صادرات نقره ساخته شده با محدودیت های مختلفی مواجه است که کار را برای ماندگاری تولیدکننده ایرانی سخت کرده است. همچنین حتی برخی از قوانین که به ظاهر برای حمایت از تولیدکننده داخلی تدوین شده اند؛ در عمل تبدیل به زنجیرهایی بر پیکر تولید داخلی شده اند که هم در بازار داخلی و هم در حوزه صادرات این صنف را با مشکلاتی مواجه کرده اند. به صورت میدانی گزارشی از وجود کالاهای قاچاق در نقره فروشی های بازارهای اطراف حرم مطهر تهیه کرده ایم که در ادامه می خوانید.

 ​​​​​​​

زیورآلات ساخته شده از نقره به عنوان یکی از مهم ترین صنایع دستی و سوغات مشهد مقدس شناخته می شود و به رغم این که واردات نقره ساخته شده به جهت حمایت از تولیدات داخل ممنوع است؛ اما همچنان در نقره فروشی های سطح شهر و مخصوصا در بازارهای اطراف حرم مطهر انواع زیورآلات مردانه اعم از زنجیر و دستبند و زیورآلات زنانه اعم از انگشتر، زنجیر، گوشواره و دستبند به وفور و اجرت هایی بسیار بیشتر از اجرت نمونه های ایرانی یافت می شوند. برای یافتن زیورآلات نقره قاچاق لازم نبود که خیلی به خود زحمت بدهیم. در حال تماشای ویترین یکی از نقره فروشی های داخل بازار امام رضا (ع) بودم که صدای فروشنده جوانی را شنیدم که در حال فروش دستبندهای نقره به مشتری بود و دو مدل ترک و ایتالیایی را به او نشان می داد. همین باعث شد تا به تعدادی از مغازه ها سر بزنم و از این کالاها سوال کنم. پس از سوال از چند نقره فروشی متوجه شدم که تقریبا تمامی این مغازه ها این مدل زنجیرها و دستبندهای تولید خارج را دارند که نسبت به اجرت مدل های ایرانی هم قیمت های چند برابری دارند. یکی از همین مغازه ها یک زنجیر نقره 10 گرمی مردانه را که تقریبا ساده هم بود با بیان این که محصول ترکیه است 1.950.000 تومان قیمت داد که اگر قیمت نقره را (گرمی 100.000 تومان در تاریخ تهیه این گزارش) از آن کم کنیم به ازای هر گرم 95.000 تومان و تقریبا معادل قیمت خود نقره اجرت دریافت می کرد در حالی که کارگاه های ایرانی برای انگشتر حداکثر حدود 50 تا 60 هزارتومان اجرت دریافت می کنند.
اجرت های چند برا بری برای خارجی ها
پس از شنیدن این قیمت های عجیب و غریب که برای مدل های ایتالیایی حتی بیشتر هم بود به طبقه بالای بازار امام رضا (ع) رفتم و با معرفی خودم به عنوان خبرنگار پیگیر نقره های قاچاق بازار شدم. یکی از مغازه داران با بیان این که در حال حاضر بارهای وارداتی کمتر پیدا می شوند، گفت: در انگشترهای مردانه نباید خیلی دنبال خارجی ها باشی اما در زیورآلات زنانه عموما این جنس های خارجی را می آورند که بی تعارف هم بگویم همگی هم قاچاق هستند. از او درباره اقبال بازار به این نقره جات خارجی هم سوال کردم که گفت: انگشترها و کلا زیورآلات نقره وارداتی عموما طراحی های خیلی ظریف تر و جدیدتر با تنوع خیلی زیادی نسبت به مدل های ایرانی دارند. از طرفی با توجه به کیفیت بهتر آبکاری رادیوم نسبت به نمونه های ایرانی مشتریان اقبال بیشتری نسبت به آن ها دارند و حتی حاضر هستند که اجرت های چند برابری هم برای نمونه های خارجی بدهند. البته در سال های اخیر گویا تجهیزات بهتری وارد شده و کیفیت نمونه های ایرانی کمی پیشرفت هم کرده، اما برخی مشکلات در صادرات انگشتر و کسادی بازار داخلی باعث شده تا تولید کنندگان ما نتوانند خیلی حرفی برای گفتن داشته باشند.
این بار برای یافتن اختلاف قیمت انگشترهای زنانه ایرانی با نمونه های خارجی به تعدادی از نقره فروشی های اطراف حرم مطهر رفتم. از یکی از همین نقره فروشی ها قیمت یک ست نقره ایرانی با نگین فیروزه نیشابور را سوال کردم که فروشنده گفت: این را گرمی 200.000 تومان برایت حساب می کنم و اگر خواستی می توانی فقط انگشتر یا گوشواره را جدا ببری. از او قیمت مدل های دیگر را هم سوال کردم که گفت: انگشتر زنانه نقره دارم که تولیدات تایلندی گرمی 280.000 تومان و ایتالیایی گرمی 400.000 تومان است. علت اختلاف قیمت شدید این مدل ها با مدل های ایرانی را هم جویا شدم که گفت: طرح ها و کیفیت ها فرق می کند و اجرت ایتالیایی از همه بیشتر است، چون ظرافت بیشتری دارد.
اجازه واردات کنترل شده را بدهید
رئیس اتحادیه صنف فروشندگان و سازندگان طلا، جواهر و نقره مشهد با بیان این که ورود شمش طلا، نقره و پلاتین به هر میزان به کشور آزاد است و حتی مشمول عوارض گمرکی و مالیات بر ارزش افزوده هم نمی شود به «خراسان رضوی» می گوید: واردات هر نوع زیورآلات اعم از طلا، نقره و پلاتین به کشور ممنوع است. اما به هرحال به صورت غیرمجاز وارد می شود ولی درصورت مشاهده به شدت با متخلفان برخورد خواهیم کرد. تقی زادگان ادامه می دهد: ممنوعیت واردات به دلیل حمایت از تولید داخل بوده است اما اگر نظر خود ما را بخواهید قانون گذار باید اجازه ورود مثلا ۱۰ درصد این زیورآلات را به کشور   بدهد تا رقابت ایجاد شود و کیفیت کار ایرانی بالا برود و اجرت مدل های خارجی هم به صورت بی رویه افزایش پیدا نکند.
تقی زادگان با اشاره به مشکلات صادرات نقره ساخته شده بیان می کند: الان صادرات نقره تا ۳ کیلوگرم آزاد است و این گونه نیست که صادرات کلا صفر باشد و کسی نتواند صادرات کند، اما آن قدر کاغذ بازی دارد که تولیدکننده ما از انجام صادرات مایوس می شود‌. در دولت قبلی قول هایی برای آزاد شدن صادرات زیورآلات ساخته شده از نقره تا وزن ۱۰ کیلوگرم هم داده شده بود که متاسفانه پس از شهادت رئیس جمهور و تغییر دولت این اتفاق نیفتاد. وی با اشاره به وقوع صادرات از مبادی غیررسمی ادامه می دهد: همین الان اگر شما به کشور عراق سفر کنید پشت ویترین نقره فروشی های شهرهای کربلا و نجف فقط کارهای ایرانی را می بینید. لذا این کالاها در حال خروج از کشور هستند اما چرا همین اتفاق به صورت منظم از مبادی خروجی رسمی کشور نیفتد؟ منطق بانک مرکزی در این زمینه این است که خروج زیورآلات باید از روی سیستم های خودش انجام شود که این باعث افزایش بوروکراسی اداری می شود. الان اگر یک تولیدکننده بخواهد کالایی را صادر کند و پروسه دریافت مجوزها یک ماه طول بکشد و کار ساخته شده روی دستش بماند طبعا اقبالی برای صادرات نخواهد داشت.
تولیدات نقره همچنان زیر تیغ ارزش افزوده
تقی زادگان با بیان این که دولت می تواند صادرکننده طلا یا نقره ساخته شده را ملزم کند که تمام این مقادیری را که از کشور خارج می‌شود با هزینه اجرت آن به داخل کشور شمش نقره یا طلا وارد کند، ادامه می دهد: الان نقره با اجرت آن گرمی ۲۰۰ هزار تومان می شود حالا فرض کنید اگر ۱۰۰ کیلو نقره ساخته شده از کشور صادر شود؛ تولیدکننده ما می‌تواند دو برابر همین مقدار شمش نقره به کشور وارد کند که همین ها پشتوانه پول ملی ما و باعث افزایش کارآفرینی می شود. در بحث تولید نقره، مشهد در کل ایران حرف اول را می زند. در حال حاضر ما ۲۰۰۰ کارگاه کوچک و بزرگ در مشهد داریم که درمجموع برای 20 هزار نفر اشتغال ایجاد کرده اند که این تعداد با حل موانع صادرات می‌تواند چند برابر هم بشود. همچنین چون نظارتی وجود ندارد کالاهای با کیفیت پایین تر و عیار پایین تر از کشور قاچاق می شود در حالی که در مبادی رسمی خروجی کشور می‌تواند نماینده اتحادیه، نماینده اداره استاندارد و گمرک باشند و زیرنظر این نهادهای رسمی کالای باکیفیت ایرانی صادر شود و با رونق تولید در داخل درآمدهای مالیاتی خود دولت هم افزایش پیدا کند.
تقی زادگان با بیان این که کیفیت تولیدات نقره در داخل خوب است، ادامه می دهد: اما متاسفانه برای تولیدکننده داخلی تولید کالا در سطح کیفی کالاهای خارجی گران‌تر تمام می‌شود. قانون گذار ورود شمش به کشور را از هر گونه مالیات معاف کرده اما همین شمش را که وارد چرخه تولید می‌شود مشمول مالیات ۱۰ درصدی از کل کرده است. خب همین موجب گران شدن، بسته شدن تولید و افزایش واردات کالای قاچاق می شود. وی ادامه می دهد: ما ۱۱ سال پیگیری کردیم و این مسئله در طلا حل شده است الان در طلا مالیات بر ارزش افزوده از اجرت و سود اخذ می شود اما متاسفانه در نقره همچنان مالیات از کل دریافت می شود.
برای تکمیل گزارش تلاش کردیم با مدیران مربوطه در اداره صنعت، معدن و تجارت استان ارتباط برقرار کنیم که تلاش خبرنگار ما بی نتیجه ماند.