دانشجو هستم، هر وقت می‌خوام درس بخونم بعد از چند دقیقه ذهنم غیرفعال میشه. کلمات رو می‌بینم اما محتوا رو نمی‌فهمم. نمی‌دونم مشکل از کجاست که انگار تمرکز ندارم یا اگه سعی می‌کنم تمرکز کنم چیزی متوجه نمی‌شم. چی کار کنم؟

این مشکلی که توصیف می‌کنید، برای بسیاری از دانشجویان آشناست و بیشتر به افت تمرکز، خستگی ذهنی، یا حتی روش نادرست مطالعه مربوط می‌شود. خبر خوب این است که با شناسایی علت و اجرای تکنیک‌های مناسب، می‌توان این مشکل را برطرف کرد. در ادامه راهکارهایی پیشنهاد می‌کنم:
1علت اصلی را پیدا کنید| اولین قدم این است که متوجه شوید چرا ذهن‌تان بعد از چند دقیقه مطالعه خاموش می‌شود.  اگر کم‌خواب هستید یا بعد از یک روز پرمشغله درس می‌خوانید، تمرکز کاهش می‌یابد. ممکن است روش مطالعه شما جذاب یا موثر نباشد و ذهن‌تان سراغ چیزهای جالب‌تر برود. گاهی استرس زیاد باعث می‌شود نتوانید روی درس تمرکز کنید. در ضمن سر و صدا یا شرایط فیزیکی نامناسب (مثل نور، دما و راحت نبودن صندلی) بر تمرکز تاثیرگذار است.
2 اصلاح محیط مطالعه| اطمینان حاصل کنید که محیط مطالعه شما مناسب و خلوت است: نور طبیعی ترجیحاً یا نور سفید زرد کمرنگ. جایی که موبایل یا عوامل حواس‌پرتی در دسترس نباشد. وضعیت بدنی راحت ولی رسمی باشد. تهویه مناسب یا یک نوشیدنی مثل آب یا چای کمک می‌کند ذهن شاداب بماند.
3 روش‌های مطالعه فعال| اگر فقط به خواندن متن اکتفا می‌کنید، ذهن‌تان سریع خسته می‌شود. روش‌های فعال‌تر مثل موارد زیر کمک می‌کنند: بعد از چند دقیقه مطالعه، نکات مهم را در دفتر بنویسید. سوال طرح کنید و به آن‌ها پاسخ بدهید. سعی کنید مطالب جدید را با آنچه قبلاً آموخته‌اید، پیوند بزنید. اگر متن خسته‌کننده است، از ویدئوها یا پادکست‌های آموزشی استفاده کنید.
4 زمان‌بندی مطالعاتی مناسب| ذهن انسان به طور طبیعی نمی‌تواند برای ساعت‌های طولانی متمرکز بماند. از روش‌های زیر استفاده کنید:
روش پومودورو: 25 دقیقه مطالعه با تمرکز کامل + 5 دقیقه استراحت. بعد از 4 دوره‌ 25 دقیقه‌ای، یک استراحت طولانی‌تر (15-20 دقیقه) داشته باشید.
تنوع در درس‌ها: اگر روی یک موضوع زیاد کار کنید، ذهن‌تان خسته می‌شود. درس‌های مختلف را به نوبت بخوانید.
بهترین زمان روز: زمانی که بیشترین انرژی را دارید (مثلاً صبح‌ها یا عصرها)، برای مطالعه انتخاب کنید.
5 استراحت و خواب کافی| کم‌خوابی کیفیت یادگیری را به‌شدت کاهش می‌دهد. شب‌ها به اندازه کافی بخوابید (به طور میانگین 7-8 ساعت) و در طول روز اگر احساس خستگی دارید، یک چرت کوتاه 15-20 دقیقه‌ای می‌تواند انرژی شما را بازگرداند.
6 کاهش استرس| اگر استرس دارید (مثلاً از حجم درس‌ها یا نزدیک بودن امتحان‌ها)، برنامه‌تان را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کنید تا احساس کنید قابل انجام است. با دوستان یا خانواده صحبت کنید یا حتی برای زمانی کوتاه از فضای مطالعه بیرون بیایید.
7 مراجعه به متخصص| اگر بعد از اجرای این روش‌ها هنوز تمرکز ندارید، ممکن است اختلالی مثل اضطراب یا کم‌توجهی (مانند ADHD) مطرح باشد. در این صورت بهتر است با یک متخصص روان‌شناسی یا مشاور تحصیلی مشورت کنید.