چگونه می توان مقیم این سرزمین بزرگ بود و دل در گرو آقای مهربان و رئوف آن نداشت؛ این که فریاد می شود، ایران «ایران امام رضا(ع)» است یا ایشان ولی نعمت ایران است یا او سلطان خراسان و ایران است؛ همه در جست وجوی یک معنا و مفهوم است که امام رضاجان ما عاشقت هستیم و هرجای این سرزمین بزرگ باشیم، دست بر سینه می نهیم و سلامت می کنیم و به یقین می دانیم که تو سلاممان را پاسخ می دهی؛ یعنی همه ایران و همه عاشقان تو در هر جای جهان که باشند، با یک «سلام» زائرت می شوند.
اما «زیارت» چیست و چگونه می توان یک زیارت متعالی را تجربه کرد؟ ما برای یافتن این پاسخ ها به سراغ دکتر احد فرامرز قراملکی، استاد برجسته علوم اسلامی و پژوهشگر حوزه زیارت و رئیس بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی رفتیم. تاملات قراملکی در باب زیارت، البته در کتابی نیز با عنوان «شهد زیارت» پیش از این منتشر شده است.
 آقای دکتر قراملکی، اگر موافق باشید با این پرسش آغاز کنیم که اساسا نقطه آغاز زیارت چیست یا کجاست؟
   قطعا «نیت» وضعیت و حال درونی فرد، نقطه آغاز زیارت است که برای شخص پدید می آید. این وضعیت، دلتنگی و دوری از معصوم(ع) است. در واقع زیارت از تحول حال آغاز می شود و نتیجه دگرگونی، قصد و نیت دیدار است. اگر زیارت را به یک «سفر» تشبیه کنیم، ارادتمند اهل بیت(ع) در پی قصد دیدارو زیارت، بهترین تدارک را برای آن آماده می کند.  آری، نیت مهم‌ترین مولفه زیارت است. حال که اشاره کردید، نیت مهم ترین مولفه زیارت است، درباره مراحل شکل گیری آن برایمان توضیح دهید.
ببینید، نیت کردن تنها به زبان آوردن این نیست که «می خواهم به زیارت بروم» بلکه نیت سه جایگاه دارد؛ زبان، ذهن و دل. با این توضیح که نیت زبانی بیانِ وجه و راز سفر است. نیت ذهنی هوشیاری به زیارت و قصد درونی است و نیت در دل نیز خواهش و تمنای دیدار است. نیت در دل نشان می دهد که سفر در درون آغاز شده و زائر آماده سفر از مبداء خود است.
​​​​​​​جناب قراملکی، در یکی از سخنرانی های مرحوم استاد فاطمی نیا این طور شنیدم که می گفتند، یکی از توصیه های آیت ا... بهجت برای زیارت حضرت رضا(ع) ارتباط کلامی با ایشان است. حال این سوال را مطرح می کنم که اساسا جایگاه گفت وگو با امام که بخشی ازآن در قرائت زیارتنامه تحقق می یابد، چیست؟
 ما در سوال قبل به موضوع «نیت» اشاره کردیم؛ حال خوب است بدانیم که نیت چه به زبان و چه به خطور ذهنی یا هوشیاری درونی باشد، در هر صورت از جنس «سخن» است. در حقیقت، صورتِ نیت، گفت وگو با زیارت شونده است، چه این گفت وگو لفظی- زبانی یا معنایی-ذهنی باشد. گفت وگوی صمیمی زائر با آقای خود است که سوی او می رود و می گوید: «آقاجان برای دیدار تو قربة الی ا... به سویت می آیم و می دانم من را طلبیده ای و الا من کجا و بارگاه تو کجا.»
معنای این طلبیدن، یعنی آقا می خواهد به دیدارش بروم. گویی زائر به دعوت زیارت شونده پاسخ مثبت و لبیک می دهد. بنابراین، زیارت همه، گفت وگوی درونی زائر با خدا و زیارت شونده است. زیارت، دیدار خاموش نیست اگرچه زائر در ظاهر در سکوت باشد. گفت وگوی صمیمی، یکی از مولفه های زیارت یا حداقل مولفه مراتب بالای آن است از آن جا که نیت مستمر است، گفت وگو نیز به دنبال آن مستمر است.
  استاد، چگونه می توان در زیارت به این «گفت وگوی صمیمی» با امام رسید؟
 در این زمینه کمک گرفتن از زیارت نامه ها نقش موثری در ایجاد این گفت وگوی صمیمی با امام دارد. طالب زیارت متعالی با زیارت نامه ها انس دارد و تلاش می کند در مضامین و معانی آن ها تامل و ژرف نگری کند. به نوعی می توان گفت، تامل، اندیشه و تدبر در محتوای زیارت نامه مقدمه ای برای گفت وگوی صمیمی با امام(ع) است.
یکی از زیباترین صورت های گفت وگوی صمیمی، مناجات است. زائر در فرایند زیارت، فرصتی برای راز و نیاز می یابد. مشتاق زیارت متعالی، از زبان شخصی خود فراتر می رود و می خواهد خدا را همان گونه بخواند که مولایش می خواند از این روبه سراغ مناجات و دعاهای روایت شده از اهل بیت(ع) می رود. بی شک، مناجات در فضای قدسی زیارت، بال و پری برای تعالی و معراج زائر می شود.
گفت وگو و پرسش درباره زیارت متعالی و معرفت اندوزانه، حقیقتا دنیای وسیع و ناتمامی دارد که در این مجال جای نمی گیرد. اما سوال پایانی ام درخصوص حاجت خواستن از امام است.
جناب استاد، وقتی به زیارت آقا امام رضا(ع) می رویم، از ایشان چه بخواهیم؟
ببینید، هرکسی نیازی دارد و دوست دارد نیاز خود را با ولی خدا در میان بگذارد.  تنها خط کشی، مرز بین حوایج شرعی مباح از خواسته های حرام و مکروه است.
اما چند نکته درباره حاجت خواستن از امام قابل توجه است:اول؛ طبق قاعده «جمع امور اگر مقدور باشد، بهتر است» مطلوب این است که همچون آیه قرآن «رَبَّنَا آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَفِی الآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ» حاجتی برای نیکی دنیوی و اخروی طلب کنیم. نکته دوم، این حقیقت است که از بزرگان، حاجت بزرگ بخواهیم، چه دنیوی و چه اخروی. البته در امور دنیوی، امر بزرگ به معنای زیاده خواهی و حرص آوری نیست. نکته سوم نیز در امر حاجت خواستن از امام، به میزان معرفت زائر باز می گردد. به نوعی حاجات، هم درجه هایی از کم ارزش یا پر ارزش دارند. هرچه معرفت زائر عمیق تر باشد حاجتش هم متعالی تر می شود و هرچه حاجاتش متعالی تر باشد، گاهی به زیارت متعالی نزدیک تر می شود.