اجحاف به مشهد این بار در قطار برقی!

پروژه برقی سازی خط آهن مشهد - تهران مشروط به تأمین بودجه، امسال از تهران آغاز خواهد شد و باز هم مشهد از اولویت اجرایی خارج شده است

نویسنده: مسعود حمیدی

مترجم:

بنا بر اذعان مدیرعامل راه‌آهن کشور، عملیات پروژه برقی سازی خط آهن مشهد - تهران مشروط به تأمین بودجه، امسال از قطعه اول یعنی تهران آغاز خواهد شد و باز هم همانند پروژه آزادراه حرم تا حرم، مشهد از اولویت اجرایی خارج ‌شده و حتی ممکن است ادامه مسیر به‌جای مشهد به سمت گرگان و اینچه برون در اولویت قرار بگیرد.
​​​​​​​


وقتی سال 1394 فاینانس 2 میلیارد دلاری قطار برقی مشهد به امضای رؤسای جمهور ایران و چین رسید، وعده داده شد این پروژه 3 ساله به بهره‌برداری می‌رسد؛ اما با خروج چینی‌ها از این فاینانس عملاً پروژه کنار گذاشته شد و بازهم قطار سریع‌السیر در دستور کار قرار گرفت که خروجی هم نداشت. با روی کار آمدن دولت چهاردهم تصمیم بر این شد که هر دو پروژه به‌موازات هم در دستور کار قرار بگیرند. زمستان سال گذشته اولین نشست  درخصوص ترانزیت ریلی در مشهد برگزار شد و موضوع برقی سازی خط آهن مشهد- تهران در دستور کار قرار گرفت و این بار موضوع استفاده از این ظرفیت در کاربری ترانزیتی هم بود که بنا شد این مسیر شرق و غرب کشور از سرخس تا مرز غربی کشور کاملاً برقی شود که اولویت بر برقی سازی قطعه حدفاصل مشهد تا تهران واقع‌شده و بناست در ادامه قطعات دیگر این محور احداث و برقی سازی شود. این راهبرد به تایید راه‌آهن، سازمان برنامه‌وبودجه کشور و قرارگاه خاتم به‌عنوان سرمایه‌گذار رسیده است. در این پروژه بنا شد یک کنسرسیوم بخش خصوصی داخلی وارد عمل شود و از ظرفیت‌های تهاتر نفت و سرمایه‌گذاری خارجی نیز استفاده شود. البته درخصوص سرمایه‌گذاری موردنیاز اجرای این پروژه حرف‌وحدیث فراوان است و از مبلغ 2 میلیارد دلاری سال 1394 امروز نرخ‌های 1.3 میلیارد دلاری و 1.6 میلیارد دلاری مطرح می‌شود و بنا شد راه‌آهن کشور و سازمان برنامه‌وبودجه عدد دقیق مورد تکمیل این پروژه را مشخص کنند.
یکی دیگر از گام‌های برداشته‌شده برای این پروژه احیای ردیف بودجه‌ای آن در لایحه بودجه 1404 است که البته این بار هر دو طرح برقی سازی راه‌آهن فعلی و قطار سریع‌السیر در یک ردیف گنجانده ‌شده و اعتبار بسیار ناچیزی به آن تعلق ‌گرفته است.
اما آن طور که استاندار خراسان رضوی روز شنبه در نشست خبری خود اعلام کرد، این دو پروژه در هم ادغام نشده‌اند و به‌موازات هم انجام خواهند شد و مطالعات قطار سریع‌السیر مشهد- تهران امسال آغاز خواهد شد و قطار برقی نیز با تأمین 10 درصدی اعتبار موردنیاز در دستور کار است. البته نقدهای فراوانی درخصوص مطالبه گری استان در اولویت‌بندی بین دو پروژه مطرح‌شده وجود دارد.
بااین‌حال مدیرعامل راه‌آهن کشور روز گذشته حامل خبر خوبی بود و اعلام کرد عملیات اجرایی قطار برقی مشهد - تهران درصورتی‌که اعتبار آن تأمین شود، امسال آغاز خواهد شد؛ اما خبر بد این که باز هم مشهد از اولویت اجرایی این پروژه خارج شده و عملیات اجرایی آن از تهران آغاز خواهد شد. به گزارش تسنیم، جبارعلی ذاکری روز گذشته در جمع خبرنگاران درباره سرنوشت پروژه قطار برقی مشهد - تهران اظهار کرد: یکی از پروژه‌های اولویت‌دار کشور همین طرح است و طی شش ماه گذشته به دنبال احیای قرارداد قبلی، چه از طریق شرکت‌های داخلی و چه از طریق شرکت‌های خارجی با مشارکت داخلی، بوده‌ایم. وی افزود: مقدمات فراهم‌ شده و مذاکراتی نیز با سازمان برنامه‌وبودجه انجام داده‌ایم که در صورت تخصیص بودجه، عملیات اجرایی این پروژه در سال جاری آغاز خواهد شد.
2500 میلیارد در بودجه 1404؟!
معاون وزیر راه و شهرسازی در پاسخ به این سؤال خبرنگاران که به چه میزان منابع برای این پروژه نیاز است، گفت: منابع پیش‌بینی‌شده در قانون بودجه برای این پروژه در سال 1404 حدود 2500 میلیارد تومان است. تقاضای ما بسیار کمتر از این رقم بوده تا بتوانیم مقدمات کار، برگزاری مناقصه و انتخاب پیمانکار جزء را به‌ویژه برای بخش اول مسیر از تهران تا گرمسار انجام دهیم.
البته این اظهارات مدیرعامل راه‌آهن کشور با توجه به این که ویدئوی منتشرشده از وی در خبرگزاری تسنیم بر اعداد ذکرشده از او صحه می‌گذارد، کمی قابل‌تأمل است. زیرا در لایحه بودجه 1404 کل اعتبار درنظر گرفته‌شده برای دو پروژه برقی سازی خط آهن مشهد - تهران و قطار سریع‌السیر مشهد - تهران تنها 10 میلیارد ریال بوده است و این که مدیرعامل راه‌آهن اعلام کرده است که منابع پیش‌بینی‌شده برای این پروژه آن‌هم در قانون بودجه امسال یعنی 1404 حدود 2500 میلیارد تومان است جای تأمل و بررسی دقیق‌تر دارد؛ زیرا بخش دوم بودجه کشور بر اساس بخش اول تنظیم و تقنین می‌شود و امکان افزوده شدن به اعتبارات بخش دوم ممکن نیست مگر این که جابه‎جایی بین ردیف‌ها و بخش‌های مختلف انجام شود و این عدد به حدی بزرگ است که بعید به نظر می‌رسد چنین اتفاقی رخ‌داده باشد.
تهران مشهد یا تهران اینچه برون؟
اما آنچه مورد مطالبه و نقد جدی در این خصوص است، مربوط به اولویت‌بندی اجرای برقی سازی خط آهن مشهد - تهران است که به‌مانند پروژه آزادراه حرم تا حرم که از انتهای مسیر شروع شد و به بهره‌برداری رسید، بناست پروژه برقی سازی هم ابتدا از حدفاصل تهران تا گرمسار آغاز شود و این شائبه به وجود خواهد آمد که گویی بازهم بناست دولت وعده سر خرمن در تأمین زیرساخت‌های ریلی و جاده‌ای استان خراسان رضوی بدهد و ازآن‎جایی‌که پروژه برقی سازی خط آهن تهران، گرمسار، گرگان تا اینچه برون هم از پروژه‌های مطرح‌شده چند سال اخیر است، این سؤال پیش خواهد آمد که چه ضمانتی وجود دارد دولت بعد از تکمیل قطعه اول تهران تا گرمسار به‌جای تکمیل مسیر به سمت خراسان رضوی و مشهد به سمت گرگان و اینچه برون حرکت نکند و آن پروژه در اولویت دولت قرار نگیرد؟
10 صفحه آخر