احیای تخصیص بودجه استان در دقایق اضافه

با تخصیص حدود 25 درصد بودجه خراسان رضوی در 5 روز آخر سال، تخصیص کل بودجه 1403 استان به 61 درصد رسید

نویسنده: مسعود حمیدی

مترجم:

 سال 1403 پر بود از اتفاقات و تحولات عجیب‌وغریب؛ وقتی با شهادت رئیس‌جمهور فقید آیت ا... رئیسی و برگزاری انتخابات، دولت چهاردهم روی کارآمد، تقریباً تمام ارکان دولت قفل‌شده بود، از درآمدستانی که 3 ماه تابستان معوق شده بود تا عدم تخصیص اعتبارات عمرانی که صدای استان ها را درآورد و جهش نرخ ارز. درآمدستانی معوق باعث شده بود دولت در تامین منابع موردنیاز خود با چالش مواجه شود و این وضعیت و تنش‌های جدی بین‌المللی باعث شد دولت بر اعتبارات عمرانی استان‌ها قفل بزند و در گزارش‌های مطالبه گرایانه خراسان به این موضوعات پرداختیم و در آخرین گزارش با عنوان «بودجه به استان رکب زد» که 25 اسفندماه سال گذشته منتشر کردیم، به شروط عجیب و ردیف‌های من درآوردی سازمان برنامه‌وبودجه کشور درخصوص تخصیص اعتبارات عمرانی استان اشاره کردیم. بر اساس اطلاعات رسمی استان تا تاریخ 25 اسفندماه سال گذشته و 5 روز مانده به اتمام مهلت قانونی دولت برای تخصیص اعتبارات عمرانی بودجه 1403 کل تخصیص اعتبارات عمرانی خراسان رضوی تنها 2800 میلیارد تومان از کل اعتبارات 7600 میلیارد تومان مصوب بوده است و بنا بر گفته متولیان امر در استان سازمان برنامه‌وبودجه اعلام کرده متوسط تخصیص اعتبارات عمرانی استان‌ها فراتر از 40 درصد نخواهد رفت که این عدد تقریباً در 10 سال گذشته بی‌سابقه بوده و پایین‌ترین میزان تخصیص خواهد بود. اما عجیب‌تر آن که گفته شد سازمان برنامه‌وبودجه کشور اعلام کرده است که  استان‌ها برای دریافت تخصیص بالاتر از 40درصد باید میزان تحقق درآمدهای ابلاغی آن‌ها فراتر از 100 درصد باشد. یعنی اگر استانی بیش از درآمد ابلاغی و موظفی به خزانه دولت درآمد واریز کند بخشی از این درآمد در قالب اعتبارات عمرانی به تخصیص ناچیز 40 درصد افزوده خواهد شد.

موضوع زمانی حاد می‌شود که طبق قانون دولت موظف است مازاد درآمدستانی استان‌ها را به آن‌ها بازگرداند اما مشروط کردن تخصیص اعتبارات به این مسئله آن‌هم در شرایطی که در قانون بودجه 1403 ردیفی من‌درآوردی و بدون سابقه برای درآمدستانی استانی مندرج شده بود که طبق آن گمرک خراسان رضوی باید 2800 میلیارد تومان درآمد به خزانه دولت واریز کند اما میزان تحقق این درآمد در روزهای آخر اسفند با کسری 1400 میلیارد تومانی مواجه بود و باوجود مازاد درآمد مالیاتی که قانونا باید به استان بازگردانده شود عملاً استان از اعتبارات قانونی خود محروم می شد.
اما بعد از انتشار این گزارش و پیگیری‌های انجام‌شده گویی معجزه‌ای در پنج روز آخر سال گذشته رخ‌داد و علاوه بر این که میزان درآمدستانی استان برای خزانه دولت فراتر از میزان ابلاغی بود، میزان تخصیص اعتبارات عمرانی نیز جهش قابل‌توجهی در 5 روز آخر سال پیداکرد.
دولت در بودجه 1403 درآمدستانی خراسان رضوی را نسبت به 1402 حدود 90 درصد افزایش داده یعنی بیش از 12 درصد فراتر از متوسط کشور که بخش عمده آن مربوط به‌ردیف ارزش‌افزوده گمرک با عدد 2800 میلیارد تومان بوده است؛ بااین‌حال به‌رغم تمام این  بی‌عدالتی‌ها در پایان سال میزان تحقق درآمدهای استان از 100 درصد فراتر رفته است. بر اساس داده های رسمی در پایان سال گذشته استان خراسان رضوی بیش از 37 هزار و 131 میلیارد تومان درآمد به خزانه دولت واریز کرده است که  210 میلیارد تومان بیشتر از درآمد ابلاغی بوده است. این در حالی است که 95 درصد این درآمدها توسط مؤدیان مالیاتی پرداخت می‌شود طوری که  در حوزه مالیات این استان بالغ‌بر 34 هزار و409 میلیارد تومان درآمد به خزانه دولت واریزشده که 1755 میلیارد تومان بیش از درآمد ابلاغی بوده است. اما همان‌طور که گفته شد در بخش ردیف‌های من‎درآوردی ارزش‌افزوده گمرک همان‌طور که قابل پیش‌بینی بوده از مجموع 2800 میلیارد تومان درآمد ابلاغی در 12 ماهه تنها حدود 1600 میلیارد تومان محقق و 1200 میلیارد تومان دیگر محقق نشده است. همچنین در بخش درآمدهای متفرقه نیز شاهد عدم تحقق 465 میلیارد تومانی بودیم که سرجمع این اعداد باعث شد میزان تحقق درآمدهای استانی در پایان سال به 106 درصد برسد.
در حوزه اعتبارات عمرانی نیز در شرایطی که تا 5 روز پیش از پایان سال و اتمام مهلت قانونی دولت تنها 2800 میلیارد تومان از کل اعتبارات عمرانی خراسان رضوی تخصیص پیداکرده بود اما داده‌های رسمی که استانداری خراسان رضوی در اختیار ما قرار داده نشان می‌دهد در 5 روز باقی‌مانده سال گذشته تخصیص اعتبارات استان از متوسط 37 درصد به بیش از 61 درصد رسیده است که برخی اعداد در این تخصیص‌ها قابل‌توجه است به‌طور مثال تخصیص اعتبارات نفت و گاز 100 درصد بوده و تخصیص اعتبارات توسعه متوازن کمترین تخصیص را داشته که 20 درصد بوده است، از سویی دیگر تخصیص اعتبارات نمایندگان یا توازن یک بیش از 70 درصد بوده است.

​​​​​​​
این داده‌ها نشان می‌دهد سازمان برنامه‌وبودجه کشور در روزهای پایانی سال به‌مانند سنوات گذشته بخش مهمی از اعتبارات استان را تخصیص داده است که این تخصیص دقیقه نودی و دقایق اضافه خود مشکلات زیادی را در نحوه تقسیم‌بندی اعتبارات برای مدیران استانی ایجاد می‌کند که در گزارش‌های پیشتر به آن اشاره کردیم.
در پایان باید اذعان کرد که پیگیری‌ها و مطالبه گری رسانه ای و مدیران استان در این زمینه نتیجه داده و بخش مهمی از اعتبارات عمرانی استان تخصیص داده شد هرچند بیش از 2500 میلیارد تومان دیگر از این اعتبارات متأسفانه تخصیص پیدا نکرده است و این موضوع جدی چالشی واقعی برای دولت و مدیران استانی است. از سویی دیگر استان خراسان رضوی مازاد بر متوسط کشور رشد درآمدی را تجربه کرده و بااین‌حال بیش از 106 درصد درآمدهای غیرعادلانه 1403 را به خزانه دولت واریز کرده است و انتظار می‌رود در سال 1404 با توجه به شعار رئیس‌جمهور مبنی بر برنامه‌ریزی و طرح‌ریزی‌های قابل‌اجرا وضعیت تخصیص اعتبارات عمرانی به بیش از 90 درصد برسد. هرچند تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام استان بیش از 550 هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری لازم دارد.
10 صفحه آخر