نگاشتن از شخصیت بی بدیل بزرگ بانوی هستی، حضرت فاطمه زهرا(س) جز در روایت و کلام حضرات معصومین علیهم السلام امکان پذیر نیست. چرا که او به تعبیر آیت ا... جوادی آملی مفسر قرآن و مرجع عالی قدر شیعه، «شخصیتی در قامت یک موحد کامل و پایدار تام در باور و عمل است و حجت خدا بر حجج الهی است.» معنا و مفهوم گفتار آیت ا...جوادی از این حدیث آسمانی امام حسن عسکری(ع) بر می آید که فرمود: «ما حجت های خدا بر مخلوقین هستیم و جد ما حضرت فاطمه حجت بر ماست.»
با این وصف، طریق مطلوب و وسیله معقول در شناخت و معرفت حضرت زهرا(س) جزبا جست وجو در کلام حجت بالغه الهی، میسر نمی شود. ما در این فرصت و در آستانه سالروز شهادت مظلومانه حضرت صدیقه طاهره فاطمه زهرا(س) برآن شدیم تا مقام و شخصیت این بانوی بزرگوار هستی را در کلام حضرت رضا(ع) و آقای رئوفی که در همسایگی اش قدم می زنیم، مرور کنیم و جان و دل را به عظمتش صیقل دهیم.

ستایشی به وسعت آسمان؛ از حضرت خاتم(ص) تا مهدی موعود(عج)
البته که مقام بی بدیل حضرت ام الائمه(س) در کلام تمامی حضرات معصومین از نبی مکرم اسلام(ص) تا حضرت مهدی موعود(ع) با غایت معنا و عظمت ستایش و تمجید شده است. نمونه ستایش نبوی درباره این بانوی بزرگوار، روایت ها و گفتار متعدد و پرعظمتی است که هر یک جلوه گاهی از معرفی یک وجود بی بدیل است. نبی مکرم(ص) می فرماید: «خداوند متعال علی، همسر و فرزندانش را حجت بر مخلوقاتش قرار داده و آنان درهای علم در میان امت من هـستند. هـر کس به وسیله آنان هدایت جوید، به راه راست هدایت یافته است.» همان طور که مشهود است، در این حدیث، فاطمه زهرا(س) مانند امیرالمؤمنین(ع) و سایر حضرات معصومین باب علم و عامل هدایت معرفی شده است.
پس از پیامبر رحمت که دخترش را «ام ابیها» (مادر پدرش) می خواند، این بانوی بزرگوار برای حضرات ائمه اطهار(ع) نیز «ام الائمه» است. آخرین حجت بالغه حق، حضرت بقیة ا... الاعظم نیز در کلامی مشهور که بارها آن را شنیده و خوانده ایم، حضرت زهرا(س) را الگو و اسوه خود برشمرده است: «وَ فی إِبْنَةِ رَسُولِ اللّهِ صلّى الله علیه و آله و سلم لی أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ؛»؛ دختر رسول خدا (س)  براى من، اسوه و الگویى نیکو است.
در ستایش نور
اما روی کلام ما در این گفتار بیشتر، معرفت اندوزی از تعالیم بلند حضرت علی بن موسی الرضا(ع) در باب ام الائمه حضرت صدیقه طاهره(س) است. ایشان در مواردی چند، توصیفات ویژه و عمیقی از این شخصیت بی نظیر بیان فرموده اند.
شیخ صدوق از مشهورترین محدثان و فقیهان اسلامی نقل می کند، حضرت رضا(ع) در ضمن حدیثی طولانی می فرماید: «فاطمه همواره چنین بود که چون هلال ماه رمضان طلوع می‌کرد نور او بر نور هلال، غالب می‌آمد و در نتیجه هلال ناپدید می‌گشت اما هنگامی که فاطمه غایب می‌شد هلال ماه مبارک، ظاهر و آشکار می‌شد.» (فضائل شهر رمضان و بحارالانوار، ج 43، ص 56)
بی شک، فهم و درک این کلام که از جایگاه رفیع حضرت زهرا(س) حکایت می کند، امر ساده ای نیست. چرا که ما همواره شنیده و دیده ایم که چهره های زیبا و منور، به ماه و یا به هلال ماه تشبیه می شوند، اما این که امام رضا(ع)، طلوع ماه مبارک رمضان را ذیل حضور این بانوی بزرگوار تعریف می کنند، به نوعی ستایش مقام بی بدیل ایشان است که ماه مبارک رمضان با همه عظمت و منزلتش که «ماه خدا» است، در برابر حضرت ام الائمه(س) رخ پنهان می دارد.
در ستایش همسر امیرالمومنین(ع)
همان طور که در ابتدای این نگاشته آمد، بخش مهمی از تبیین مقام حضرت صدیقه اطهر(س) در گفتار و سیره حضرت ختمی مرتبت آمده است که الحق و الانصاف، توصیفات ویژه و بی نظیری است. حتی سیره ایشان در تکریم و تحسین فاطمه(س) خود مهم ترین ستایش ها در معرفی جایگاه بی بدیل این بانوی مکرمه است. امام رضا(ع) (مسندالرضا- ج 1- ص 119) درباره یکی از این توصیفات به کلام جد بزرگوارشان اشاره می کنند و می فرمایند: پیامبر اکرم(ص) به امیرالمومنین علی(ع) فرمودند: سه فضیلت به تو داده شد كه به من داده نشده است. على(ع) عرض كرد: چه چیزهایى به من داده شده است؟ پیامبر فرمود: تو پدر همسری چون من دارى كه من چنین پدر همسری ندارم. همسرى چون فاطمه به تو داده شده كه به من داده نشده است. حسن و حسین به تو داده شده كه به من داده نشده است.
​​​​​​​
در ستایش یک خلقت
مقام و جایگاه حضرت فاطمه اطهر(س) در فلسفه خلقت او، خود از جنس مکاشفه حقیقت و معرف مقام متعالی او و همتایش حضرت امیرمومنان علی(ع) است. این مکاشفه و این حقیقت معطوف به جایگاه رفیع اهل بیت عصمت(ع) در نزد حضرت پروردگار را امام هشتم، حضرت عالم آل محمد(ع) (کتاب مسندالرضا- ج 1-ص 141- حدیث 177) به نقل از پیامر عظیم الشان بیان فرمودند که: «پس از ازدواج امیرالمومنین علی (ع) و فاطمه زهرا (س)، خداوند عزوجل فرمود: اگر على(ع) را نمى آفریدم براى دخترت فاطمه همتا و همسرى در روى زمین یافت نمى شد.»
در ستایش برترین بانوی عالم
این ها فقط گوشه ای از عظمت بانوی مکرمه اسلام در کلام فرزندشان علی بن موسی الرضا(ع) است. حقیقتا اهل حدیث در شناخت حضرت زهرا(س) بر پایه روایت های حضرات معصومین با دریایی وسیع و عمیق از معارف و تعالیم بلند مواجه اند که از میان همین گفتارها، ما با شخصیتی بی نظیر و همه جانبه که خود اسوه ای برای «حجج بالغه الهی» است، آشنا می شویم.
امام رضا(ع) در معرفی مادر بزرگوارشان فاطمه زهرا(س) به مصادقی از آیات قرآن نیز اشاراتی دارند و در تفسیر چندین آیه به جایگاه این بانوی مکرمه اشاره فرموده‌اند؛ چنان که مصادیق آیات تطهیر، مباهله، مودت و برخی از آیات سوره الرحمن و انسان را حضرت فاطمه زهرا(س) دانسته‌اند.
ضمن این که در کلامی دیگر به نقل از پیامبر رحمت(ص)، عبارت «با فضیلت ترین بانوی اهل زمین» و «سیده زنان عالم» را درباره صدیقه شهیده حضرت زهرا(س) بیان فرموده اند.