مدرن‌سازی خوشنویسی!

استاد محمد ملک، از خوشنویسان خراسانی در آثار خود، در سبکی متفاوت از همیشه به خطاطی شعرهای سپید پرداخته است. درباره این نوگرایی یا شاید مدرن سازی خوشنویسی با او  گفت و گو کرده‌ایم

نویسنده: محمد بهبودی نیا

مترجم:


بر هیچ کس پوشیده نیست که هر هنری برای حفظ جایگاه خود در جامعه نیازمند بازآفرینی و به‌روزرسانی است، در این میان خوشنویسی نیز از این قاعده مستثنا نیست. بسیاری از هنرمندان و منتقدان معتقدند که برای جلب توجه نسل‌ جوان‌ و ایجاد ارتباط عمیق‌تر با نیازها و مفاهیم امروزی، لازم است عناصر مدرن به هنرهای سنتی افزوده شوند.نمایشگاه «پنج گنج» که هفته گذشته با محوریت خطاطی اشعار سپید جواد گنجعلی شاعر شناخته شده خراسانی در مشهد برگزار شد، نمونه‌ای بارز از این تلاش برای نوآوری بود. در این نمایشگاه، برخلاف گذشته که انتخاب اشعار برای خوشنویسی از میان شعرهای کلاسیک و شاعران قرن‌های گذشته انجام می‌شد، از شعرهای سپید شاعری از شاعران هم روزگار ما استفاده شده بود. در همان نگاه اولیه، این آثار به وضوح تمایل به ارائه تفسیری نو از هنر خوشنویسی را به نمایش می‌گذاشتند. فرم‌های خلاقانه و ترکیب اشعار معاصر با تکنیک‌های خوشنویسی سنتی، علاوه بر نمایش ظرفیت‌های هنری، چالشی جدید در برابر دیدگاه‌های سنتی در این هنر ایجاد کرده بودند.در همین راستا، با استاد محمد ملک، خوشنویس خوش‌نام خراسانی که آثاری از او نیز در کنار دیگر هنرمندان خوشنویس در این نمایشگاه به نمایش درآمده بود، گفت‌وگو کردیم.



لطفاً مختصری درباره نمایشگاه‌های گذشته و همچنین نمایشگاه کنونی که برگزار کرده‌اید، توضیح دهید.
ما در قالب یک گروه هنری از سال ۱۴۰۰ به برگزاری سلسله نمایشگاه‌هایی در شهر مشهد اقدام کردیم و در گام ابتدایی هدف اصلی‌مان ایجاد ارتباطی نزدیک‌تر میان مردم و هنر خوشنویسی است. با وجود این که خوشنویسی هنری اصیل و دیرینه است، متأسفانه آنچنان که باید مورد توجه عموم قرار نگرفته است. با برگزاری این نمایشگاه‌ها تلاش می‌کنیم این فاصله را کم و هنر خوشنویسی را بیشتر به جامعه معرفی کنیم.
 آیا بازخورد خاصی از مخاطبان دریافت کرده‌اید؟
بله تا امروز خوشبختانه بازخوردهای مثبتی از سوی مخاطبان دریافت کرده‌ایم. بر اساس آن چه از بازدیدکنندگان شنیده‌ایم، بسیاری از مردم با این هنر بیشتر آشنا و علاقه‌مند به یادگیری آن شده‌اند. هدف ما این است که این هنر اصیل را میان نسل جوان نیز ترویج دهیم.
با توجه به ماهیت سنتی هنر خطاطی، چگونه توانسته‌اید مفاهیم مدرن شعر سپید را در قالب این هنر بگنجانید؟ آیا تضادی میان سبک شعرها و فرم‌های کلاسیک خط احساس کرده‌اید؟
هرچند خوشنویسی هنری سنتی است، اما قابلیت‌ها و انعطاف‌ فراوانی برای ایجاد پیوند با هنر مدرن دارد. این قبیل ارتباط‌ها می‌تواند نقش مهمی در جهانی‌سازی این هنر داشته باشد. در این میان، فرم و رنگ جایگاه ویژه‌ای دارند؛ انتخاب قالب مناسب برای مضمون، جلوه‌ای مدرن‌ به هنر خوشنویسی می‌بخشد؛ بنابراین، هیچ تضادی بین نوشتن شعر کلاسیک و شعر نو در این هنر وجود ندارد. البته خلق آثار مدرن‌ ممکن است در جوامع محافظه‌کار با مقاومت‌هایی روبه‌رو شود، اما این هنر همواره راه خود را پیدا می‌کند. همان‌طور که نیما یوشیج با حرکت از سبک کلاسیک به شعر نو با مخالفت‌هایی مواجه شد اما با گذر زمان، جامعه این تغییرات را پذیرفت تا جایی که ما امروز شاهد انواع مختلف شعر مدرن هستیم در بسیاری از هنرها نیز ماجرا به همین شکل است و می‌توان در این زمینه به آینده امیدوار بود.
به نظر شما چه عواملی باعث می‌شوند نسل جوان با هنر خوشنویسی ارتباط بیشتری برقرار کند؟
در زیبایی‌شناسی خوشنویسی، تکنیک‌ها و فرم‌های نوین وجود دارند که کمک می‌کنند نسل حاضر با این هنر ارتباط بهتری برقرار کند. یکی از این عوامل استفاده از مفاهیم شعر سپید و خلق فرم‌های جدید است که در این نمایشگاه تجربه موفقی برای ما به همراه داشت.
آیا برنامه‌هایی برای استفاده از ظرفیت‌های بیشتر شعر و شاعران معاصر 
در نمایشگا ه هایتان  دارید؟
بله هدف ما این است که در نمایشگاه‌های آینده از آثار تعداد بیشتری از شاعران معاصر استفاده کنیم. ما در خراسان شاعران برجسته‌ زیادی داریم و امیدواریم بتوانیم جریان شعر این منطقه را بیشتربه دوستداران هنر خوشنویسی معرفی کنیم تا عموم مردم علاوه بر لذت از نمایشگاه، با شعر و شاعران معاصر نیز آشنا شوند.
وسخن پایانی؟
در عصر حاضر، نقش رسانه‌ها در معرفی هنر و هنرمندان انکارناپذیر است. در پایان این مصاحبه، لازم می‌دانم از همراهی رسانه‌ها، به ویژه روزنامه خراسان که همواره کنار هنرمندان بوده‌ و ازهنرمندان حمایت کرده‌، قدردانی کنم.
​​​​​​​
10 صفحه آخر
پربازدیدترین اخبار