نیم قرن خوشنویسی
همکلام با استاد محمدعلی فراستی، خوشنویس پیشکسوت و رئیس انجمن خوشنویسان خراسان رضوی که 50 سال در عرصه این هنر قدم زده است او معتقد است، آینده خوشنویسی تا حدودی در خطر استنویسنده: صادق غفوریان
مترجم:

ملاحت و چشم نوازی، مهم ترین ویژگی آثار اوست؛ او که حالا 50 سال از عمر 64 ساله و هنرمندانه خود را در هنر اصیل خوشنویسی قدم زده است.هنر خوشنویسی و نقاشیخط های استاد «محمدعلی فراستی» را امروز نه تنها در ایران که فراتر از مرزها و به واسطه برگزاری نمایشگاه در 20 کشور، می شناسند. هنرمندی که گویی لبخند جزئی از چهره و متانت، بخش جدانشدنی از شخصیت و مرام و مکتبش است.با محمدعلی فراستی که درجه «فوق ممتاز» خوشنویسی را سال ها قبل در محضر درس استاد بلامنازع خوشنویسی ایران، غلامحسین امیرخانی دریافت کرده و سال 90 نیز به درجه «استادی» این هنر نائل آمده، درباره خوشنویسی، استادانش و وضعیت امروز و آینده این هنر همکلام شدیم. او از دو سال قبل نیز ریاست انجمن خوشنویسی خراسان رضوی را برعهده دارد.

50 سال زندگی با قلم نی
استاد فراستی متولد 1340 در فردوس خراسان جنوبی است. او خوشنویسی را از دوران راهنمایی آغاز کرده و تا امروز دستکم 50 سال است، قلم نی به دست دارد: خوشنویسی را در مدرسه و از دوران راهنمایی شروع کردم. معلمانم همچون آقای عمادزاده و حبیبی متولی خودشان خوش خط بودند و وقتی علاقه ام را به خوشنویسی دیدند، برای پیگیری این هنر تشویقم کردند. در واقع اولین استادم به طور رسمی در خوشنویسی زنده یاد استاد مصطفی مهدی زاده بودند که رحمت خداوند بر روان پاک ایشان باشد. طی سال های 62 تا 64 هم که زاهدان در خدمت سربازی بودم، با مکاتبه با ایشان از آموزش هایشان بهره می بردم. در دوران دفاع مقدس نیز به واسطه خوشنویسی با جهاد خراسان و در واحد تبلیغات به جبهه اعزام شدم. مدتی هم با اداره ارشاد شهرستان فردوس در راه اندازی کلاس های خوشنویسی این شهرستان همکاری داشتم.
سال 1365 با مدرک ممتاز خوشنویسی با معرفی استاد مهدی زاده به استخدام کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی درآمدم و در واقع از همان سال از فردوس به مشهد نقل مکان کردم.

رنگ بازی های استاد در نقاشیخط
«نقاشیخط» که شاید در سه دهه اخیر به طور جدی تر در هنر استادان خوشنویسی بروز و ظهور یافته، بخش مهمی از دلمشغولی های این هنرمند بوده و در این سال ها آثار نقاشیخط او در اغلب نمایشگاه های خوشنویسی استادان، جلوه نمایی کرده است. فراستی در این باره می گوید: در آن سال ها که در بخش اسناد کتابخانه آستان قدس بودم، با هنر خط استادان قدیمی بسیار مانوس شدم. پس از آن که در هنر و سبک استادان قدیمی جست وجو می کردم، در دهه 60 و70 شمسی، هنر نقاشیخط توسط برخی استادان خوشنویسی پا به عرصه گذاشت. آن موقع در میان اغلب خوشنویسان با اقبال مواجه نبود و حتی انجمن خوشنویسی خراسان نیز به نقاشیخط، چندان روی خوش نشان نمی داد. اما به مرور استادانی همچون جلیل رسولی و محمد احصائی به این عرصه پا نهادند و توجه ها را بیشتر به نقاشیخط جلب کردند. من هم با تبعیت از استادانی همچون جلیل رسولی که در یکی از سفرهایشان به مشهد، من را در نقاشیخط تشویق کردند، به این عرصه جدی تر ورود کردم. آن موقع ایشان برای بازدید به کتابخانه آستان قدس آمده بودند و اولین کار نقاشیخط من را دیدند و تشویقم کردند. ایشان کارت ویزیت شان را به من دادند و گفتند، هر وقت به تهران سفر کردی به منزلم بیا تا تابلوهایم را از نزدیک ببینی و با هم گفت وگو کنیم. خوشحال شدم که استاد رسولی حتما در من استعداد و توانی دیده اند که من را به منزلشان دعوت کردند. در آن سال ها که برای دوره فوق ممتاز به تهران می رفتم، دو نوبت به منزل ایشان رفتم و تماشای آثارشان و گفت وگو درباره آن ها تاثیر فراوانی در من نهاد که البته ایشان جدا از هنرشان که عیاری در هنر خوشنویسی است، دارای شخصیت والایی نیز در اخلاق و انسانیت اند.
نقاشیخط اگرچه دارای جذابیت فراوان برای مخاطب است اما شخصا، آثاری را در این زمینه می پسندم که اصالت خط نستعلیق در آن پررنگ باشد. گاهی می بینم، برخی هنرمندان در آثار نقاشیخط شان با رنگ و بوم بازی می کنند اما نستعلیق که هنر اصیل ماست، در آن چندان ظهور و بروز ندارد. آثار نقاشیخط من هم اگر گاهی مورد لطف مخاطبان قرار می گیرد، به این دلیل است که خط نستعلیق چاشنی آن است. البته گرایش های نوین بخشی از هنر امروز خوشنویسی است که بنده نیز به فراخور به آن ورود کرده ام. به ویژه در نمایشگاه هایی که خارج از کشور داشتم، توجه و اقبال مخاطبان به کاربرد این گرایش ها در آثارم را فراوان دیده و تجربه کردم.
حضور چندین ساله ام در بخش مخطوطات کتابخانه آستان قدس رضوی که به آن افتخار می کنم، نقش مهمی در انس و الفت بیشترم با هنر خوشنویسی داشت. در آن سال ها خوشنویسان بزرگ همچون غلامحسین امیرخانی، عباس اخوین، سلحشور، جلیل رسولی، موحد و... که برای بازدید از این بخش به کتابخانه می آمدند، طبیعتا من باید همراهی شان می کردم. در پی این بازدیدها، در جلسات متعدد با این استادان همکلامی و هم اندیشی می کردیم و از حضورشان بهره های فراوان بردم.

نسل امروز و هنر خوشنویسی
استاد فراستی، دارای سه فرزند است که فقط یک نفر از آن ها در دانشگاه نقاشی خوانده و دو دیگری در رشته های مهندسی تحصیل کرده و می کنند و به نوعی با خوشنویسی میانه چندانی ندارند. از او می پرسم، چرا نسل امروز همچون گذشته به خوشنویسی روی خوش نشان نمی دهد که پاسخش قابل تامل است: نسل جوان ما ذاتا به این هنر به دلیل اصالتش علاقهمند هستند اما به نظر این نسل می بیند که امثال بنده که سال ها در این هنر بودیم، از نظر مادی نصیب چندانی نداریم. برای نمونه، وقتی در نمایشگاه ها، آثار فروش نمی رود و نه تنها مردم، بلکه بخش های توانمند دولتی و غیردولتی نیز به این هنر توجه نمی کنند، بنابراین نباید انتظار داشت، نسل امروز انگیزه ای برای ورود جدی به این هنر داشته باشد.
آینده هنر خوشنویسی خطرناک است
فراستی ادامه می دهد: به همین دلیل، گرایش به این هنر مثل گذشته پررنگ نیست و برای آینده این هنر به عنوان یک میراث اصیل خطرناک است. متولیان فرهنگی باید امکاناتی در اختیار هنر و هنرمند قرار دهند تا دوام و بقای هنر به ویژه هنرهای اصیل این سرزمین همچنان با قدرت پابرجا بماند.
استاد فراستی، این روزها که مسئولیت ریاست انجمن را هم برعهده دارد، بیشتر وقتش را به آموزش خوشنویسی می گذراند و می گوید: اکنون تمام هفته را در انجمن خوشنویسان و مکتب هنر رضوان مشغول تدریس هستم. با جان و دل هم کار می کنیم و آموزش این هنر را برای ماندگاری و توسعه آن وظیفه ای بر دوش خودمان احساس می کنیم که البته آن را با عشق و علاقه انجام می دهیم و گرنه، امروز مبالغی که به عنوان حق التدریس به مدرسان این هنر پرداخت می شود، بسیار ناچیز است و من امروز که ماهانه فیش های حق التدریس استادان انجمن را امضا می کنم، واقعا از مبالغ اندک آن نزد آنان شرمنده می شوم.
با آثار دلنشین استاد همراه شویم
همزمان با ایام عید سعید غدیر، نمایشگاه آثار خوشنویسی و نقاشیخط استاد محمدعلی فراستی، با مجموعه آثاری در موضوع امام علی(ع) و غدیر خم در نمایشگاه موزه رضوی حرم مطهر رضوی(صحن کوثر) برپا می شود. این نمایشگاه چهارشنبه 21 خرداد از ساعت 10 گشایش می یابد و به مدت 10 روز از علاقهمندان به هنر خوشنویسی پذیرایی می کند.
10 صفحه اول