسخه‌شناسانه بسیار کم شده است و امروز محققان، دیگر به سراغ این نوع تحقیقات نمی‌روند.
گفتنی است در این نشست سخنرانان دیگری از جمله فرزانه گشتاسب، دانشیار گروه فرهنگ و زبان‌های باستانی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و مدیر انتشارات فروهر و فاطمه جهان‌پور، مؤلف کتاب «متون پیشااسلامی موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی (نسخه‌های خطی و چاپ سنگی)»به سخنرانی پرداختند.
معرفی کتاب
کتاب متون پیشااسلامی موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی (نسخه‌های خطی و چاپ سنگی) در سال 1403 و در قطع وزیری به قلم فاطمه جهان پور به چاپ رسیده است؛ در چاپ این کتاب سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی و انتشارات فروهر همکاری داشته‌اند. این کتاب مشتمل بر 6 فصل شامل: متون دینی، فرهنگ پهلوی، متون آموزشی، متون فارسی زرتشتی، متون سنت زرتشتی و متون آذرکیوانی است و در این فصول به آثاری همچون یسنا و ویسپرد، وندیداد ساده، خرده‌اوستا، احکام جاماسبی، آیین هوشنگ، دساتیر، دبستان مذاهب، راز یزدانی و... پرداخته شده است؛ نسخ این تالیفات به دو صورت نسخه دست‌نویس و نسخه چاپ سنگی بررسی شده‌اند.