هینریش بروگش جهانگرد آلمانی که در اواخر سده نوزدهم به ایران سفر کرده، در توصیف راه‌های بین شهری استان گیلان در سفرنامه‌اش نوشته است: «در سفر کوتاه به رشت، مرکز ایالت «گیلان»، چشم‌اندازهای زیبای اطراف جاده پیوسته تغییر می‌یابد. در قسمت جلو، در دو سوی راه شوسه، گودال‌های آبی وجود دارد که درونشان انواع و اقسام حیوانات آبزی چون قورباغه و لاک‌پشت و مار در کنار هم با صلح و صفا زندگی می‌کنند.  به فاصله کمی از جاده، در پشت پرچین‌های سبز، کلبه‌های روستاییان گیلانی را در میان باغ‌های مرکبات و بوته‌های تمشک و شالیزارهای سبز و خرم مشاهده می‌کنیم. دهقانان گیلانی کلاه‌های نوک‌تیزی به سر می‌گذارند و اغلب مو و ریش و سبیل‌شان را حنا می‌گیرند. مردان و زنان و کودکان جلوی خانه‌ها ایستاده‌اند و با کنجکاوی مسافر «فرنگی» را که درون کالسکه نشسته و به این سو و آن سو پرتاب می‌شود، تماشا می‌کنند. در آن سو ارتفاعاتی پوشیده از جنگل و در پشت آن‌ها رشته‌کوهی بلندتر که بر قله‌هایش برف نشسته و از دور، رنگش به آبی می‌زند، دیده می‌شود. این رشته‌کوه، البرز است که همچون دیواری عظیم، منطقه گیلان را از نجد (ارتفاعات) ایران جدا می‌کند».
«در سرزمین آفتاب»، اثر «هینریش بروگش»