دیداری شتابزده در دوحه

دیدار محرمانه السودانی و الجولانی با حضور امیر قطر، نشان‌دهنده فشارهای خارجی به بغداد و عبور از خط قرمزهای امنیتی پیشین است

نویسنده:

مترجم:


​​​​​​​
دیدار «محمد شیاع السودانی» نخست‌وزیر عراق با «احمد الشرع» مشهور به «ابومحمد الجولانی»، رئیس دولت موقت سوریه در دوره انتقالی، در حضور امیر قطر، پرسش‌هایی مهم درباره آینده روابط عراق و سوریه و مسیر بازتعریف همبستگی عربی مطرح کرده است. این نشست سه‌جانبه در دوحه که با وساطت مستقیم تمیم بن حمد آل‌ثانی انجام شد، بنا بر اعلام رسمی ریاست‌جمهوری سوریه، به منظور بررسی روابط دوجانبه، امنیت منطقه‌ای و گشودن افق‌های همکاری اقتصادی میان دو کشور برگزار شده است.
امنیت منطقه‌ای در اولویت گفت‌وگوها
براساس بیانیه رسمی دمشق، محور اصلی دیدار، تمرکز بر امنیت مرزهای مشترک و مبارزه با تهدیدات مشترک به‌ویژه داعش بود. در این چارچوب، دو طرف بر لزوم تقویت هماهنگی اطلاعاتی و میدانی میان نهادهای امنیتی سوریه و عراق تاکید کردند. علاوه‌بر آن، هر دو مقام اعلام کردند امنیت سوریه و عراق زیربنای ثبات کل منطقه است؛ ادعایی که در بستر تحولات اخیر در مرزهای شمالی سوریه و افزایش فعالیت‌های تروریستی می‌تواند نشانه‌ای از آمادگی برای همکاری عملیاتی گسترده‌تر باشد.
همگرایی اقتصادی در سایه رقابت منطقه‌ای
الشرع و السودانی همچنین به بررسی راهکارهای فعال‌سازی روابط اقتصادی پرداختند؛ از تسهیل تردد کالا و افراد از طریق گذرگاه‌های مرزی گرفته تا تشویق سرمایه‌گذاری‌های دوجانبه و طرح‌های مشترک در حوزه انرژی، حمل‌ونقل و زیرساخت. این اولویت‌بندی اقتصادی، حاکی از آن است که بغداد و دمشق در پی تقویت پیوندهایی هستند که طی سال‌های اخیر به‌دلیل ناامنی و فشارهای خارجی تضعیف شده بود.
واکنش‌های انتقادی در عراق؛ خط قرمزهای نادیده‌گرفته‌شده
با وجود تاکید رسانه‌های رسمی بر «برادری» و «همبستگی عربی»، این دیدار از منظر داخلی عراق حاشیه‌ساز شده است. بنا بر گزارش خبرگزاری المعلومه، دعوت از الجولانی که در گذشته با اتهامات سنگین تروریستی مواجه بوده، موجب اعتراض جدی افکار عمومی و گروه‌های سیاسی عراقی شده است. برای نخستین‌بار، دولت عراق در اقدامی بحث‌برانگیز، درهای بغداد را به روی شخصی گشوده که پیشینه امنیتی او همواره مانعی جدی برای مشروعیت منطقه‌ای‌اش محسوب می‌شد.سیدرضا قزوینی غرابی، تحلیل گر سیاسی درخصوص این دیدار در صفحه مجازی‌اش نوشت: «دیدار نخست‌وزیر عراق با جولانی حاکم سوریه، دیداری بیش از اندازه شتاب‌زده بود. آن هم در شرایطی که هنوز در داخل عراق بر سر شیوه تعامل با حکومتی که منبعث از گروه تروریست تحریرالشام است و رهبر آن متهم به مشارکت در مرگ هزاران شهروند عراقی در دوران تسلط داعش است، اختلاف نظر وجود دارد. این دیدار به همراه اعلان دعوت از جولانی برای حضور در نشست سران اتحادیه عرب و پیش از آن پیام تبریک عیدفطر، بیش از هرچیز نشان‌دهنده فشار خارجی بر بغداد در موضوع سوریه است.» همچنین نکته قابل‌تأمل در این دیدار، محرمانه بودن آن تا زمان صدور بیانیه رسمی سوریه است. عدم انتشار تصاویر، عدم دعوت رسانه‌ها و فقدان پوشش همزمان، همه نشانه‌هایی از تلاش برای مدیریت پیامدهای سیاسی و امنیتی این نشست در سطح داخلی و منطقه‌ای است. این پرسش همچنان باقی است که چرا بغداد و دوحه ترجیح داده‌اند چنین دیداری را تا آخرین لحظه از چشم رسانه‌ها پنهان نگه دارند. آیا این محرمانه‌بودن تلاشی برای جلوگیری از واکنش‌ گروه‌های شبه‌نظامی و احزاب منتقد بوده یا نشانه‌ای از نوعی موازنه در حال شکل‌گیری جدید در منطقه است؟ هرچند دمشق این دیدار را آغازی برای «بازگشت به همبستگی عربی» توصیف می‌کند، اما حضور الجولانی، حتی در قامت رئیس دولت موقت، همچنان برای بخشی از بازیگران منطقه‌ای خط قرمز محسوب می‌شود؛ خط قرمزی که به نظر می‌رسد اکنون بغداد و دوحه سعی در بازتعریف آن دارند.
10 صفحه آخر