​​​​​​​
عباس عراقچی حالا برای نخستین بار در قامت وزیر امور خارجه دولت سیزدهم عازم پکن شده است.این سفر در شرایطی صورت می‌گیرد که روابط ایران و چین به‌عنوان دو تمدن کهن آسیایی، وارد مرحله‌ای تازه از همکاری‌های راهبردی شده است. این همکاری‌ها که بر اساس ارزش‌های مشترک، احترام متقابل و تعهد به چندجانبه‌گرایی شکل گرفته، گامی مهم در جهت مقابله با چالش‌های جهانی و ایجاد توازن در نظام بین‌المللی محسوب می‌شود.یکی از موضوعات محوری در همکاری‌های ایران و چین، رویکرد مسئولانه و عملگرایانه ایران در مسائل هسته‌ای است. موضوعی که عراقچی نیز در بدو ورود خود به چین به آن اشاره و در این باره تاکید کرد: «بحث هسته‌ای ما در سال جدید با وضعیتی مواجه خواهد شد که نیاز است با دوستان چینی مشورت‌های بیشتری داشته باشیم.»   
ایران دست بجنباند 
اما مهم تر از همکاری های تهران و پکن در زمینه موضوعات هسته ای، برنامه همکاری ۲۵ ساله ایران و چین است. برنامه ای که محور مهمی برای توسعه روابط اقتصادی و اجرای پروژه‌های مشترک در زمینه‌های انرژی، فناوری، حمل و نقل و تجارت است. همکاری در پیشبرد ابتکار کمربند و جاده از جمله مهم‌ترین اقداماتی است که می تواند زمینه‌ساز گسترش زیرساخت‌های ترانزیتی و تجاری میان دو کشور و منطقه شود.همکاری‌های اقتصادی نزدیک، علاوه بر افزایش ظرفیت‌های تولیدی و صادرات غیرنفتی ایران، فرصت‌های جدیدی برای گسترش روابط تجاری در سطح بین‌المللی فراهم کرده است. این مشارکت، ضمن تقویت استقلال اقتصادی ایران، الگویی برای دیگر کشورهای مستقل در مسیر توسعه پایدار ارائه می‌دهد. در این میان اما یکی از مهم‌ترین نکات مهم در موضوع روابط راهبردی با چین که اکثر کارشناسان این حوزه به آن اشاره دارند، این است که طرف چینی کاملا می‌داند از رابطه با ایران چه می‌خواهد و برای چه با ایران وارد توافق نامه های راهبردی شده است اما طرف ایرانی در یک حالت ابهام و سرگردانی قرار دارد. ایران یکی از اصلی ترین بازیگران در مسیری  است که می تواند زنجیره های ارزش مشترک را بین چین و همسایگان ما و همسایگان آن ها تعریف کند. این منافع مشترک را اگر درست تعریف کنیم، بسیاری از مسائل پرونده با چین حل خواهد شد. روابط ایران و چین، به رغم پتانسیل‌های فراوان، همچنان در سطحی مبهم باقی مانده است. در حالی که پکن، ایران را در سیاست خارجی خود به‌عنوان یک عنصر کلیدی تعریف کرده، به‌نظر می‌رسد تهران هنوز نتوانسته است جایگاه چین را در اولویت‌های راهبردی خود مشخص کند. چین از سال‌ها پیش، ایران را به‌عنوان یکی از بازیگران اصلی در نقشه‌های ژئوپلیتیکی و اقتصادی خود جای داده است. این کشور حتی اولویت منطقه غرب آسیا را در دیپلماسی خارجی خود ارتقا داده و ایران را در ردیف همسایگان استراتژیک خود قرار داده است. اما این شراکت بالقوه، در ایران کمتر با اقدامات عملی همراه بوده است. چینی‌ها در برنامه‌ریزی راهبردی خود نقش ایران را شفاف کردند. آن ها در سخت‌ترین دوران، از ایران نفت خریدند و حتی در بحبوحه فشارهای حداکثری ترامپ، بر اجرای توافق ۲۵ ساله پافشاری کردند. اما به‌رغم این سیگنال‌های آشکار، ایران چه پاسخی داده است؟ پروژه‌هایی همچون کریدورها، خطوط ریلی و حمل‌ونقل دریایی هنوز فاقد نقشه راهی منسجم و شفاف هستند که بتوانند اعتماد چینی‌ها را جلب کنند. چینی‌ها بارها این عطش را نشان داده‌اند که چرا جمهوری اسلامی برنامه‌ای بلندمدت ارائه نمی‌کند.  ایران و چین، بیش از آن که به یک شراکت جامع رسیده باشند، در مسیری پرفرازونشیب قرار گرفته‌اند. چین به‌وضوح شریکی عمل گرا و منفعت‌محور است که با هیچ‌کس تعارف ندارد. اگردولت سیزدهم  بخواهد از این فرصت بهره ببرد، نیازمند تغییر رویکردی بنیادین در سیاست خارجی و برنامه‌ریزی‌های راهبردی خود است. در غیر این صورت، این شراکت همچنان در سطح پروژه‌های کوتاه‌مدت و غیرراهبردی باقی خواهد ماند.
عراقچی: ایران و چین در سمت درست تاریخ خواهند ایستاد
شاید حالا و در وانفسای حضور ترامپ بر کرسی ریاست جمهوری آمریکا، ایران دست به کار شود و بتواند همکاری های خود با پکن را گسترش دهد و چالش ها و سنگ های پیش روی این مسیر را از پیشِ پای خود بردارد. ساخت یک متعهد قدرتمند شرقی بی تردید نیاز ضروری این روزهای تهران است. ادبیات عراقچی در یادداشت اخیر خود  در نشریه خلق People's Daily چین نیز نشان می دهد دولت چهاردهم قرار است روابط جدی تری را با پکن تجربه کند: «نیم قرن طلایی آینده روابط ایران و چین» نشان خواهد داد که این سفر، شروع فصل جدیدی از همکاری های راهبردی بین دو کشور است، به ویژه وقتی به سبک خردورزان چینی: «اقدامات بلندتر از کلمات صحبت کنند....ایران و چین در سمت درست تاریخ خواهند ایستاد.»


عصر تازه همکاری تهران - مسکو
همکاری های جامع و استراتژیک ایران و روسیه ۱۷ ژانویه با سفر رئیس جمهور ایران به روسیه و توسط پزشکیان و پوتین امضا خواهد شد
هادی محمدی
​​​​​​​
  سه هفته دیگر دونالد ترامپ رئیس جمهور جدید آمریکا برای بار دوم به کاخ سفید می رود و این ورود مجدد ترامپ به کاخ سفید را دلیل بسیاری از تحولات این روزهای دنیا در عرصه های مختلف می دانند؛ از بالا گرفتن نزاع در برخی مناطق و کاهش نزاع در برخی مناطق دیگر جهان . حتی رفتار تهاجمی رژیم صهیونیستی در روزهای اخیر علیه سوریه و یمن و رفتار محتاطانه روسیه در اوکراین نیز در این چارچوب قابل بررسی است . اما در حوزه سیاست خارجی ایران این گمانه وجود دارد که ایران تا قبل از 20ژانویه یا اول بهمن که ترامپ رسما رئیس جمهور آمریکا می شود، قرارداد همکاری جامع بیست ساله با روسیه را به امضا برساند. قراردادی راهبردی که می تواند در کنار توافق 25 ساله ایران و چین ، کشورمان را در کنار دو بلوک قدرتمند سیاسی و اقتصادی شرق قرار دهد. اتفاقی که در صورت نهایی شدن این امکان را به سیاست خارجی ایران می دهد تا همزمان با آغاز مذاکرات هسته ای با اروپا و حتی آمریکا ، بتواند توازن دیپلماتیک را ایجاد کند و به ابزاری برای گفت‎وگوهای متوازن و امتیازگیری از دو جبهه شرق و غرب بدل سازد. با این حال به نظر می رسد با نزدیک شدن به موعد سفر پزشکیان به مسکو و دیدار با پوتین ، شمارش معکوس برای امضای این توافق راهبردی نیز مهیا شده باشد . 
28دی موعد امضای توافق روسیه و ایران
جدیدترین حرف را نماینده دومای دولتی روسیه گفته و از احتمال امضای توافق شراکت جامع ایران و روسیه در اواسط ژانویه 2025 خبر داده است. کنستانتین زاتولین اعلام کرد که توافق شراکت جامع راهبردی روسیه و ایران احتمالا اواسط ژانویه 2025 در مسکو به امضا خواهد رسید. چند روز قبل هم کاظم جلالی سفیر ایران در مسکو اعلام کرد که مسعود پزشکیان رئیس‌جمهوری اسلامی ایران ۲۸ دی ماه به روسیه سفر می‌کند که به نظر می رسد با توجه به گمانه زنی ها این سفر ارتباط مستقیمی با امضای این توافق داشته باشد. دیدار 28 دی پزشکیان با پوتین، سومین دیدار این دو در چهار ماه اخیر است. پیش از این مسعود پزشکیان در بیستم مهر در حاشیه حضور در همایش بین‌المللی «ارتباط متقابل زمان‌ها و تمدن‌ها-مبنای صلح و توسعه» که به مناسبت سیصدمین سالگرد «مختومقلی فراغی» در ترکمنستان برگزار شد، با رئیس جمهور روسیه دیدار و گفت‌وگو کرد. پزشکیان در دوم آبان نیز در حاشیه اجلاس سران بریکس در کازان روسیه با ولادیمیر پوتین دیدار کرد. پس از این دیدار بود که رئیس‌جمهور ایران گفت که پس از بازگشت از عشق آباد ، تفاهم‌ها با روسیه را دنبال می کند تا تفاهم‌نامه‌ها نهایی شود و به مرحله امضا برسد. وی تصریح کرد: در این مسیر اگر مشکلی ایجاد شد، خودم شخصا دنبال می‌کنم، چون  معتقدم روابط دو کشور راهبردی، اجتناب‌ناپذیر  و مفید است.
در اواخر ماه اکتبر نیز وزیرخارجه روسیه سرگئی لاوروف تصریح کرده بود که توافق راهبردی جدید به زودی آماده امضا خواهد شد و تعهد طرفین به همکاری‌های دفاعی نزدیک، تعامل در راستای منافع صلح و امنیت منطقه‌ای و جهانی را رسمیت می‌بخشد.هفته قبل نیز معاونان نخست وزیر روسیه وارد تهران شدند تا این بار به صورت جدی مسئله پیگیری «موافقت‌نامه جامع همکاری‌های راهبردی» تهران و مسکو دنبال شود. همزمان با این سفر، سخنگوی دستگاه دیپلماسی اعلام کرد که سند جامع همکاری با روسیه احتمالا اواخر دی‌ماه امضا می‌شود. لذا به نظر می‌رسد این رایزنی‌ها در تهران، به‌نوعی آماده‌سازی سفر مسعود پزشکیان به مسکو برای امضای موافقت‌نامه جامع در هفته‌های آتی خواهد بود. 
آمادگی 3‌ساله برای یک توافق
جمهوری اسلامی ایران و روسیه در سال ۲۰۰۱یک قرارداد استراتژیک ۲۰ساله امضا کردند . این قرارداد که به تصویب پارلمان‎های دوکشور نیز رسید، قرار بود هر 5 سال تمدید شود که این اتفاق تا سال 2020 افتاد و این سال  به طور خودکار به مدت پنج سال دیگر تمدید شد. همچنین، در همان سال، دوطرف توافق کردند که یک سند جدید جایگزین توافق قبلی شود. درواقع سه سال پیش، یعنی اواخر دی‌ماه سال ۱۴۰۰ بود که به دنبال سفر شهید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور وقت ایران، به مسکو، بحث پیگیری موافقت‌نامه جامع همکاری‌های راهبردی ایران به صورت جدی در دستورکار قرار گرفت . رئیسی و پوتین توافق کردند به جای قرارداد 5 ساله و با الگوگیری از توافق 25 سال با چین ، توافقی بلندمدت بین مسکو و تهران منعقد شود که سرانجامش آغاز نگارش توافق 20 ساله مشارکت‎های راهبردی میان روسیه و چین شد.در آن مقطع کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه، تاکید کرد پیش‌‌نویس این موافقت‌‌نامه توسط ایران تهیه شده، اما نیاز به زمان دارد تا گفت‌وگوهای بین دو کشور انجام بگیرد. جلالی گفت که طرف ایرانی کار خود را در این زمینه انجام داده است و امیدواریم طرف روسی نیز کار خود را انجام بدهد و در زمان مناسبی به جمع‌‌بندی مسئله برسیم. اتفاقات مختلف در این سه سال از جنگ روسیه و اوکراین و تحریم‎های غرب علیه روسیه گرفته تا تنش‎های رو به تزاید منطقه در یک سال و نیم اخیر و متوقف شدن مذاکرات هسته ای و دست آخر سقوط بالگرد حامل رئیس جمهور ایران، عواملی برای تاخیر در امضای این توافق بودند . اما حالا و با گذشت سه سال ظاهرا طرف روسی برای تکمیل این قرارداد آمادگی پیدا کرده است. توافقی که می تواند مسیر همکاری تهران و مسکو را در سال‎های سخت پیش رو که با وضعیت نامشخص منطقه از یک سو و روی کار آمدن مجدد ترامپ از سوی دیگر بسیار پیچیده شده ، روشن سازد .
داستان تعویق از زبان تهران و مسکو
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، روز دوشنبه همزمان با ورود هیئت روسی به کشور، توضیحاتی درباره تعویق در امضای این توافق‌نامه ارائه کرد. بقایی با تاکید بر این‎که نمی‌تواند از واژه «تعویق» در این زمینه استفاده کند، گفت: «طرفین در خصوص زمان امضای این سند مهم به‌طور مستمر در حال رایزنی بودند و به نظر می‌رسد این توافق در آینده‌ای نزدیک، در چارچوب یک سفر دوجانبه، به نتیجه برسد و احتمالا در اواخر دی‌ماه امسال به امضا خواهد رسید.»ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه، نیز در ۲۳ آبان اعلام کرد که شرایط امضای توافق‌نامه راهبردی جامع ایران و روسیه تعیین شده و طرفین در حال مذاکره درباره نحوه امضای آن هستند. او افزود که این موافقت‌نامه آماده است و در یک نشست رسمی بین سران دو کشور امضا خواهد شد. زاخارووا اشاره کرد که همان‌طور که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در دیدار خود با رئیس‌جمهور ایران در حاشیه اجلاس بریکس در کازان اعلام کرد، این توافق آماده است و در دیدار دوجانبه سران امضا خواهد شد.
خبر نیوزویک از احتمال امضای توافق نامه مشارکت راهبردی ایران و روسیه قبل از تحلیف ترامپ 
هفته‌نامه آمریکایی نیوزویک نیز در گزارشی با اشاره به برگزاری مراسم تحلیف دونالد ترامپ در روز ۲۰ ژانویه (اول بهمن) از احتمال امضای توافق نامه مشارکت راهبردی میان ایران و روسیه تا پیش از روی کار آمدن رئیس جمهور منتخب آمریکا خبر داد.
در گزارش نیوزویک آمده است: ایران و روسیه قصد دارند روابط خود را با امضای یک توافق نامه مشارکت راهبردی جدید در روزهای قبل از مراسم تحلیف ترامپ رسمی کنند.گزارش نیوزویک می‌افزاید: امضای این توافق نامه مشارکت راهبردی جدید میان تهران و مسکو نشان‌دهنده تلاش دو کشور برای تشکیل یک جبهه واحد در مواجهه با اقدامات کشورهای غربی به رهبری آمریکا برای به انزوا کشاندن ایران و روسیه در صحنه جهانی است.
جزئیات توافق جامع همکاری میان ایران و روسیه
تاکنون به صورت رسمی جزئیاتی از این توافق منتشر نشده است اما از آنچه مقامات دو کشور تاکنون در مورد جزئیات این توافق گفته اند این برداشت می شود که توافق جامع همکاری ایران و روسیه ، شامل زمینه‌های مختلفی مانند انرژی، حمل‌ونقل، صنعت، کشاورزی و فرهنگ است و می‌تواند نقطه‌عطفی در روابط دو کشور باشد. با این حال معاون وزیر امور خارجه روسیه بدون این که جزئیات محتوای سند همکاری راهبردی با ایران را فاش کند، یادآور شد که توافق نامه مشارکت جامع بین فدراسیون روسیه و ایران عرصه همکاری‌های دفاعی و امنیتی را نیز پوشش خواهد داد.
 آندری رودینکو، معاون وزیر امور خارجه روسیه در مصاحبه با خبرگزاری تاس توضیح داد: «در خصوص محتوای این سند بنیادین، پیش از موعد جزئیات آن را فاش نمی‌کنم. تنها می‌توانم این را بگویم که این توافق نامه پاسخگوی چالش‌ها و نیاز‌های دو کشور در عصر حاضر خواهد بود و تقریباً تمامی حوزه‌های مهم و خوش آتیه همکاری‌های دوجانبه بین روسیه و ایران، از جمله دفاع و امنیت، را دربرخواهد گرفت.»معاون وزیر خارجه با یادآوری این که مفاد مشابهی، البته به شکلی مختصرتر، در سند مشابه سال ۲۰۰۱ نیز وجود داشت، افزود: «در دو دهه گذشته، ماهیت تعاملات در برخی زمینه‌ها به طور قابل توجهی تغییر کرده و کیفیت و پویایی متفاوتی به خود گرفته است. شرایط منطقه‌ای نیز نه تنها آسان‌تر نشده، بلکه پیچیدگی بیشتری پیدا کرده است. مسلماً ما با دوستان ایرانی خود همکاری نزدیکی در این راستا داریم و اقدامات مشترک لازم را برای تقویت صلح و امنیت منطقه انجام می‌دهیم.» توافق نامه مشارکت استراتژیک جامع قرار است به مرحله‌ای مهم در توسعه روابط روسیه و ایران تبدیل شود.