نبرد نابرابر محیط بانان!

 حفاظت از 2.5 میلیون هکتار از مناطق حفاظت شده چهارگانه خراسان رضوی تنها با 150 محیط بان انجام می شود

نویسنده: بهاره موفقی

مترجم:


 در ژرفای کوهستان‌های خاموش، در دل دشت‌های بی‌کران و سایه‌سار جنگل‌های کهن‎سال، مردانی گام بر خاک می‌نهند که جانشان را وقف صیانت از طبیعت کرده‌اند؛ محیط‎بانانی که بی‌هیاهو و بی‌ادعا، همچون سایه‌ای مهربان بر گستره سبز وطن، پاسدار حیات‌اند. در سوز زمستان و تب‌وتاب تابستان، خستگی را به دست فراموشی می‌سپارند و با چشمانی بیدار، از هر جرقه‌ حیات محافظت می‌کنند. اما راهی که پیموده‌اند، آسان نیست؛ خطر در کمین است، از گلوله‌ شکارچیان متخلف گرفته تا زخم‌های جانکاه طبیعتِ خشمگین. آن‌ها گاه در سکوت کوه، دست‌های خالی‌شان را سپر جان وحوش می‌کنند و گاه در ظلمت شب، تنهایی، تنها سلاحشان می‌شود. محیط‌بانان، روایت زنده‌ عشق به زمین‌اند؛ دل‌هایی سترگ که هر زخم بر خاک، زخمی است بر روحشان. در عصری که صدای طبیعت در میان هیاهوی آدمیان گم شده، آن‌ها همچون فانوس‌هایی خاموش‌نشدنی، بر بالین رویاهای سبز این سرزمین، شب را تا سحر می‌گذرانند.

​​​​​​​
با وجود گستردگی ۲.۵ میلیون هکتاری مناطق حفاظت‌شده استان، تنها ۱۵۰ محیط‌بان وظیفه حراست از این پهنه عظیم را برعهده دارند؛ یعنی هر محیط‌بان به طور میانگین باید ۱۸ هزار هکتار را پوشش دهد؛ رقمی که حدود سه برابر میانگین کشوری و شش برابر استاندارد جهانی است. کمبود شدید نیروی انسانی، فرسودگی ناوگان خودرویی و مشکلات معیشتی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که حفاظت از محیط‌زیست استان را با تهدید جدی مواجه کرده است. همه این‎ها در حالی است که در سال گذشته، به‎رغم نیاز فوری به جذب نیرو، هیچ آزمون استخدامی برگزار نشد و کمبود نیرو همچنان پابرجاست. از سوی دیگر، فرسودگی خودروهای عملیاتی و نیاز مبرم به وسایل نقلیه جدید نیز روند حفاظت را دشوارتر کرده است. در شرایطی که وسعت مناطق حفاظت‌شده و فشار کاری محیط‌بانان افزایش یافته، حمایت‌های رفاهی و تجهیزاتی برای این مدافعان طبیعت، بیش از هر زمان دیگری ضرورت یافته است.
تعداد محیط بانان خراسان رضوی؛ حدود یک سوم میانگین کشوری
ابوالفضل شعبانی، فرمانده یگان حفاظت محیط زیست استان، در گفت‎وگو با «خراسان رضوی» درباره وضعیت نیروهای محیط‎بان در استان بیان می کند: دو و نیم میلیون هکتار سطح مناطق چهارگانه ما در استان است که هر محیط‎بان حدود 18 هزار هکتار را به تنهایی حفاظت می کند. این میزان در برخی از شهرستان های ما 25 یا 30 هزار هکتار نیز هست، اما میانگین همین 18 هزار هکتار است.  شعبانی در پاسخ به این سوال که میانگین کشوری تعداد محیط‎بانان چقدر است، می گوید: میانگین کشوری فکر می‎کنم 6 یا 7 هزار هکتار و میانگین جهانی هم تا 3 هزار هکتار است.
نیاز حداقلی استان به دو سوم محیط بان دیگر
فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خراسان رضوی در پاسخ به این سوال که چه تعداد محیط‎بان در سطح استان داریم، با اشاره به این‎که در موضوع محیط‎بانان  کمبود زیادی داریم، می افزاید: حدود 150 محیط‎بان داریم. نیرویی که ما داریم یک سوم چارت را پر کرده است و بر اساس چارتی که داریم، نیاز به استخدام دو سوم محیط‎بان دیگر وجود دارد وگرنه شما فرض کنید 18 هزار هکتار را یک نفر رصد می کند، تا 3 هزار هکتار( استاندارد جهانی) کلی نیرو نیاز است، اما همین حداقل ها را هم به ما بدهند، ما می توانیم این موضوع را مرتفع کنیم.
شعبانی در اشاره به مهم‎ترین چالش هایی که محیط‎بانان در سطح استان با آن مواجه هستند، بیان می‎کند: یکی بحث کمبود شدید نیروی انسانی است. چندسالی است که سالی 200 تا 250 نفر در سطح کشور استخدامی دارند و تلاش دارند این میزان را افزایش دهند. وی می افزاید: سال 1403 استخدامی نداشتیم و امسال باید داشته باشیم. وی ضمن اظهار بی اطلاعی  از دلیل برگزارنشدن آزمون استخدامی در سال 1403 می گوید: این آزمون ها کشوری برگزار می شود و از سمت استان نیست.
نیاز شدید به خودروهای عملیاتی
شعبانی در اشاره به کمبودهای دیگر در این حوزه بیان می کند: یکی از موضوعاتی که سازمان چندین سال پیگیر است، بحث ناوگان خودرویی ماست. برای موتور با خریدهایی که چندسال قبل انجام شد، شرایط کمی بهبود یافت اما در بحث خودرو، نیاز شدید داریم. خودروهای ما یا مستهلک شده اند یا عمر آن‎ها رو به پایان است و نیاز به بازنگری در بحث وسایل خودرویی داریم. سال گذشته خودروهای عملیاتی و صحرایی خریداری کردند و به استان ما یک خودروی عملیاتی دادند و 4 یا 5 خودرو از خودروهای عملیاتی دیگری هم که در بازار است، تحویل دادند. شعبانی خاطرنشان می کند: در واقع، کمبود نیرو، کمبود وسایل نقلیه و موضوع ارتقای حقوق و معیشت محیط‎بانان ما از مهم‎ترین چالش های آن‎هاست؛ آن هم با توجه به این تورم و شرایط سخت کاری در مناطق صعب العبور.
تیراندازی به محیط بانان و ضرب و شتم آنان
فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خراسان رضوی در پاسخ به این سوال که چه تعداد از محیط‎بانان استان مورد سوءقصد قرار گرفتند، می گوید: خوشبختانه با آموزش‎های فنی که هر ساله به محیط‎بانان می دهیم ، درگیری منجر به فوت چه برای محیط‎بان و چه شکارچی نداشتیم، اما امسال یک فقره تیراندازی به محیط‎بان صورت گرفت که باعث شد محیط‎بان از سمت دست آسیب ببیند. همچنین یک درگیری هم بوده که با چوب محیط‎بان را مورد ضرب و شتم قرار داده بودند. سال گذشته هم دو فقره درگیری داشتیم که تیراندازی نبوده و خدارا شکر فوتی نداشته است. وی در پاسخ به این سوال که چه اقداماتی برای حل مشکلات محیط‎بانان صورت گرفته است، بیان می کند: در بحث خودرو اقدامات در حال انجام است، بحث نیرو هم صحبتی که شده مسئولان رایزنی می کنند که هر سال 500 محیط‎بان در کشور اضافه شود تا این خلائی که وجود دارد، مرتفع شود. بحث معیشت هم خانم دکتر انصاری (معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور) خیلی از موارد را مرتفع کردند و در سال جدید در بحث رفاهیات محیط‎بانان به طور ویژه رسیدگی خواهد شد.
10 صفحه آخر