​​​​​​​
در میانه تنش‌های فزاینده منطقه‌ای و پاسخ‌های کوبنده موشکی ایران به تجاوزات رژیم صهیونیستی، سفر اخیر سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، به ژنو برای گفت‌وگو با همتایان تروئیکای اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) از منظر سیاسی و استراتژیک اهمیتی بی‌بدیل یافته است. این سفر، که در اوج درگیری‌های نظامی و دیپلماتیک صورت گرفت، نه‌تنها نشان‌دهنده عزم ایران برای حفظ کانال‌های دیپلماتیک است، بلکه پیامی صریح به غرب و تل‌آویو مخابره کرد: ایران در دفاع از منافع ملی خود، به‌ویژه در حوزه توانمندی‌های موشکی، هیچ‌گونه نرمشی از خود نشان نخواهد داد.
مواضع قاطع ایران پیش از مذاکرات ژنو
سید عباس عراقچی، پیش از عزیمت به ژنو، با صراحت و شفافیت مواضع ایران را تبیین کرد. او تأکید کرد که گفت‌وگوهای ژنو صرفاً بر مسائل هسته‌ای و منطقه‌ای متمرکز خواهد بود و توان موشکی ایران به هیچ عنوان موضوع مذاکره نیست. عراقچی با اشاره به نقش بازدارنده موشک‌های ایران اظهار کرد: «توانمندی موشکی جمهوری اسلامی ایران، یک توانمندی دفاعی فوق‌العاده برای کشور است. موشک‌های ما برای دفاع از منافع ملی و ایجاد بازدارندگی طراحی شده‌اند و هیچ عقل سلیمی نمی‌پذیرد که ما در این زمینه مذاکره یا سازش کنیم.» این موضع‌گیری نه‌تنها خط بطلانی بر گمانه‌زنی‌های غرب درباره امکان فشار بر ایران در حوزه دفاعی کشید، بلکه نشان داد که تهران دیپلماسی را به‌عنوان ابزاری مکمل برای تقویت موضع خود به کار می‌گیرد، نه به‌عنوان جایگزینی برای قدرت نظامی.
بی‌اعتمادی به غرب؛سایه سنگین تجربه‌های گذشته
مواضع غرب در قبال تجاوزات آشکار رژیم صهیونیستی، به‌ویژه سکوت معنادار شورای امنیت سازمان ملل در محکوم کردن حملات اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران، تردیدهای جدی درباره نیت واقعی طرف‌های غربی در مذاکرات ژنو ایجاد کرده است. غرب، که بارها تعهدات بین‌المللی خود را نادیده گرفته و در برابر نقض آشکار قوانین بین‌المللی توسط تل‌آویو سکوت اختیار کرده، بعید است در این گفت‌وگوها به دنبال خروجی باشد که به نفع ایران تمام شود. این بی‌اعتمادی ریشه در تجربه‌های تلخ گذشته دارد؛ از بدعهدی‌های آمریکا در توافق هسته‌ای(برجام) تا همراهی اروپا با سیاست‌های فشار حداکثری واشنگتن. با این حال، ایران با هوشمندی نشان داده که حفظ کانال‌های دیپلماتیک، حتی در شرایط بحرانی، بخشی از راهبرد کلان آن برای مدیریت تنش‌هاست.
دیپلماسی در سایه مدیریت نبرد: راهبردی چندلایه
یکی از برجسته‌ترین ابعاد سفر عراقچی به ژنو، نمایش راهبرد «دیپلماسی در سایه مدیریت نبرد» است که ایران در شرایط کنونی به کار گرفته است. این راهبرد که ترکیبی از اقتدار نظامی و پیشبرد دیپلماتیک است، نشان‌دهنده بلوغ استراتژیک تهران در مواجهه با بحران‌های چندوجهی است. در این چارچوب، ایران از یک سو با پاسخ‌های موشکی قاطع به تجاوزات رژیم صهیونیستی، پیام بازدارندگی خود را به تل‌آویو و حامیان غربی آن مخابره کرده و از سوی دیگر، با حضور در مذاکرات ژنو، نشان داده که آماده حفظ پنجره‌های دیپلماتیک برای مدیریت بحران است، مشروط بر این که این گفت‌وگوها در چارچوب منافع ملی ایران و بدون پیش‌شرط‌های تحمیلی باشد.
همزمانی حملات موشکی نیروهای مسلح ایران علیه اهداف صهیونیستی با مذاکرات ژنو، مصداق بارز این راهبرد است. این اقدام نه‌تنها نشانه‌ای از هماهنگی دقیق میان نهادهای نظامی و دیپلماتیک ایران بود، بلکه پیامی روشن به طرف‌های مذاکره‌کننده در ژنو ارسال کرد: ایران در برابر متجاوزان کوتاه نخواهد آمد و دیپلماسی را به‌عنوان ابزاری برای تحکیم اقتدار خود به کار می‌گیرد، نه به‌عنوان نشانه‌ای از ضعف. در واقع، مدیریت نبرد برای ایران به معنای حفظ ابتکار عمل در میدان و میز مذاکره است. این رویکرد چندلایه، به ایران امکان داده تا ضمن پاسخگویی به تهدیدات، از انزوای دیپلماتیک اجتناب کند و فشارهای بین‌المللی را خنثی سازد.
این راهبرد همچنین پاسخی به تلاش‌های آمریکا برای گشودن کانال‌های گفت‌وگو درباره حملات موشکی ایران است. تهران با رد هرگونه صلح تحمیلی و تأکید بر توقف تجاوزات رژیم صهیونیستی به‌عنوان پیش‌شرط هرگونه مذاکره، نشان داده که دیپلماسی را در خدمت مدیریت بحران به کار می‌گیرد، نه تسلیم در برابر فشارهای خارجی. در این چارچوب، مذاکره نه به معنای عقب‌نشینی، بلکه به‌عنوان ابزاری برای تحکیم موضع ایران در برابر تهدیدات تعریف می‌شود.
چالش‌های پیش‌رو و احتمال گسترش تنش
با وجود رایزنی‌های جاری میان تهران و واشنگتن با میانجی‌گری طرف‌های ثالث، شانس دستیابی به توافقی جامع در کوتاه‌مدت اندک به نظر می‌رسد. تجربه‌های گذشته، به‌ویژه عملیات فریب دولت‌های ترامپ و نتانیاهو، نشان داده که اعتماد به وعده‌های غرب می‌تواند به زیان منافع ملی ایران تمام شود. از سوی دیگر، احتمال مداخله مستقیم آمریکا در حمایت از رژیم صهیونیستی، خطر گسترش تنش‌ها به یک درگیری منطقه‌ای تمام‌عیار را افزایش داده است. در چنین شرایطی، ایران با تمرکز بر مدیریت نبرد، تلاش می‌کند تا ضمن حفظ آمادگی نظامی، از طریق دیپلماسی فعال، هزینه‌های سیاسی و اقتصادی هرگونه تشدید تنش را برای طرف‌های مقابل افزایش دهد.