​​​​​​​
در سال 2024 شاهد دستاوردهای بزرگ هوش مصنوعی بودیم؛ به‌طور مشخص 4 جهش بزرگ علمی این سال، موضوعاتی بود که بدون هوش مصنوعی رقم نمی‌خورد. از رمزگشایی طومارهای باستانی و بالا رفتن درک دانشمندان از نحوه ارتباط حیوانات عمق اقیانوس، تا کشف‌های مهم در زمینه سلامت و... در این مطلب به نقل از سی سی ان، این موضوع را بررسی خواهیم کرد.

رمزگشایی از طوماری باستانی
در سراسر جهان هزاران طومار باستانی وجود دارند که اگر کسی بخواهد آن‌ها را باز کند، کاملاً متلاشی و ناخوانا خواهند شد. طومار‌های هرکولانیوم تاکنون باز نشده باقی مانده‌اند، اما به لطف هوش مصنوعی، محتوای آن‌ها اکنون در دسترس دانشمندان و باستان شناسان است. سه محقق با استفاده از هوش مصنوعی و پرتو‌های ایکس با وضوح بالا، بیش از 2 هزار کاراکتر از این طومار‌ها را رمزگشایی کردند. گمان می‌رود این طومار‌ها متعلق به خانه پدر زن ژولیوس سزار باشند و شامل مجموعه بی‌سابقه‌ای از اطلاعات درباره روم و یونان باستان می‌شوند. دانشمندان علوم کامپیوتر رقابتی را برای تسریع فرایند رمزگشایی این طومار‌ها طراحی کرده‌اند و امیدوارند که ۹۰ درصد از چهار طومار رمزگشایی شوند. برنت سیلز، استاد علوم کامپیوتر در دانشگاه کنتاکی که بیش از یک دهه است بر رمزگشایی این طومار‌ها کار می‌کند، گفت: «هوش مصنوعی به ما کمک می‌کند تا خوانایی جوهر را تقویت کنیم. هوش مصنوعی بدون آسیب زدن به طومار‌ها می‌تواند جوهر را تقطیر و متراکم کند و حروف ناخوانا را پر رنگ کند.» این پروژه یکی از نمونه‌های قانع‌کننده از کاربرد رو به رشد هوش مصنوعی در اکتشافات علمی است.
 آنالیز صدای 60 درصد نهنگ‌های کارائیب
هوش مصنوعی همچنین درک دانشمندان را از نحوه ارتباط حیوانات در اعماق اقیانوس ارتقا داده. محققان می‌دانند صدا‌هایی که توسط نهنگ‌ها ایجاد می‌شود از نظر سرعت، ریتم و طول متفاوت است، اما آنچه که حیوانات با این صدا‌ها می‌گویند برای گوش انسان یک راز باقی مانده است. با این حال، هوش مصنوعی به دانشمندان کمک کرده است تا نزدیک به 9 هزار توالی صدا ضبط شده را تجزیه و تحلیل کنند که صدای تقریباً ۶۰ نهنگ در دریای کارائیب نشان می‌دهد. این پژوهش ممکن است روزی ارتباط انسان با حیوانات دریایی را ممکن کند. دانشمندان زمان و فراوانی صدا‌ها در صحبت‌های نهنگ‌های منفرد، در گروه‌های همخوانی و در تبادل تماس و پاسخ بین آن‌ها را بررسی کردند. با کمک هوش مصنوعی، الگو‌های صدایی که پیش از این نادیده گرفته می‌شدند، ظاهر شدند. البته در حالی که هوش مصنوعی در شناسایی الگو‌ها ماهر است، معنای این صدا‌ها را روشن نمی‌کند.
رمز و راز نمادهای باستانی
در خشکی، هوش مصنوعی اکنون در جست وجوی خطوط و نماد‌های مرموز حک شده در زمین غبارآلود صحرای نازکا پرو است که باستان شناسان نزدیک به یک قرن را صرف کشف و مستندسازی آن کرده‌اند. این خطوط پراکنده اغلب فقط از بالا قابل مشاهده هستند و طرح‌های هندسی، پیکره‌های انسان‌مانند و حتی شمایل یک نهنگ قاتل را به تصویر کشیده‌اند. گروهی از محققان به سرپرستی ماساتو ساکای، استاد باستان‌شناسی در دانشگاه یاماگاتا ژاپن، یک مدل هوش مصنوعی تشخیص اشیا را با تصاویری با وضوح بالا از ۴۳۰ نماد نازکا که در سال ۲۰۲۰ نقشه‌برداری شده‌اند، آموزش داده‌اند. این تیم دقت مدل خود را در صحرای نازکا، بررسی مکان‌های امیدوارکننده با پای پیاده و با استفاده از پهپاد‌ها آزمایش کردند. این هوش مصنوعی ۴۷هزار مکان بالقوه از منطقه بیابانی را پیشنهاد کرد که ۶۲۹ کیلومتر مربع را پوشش می‌دهد.
 مدلی برای ترمیم دی ان ای
مدل‌های هوش مصنوعی همچنین به محققان در درک زندگی در کوچک‌ترین مقیاس کمک می‌کنند: رشته‌هایی از مولکول‌ها که پروتئین‌ها را تشکیل می‌دهند یا همان بلوک‌های سازنده حیات. در حالی که پروتئین‌ها تنها از حدود ۲۰ اسید آمینه ساخته می‌شوند، می‌توانند به روش‌های تقریباً بی‌پایانی ترکیب شوند و خود را به شکل الگو‌های بسیار پیچیده در فضای سه‌بعدی جمع شوند. این مواد به تشکیل سلول‌های مو، پوست و بافت کمک می‌کنند. آن‌ها دی ان‌ای را می‌خوانند، کپی و ترمیم می‌کنند و به حمل اکسیژن در خون کمک می‌کنند. برای دهه‌ها، رمزگشایی این ساختار‌های سه‌بعدی یک تلاش چالش‌برانگیز و زمان‌بر بوده است که شامل استفاده از آزمایش‌های پیچیده و تکنیکی به نام کریستالوگرافی اشعه ایکس است.