کلیدهای طلایی دقیق خواندن

مروری بر کتاب «آشنایی با هنر دقیق خواندن بر اساس مفاهیم و اصول تفکر انتقادی»

نویسنده: جواد لگزیان

مترجم:

​​​​​​​ در دنیای امروز که با حجم زیادی از اطلاعات و متون مختلف روبه رو هستیم، مهارت خواندن دقیق و هدفمند بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته است. کتاب «آشنایی با هنر دقیق خواندن بر اساس مفاهیم و اصول تفکر انتقادی» نوشته لیندا الدر و ریچارد پل، راهنمایی ارزشمند برای تبدیل خواندن از یک فعالیت منفعلانه به یک مهارت فعال و هوشمندانه است. این کتاب با معرفی پنج مرحله کلیدی در خواندن دقیق - از نقل به معنای جمله به جمله تا اندیشیدن از منظر نویسنده - به خواننده کمک می‌کند تا با رویکردی نظام‌مند، معانی عمیق متون را درک کند. نویسندگان با تاکید بر مفهوم «ذهن اندیشمند»و ارائه راهکارهای عملی، نشان می‌دهند چگونه می‌توان از هر کتاب به‌عنوان یک آموزگار بهره برد و آموخته‌ها را در زندگی به کار بست. این اثر کاربردی به‌ویژه برای دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان به مطالعه عمیق، منبعی ضروری محسوب می‌شود.
برای مطالعه نظام‌های فکری، متن درسی، کتاب و روزنامه و دریافت معنی آن کتاب «آشنایی با هنر دقیق خواندن بر اساس مفاهیم و اصول تفکر انتقادی» نوشته لیندا الدر و ریچارد پل با دستورالعمل‌های ساده و سریع به کمک ما آمده است. کتاب در ابتدا خواندن را به‌عنوان یک کار فکری تعریف می‌کند و سپس مبانی و مفاهیم هنر دقیق خواندن را به‌دقت شرح می‌دهد و آن گاه در موارد مشخص مانند مطالعه نظام‌های فکری، متن درسی، کتاب و روزنامه رهنمودهای اختصاصی خود را ارائه می‌دهد. در پایان نیز پنج مرحله هنر دقیق خواندن درباره متن‌های انتخابی کتاب مانند اعلامیه استقلال آمریکا، هنر عشق ورزیدن و مفهوم آموزش تمرین می‌شوند.
نگرش های تازه در مطالعه عمیق
به عقیده لیندا الدر و ریچارد پل خواندن، نوعی کار فکری است و کار فکری مستلزم آمادگی برای پشتکار به خرج دادن در مواجهه با مسائل پیچیده است. آن‌ها در مثالی جالب کار فکری را فعالیتی مانند تعمیر ماشین توصیف می‌کنند: بررسی، عیب‌یابی و تعمیر موتور ماشین را در نظر بگیرید. این جا مهم‌ترین مسئله این است که بدانیم کارهای لازم را چطور باید انجام داد. این که چطور از ابزارهایی که داریم برای باز کردن موتور استفاده کنیم و بعد چطور هر قطعه را آزمایش و عیب‌یابی کنیم. دانستن همه‌ این‌ها مستلزم این است که سیستم احتراقی موتور ماشین را بشناسیم و بدانیم چطور کار می‌کند. از هیچ‌کس توقع نمی‌رود بتواند بدون آموزش ـ هم عملی و هم نظری ـ موتور ماشین را تعمیر کند.
لیندا الدر و ریچارد پل تاکید دارند اگر بدون این که بدانید خواندن درست یعنی چه فقط یاد گرفته‌اید «بخوانید»، درواقع بد خواندن را آموخته‌اید. به همین دلیل است که خواندن برای اغلب افراد کاری است منفعلانه. انگار تصورشان از خواندن چنین چیزی است: چشمت را از چپ به راست حرکت می‌دهی و خط به خط پیش می‌روی تا به‌نوعی، به شکلی نامعلوم، معناها خودبه‌خود و بی‌هیچ تلاشی وارد ذهن شود.
آن‌ها از مفهومی کلیدی به نام ذهن اندیشمند یاد می‌کنند. ذهن اندیشمند در پی معناهاست، آن چه را گفته می‌شود از این پاراگراف به پاراگراف بعدی بررسی می‌کند و مرز روشنی میان تفکر خود با تفکر نویسنده می‌کشد. هدفمند است، درنتیجه نحوه‌ خواندنش را به تناسب اهدافی معلوم تنظیم می‌کند. منسجم است، درنتیجه انگاره‌‌های متن را به انگاره‌هایی که خود از پیش بر آن‌ها اشراف دارد، ربط می‌دهد. نقادانه می‌اندیشد، درنتیجه متن را مدام ازحیث وضوح، درستی، دقت، ربط و مناسبت داشتن، عمق، وسعت نظر، منطقی بودن، اهمیت و انصاف ارزیابی می‌کند. پذیرای نگرش‌های تازه است، درنتیجه برای حرف‌های تازه ارزش قائل است و از آن چه می‌خواند، چیزها می‌آموزد.
چهار گام اساسی
از نگاه لیندا الدر و ریچارد پل دقیق‌خوانی دربردارنده‌ استخراج و درونی‌سازی آگاهانه‌ معناهای مهمِ نهفته در متن است.
مرحله‌ اول نقل‌به‌معنا کردن جمله‌به‌جمله‌ متن است که در آن هر جمله‌ای را که می‌خوانید به بیان خود نقل‌به‌معنا کنید. مرحله‌ دوم، واضح‌سازی نظریه مطرح‌شده در پاراگراف است که باید نکته‌ اصلی پاراگراف را در یک یا دوجمله بیان کنید. سپس نکته‌ای را که به بیان خودتان نقل‌به‌معنا کرده‌اید، توضیح دهید. آن گاه با ربط دادن این نظریه به وقایع عینی در جهان واقع، مثال‌هایی از آن به دست دهید. در مرحله‌ سوم یا واکاوی باید بدانید هر چیزی که می‌خوانید محصول تفکر نویسنده است. در این مرحله مهم‌ترین اطلاعات یا داده‌ها، اساسی‌ترین نتیجه‌گیری، بنیادی‌ترین مفاهیم، نظریه‌ها، یا انگاره‌ها، پایه‌ای‌ترین مفروضات، مهم‌ترین استلزامات و دیدگاه نویسنده را مطالعه و بررسی می‌کنیم. مرحله چهارم، ارزیابی منطق، با معیارهایی چون وضوح، دقت، درستی، مربوط بودن، اهمیت، عمق، وسعت نظر، منطقی بودن و انصاف است. هر متنی ممکن است مطابق برخی از این معیارها باشد اما با برخی دیگر تطابق نداشته باشد.
«آشنایی با هنر دقیق خواندن بر اساس مفاهیم و اصول تفکر انتقادی» نوشته لیندا الدر و ریچارد پل با ترجمه پیام یزدانی را در ۱۰۰ صفحه و با قیمت ۹۵۰۰۰ تومان انتشارات اختران رهسپار بازار کتاب کرده است. 
10 شماره آخر
پربازدیدهای خراسان آنلاین