در دنیای امروز، تربیت فرزندانی که ارزش‌ها و اصول انسانی و دینی را با علاقه و آگاهی انتخاب کنند، یکی از مسئولیت‌های بزرگ و چالش‌برانگیز والدین است. در این میان، مسئله حجاب، والدین را به چالشی عمیق‌تر وارد می‌کند؛ چرا که بسیاری از پدرها و مادرها با این پرسش روبه‌رو هستند که اگر بهترین راه برای دل سپردن به چنین موضوعی عناصری چون علاقه، انتخاب و آگاهی است؛ چگونه می‌توان فرزندی تربیت کرد که حجاب را با عشق و باور به فوایدش بپذیرد؟ چالش وقتی جدی‌تر می‌شود که به‌خاطر بسپاریم فرزندان ما نسلی متفاوت هستند؛ نسلی که در دنیای پیشرفته رسانه‌ها، فناوری و شبکه‌های اجتماعی رشد کرده‌اند. این نسل دایم در معرض پیام‌ها، مقایسه‌ها و سبک‌های مختلف زندگی قرار دارد. پیش از این سبک زندگی والدین هرچه بود، در بیشتر مواقع مورد تایید و انتخاب فرزندان هم بود. اما نسل‌های جدید با روحیه مستقل و تفکر انتقادی که دارند دنبال دلایل‌اند و از رفتارهای تحمیلی فراری. بنابراین، دیگر شیوه‌های سنتی نمی‌تواند جوابگو باشد و حتی ضروری هم نیست. در این بین والدین نقش محوری دارند و باید با صبر، روش‌های کارآمد و به‌روز، استدلال، دوستی و رفاقت، الگوی عملی خوبی باشند و زمینه انتخاب آگاهانه را در فرزندان ایجاد کنند. باید به‌خاطر بسپاریم که در این زمینه کودک‌مان هم منفعل نیست و همه‌چیز حول او شکل می‌گیرد، پس نباید انتظار داشت در گام‌های اول همه چیز پیش برود. این پرونده بسته‌ای پیشنهادی برای والدینی است که دغدغه دارند با صمیمیت و منطق، فرزندی آگاه تربیت کنند که عشق به ارزش‌هایی مانند حجاب را در دل بپروراند.


برای تسهیل انتخاب آگاهانه فرزندمان چه کنیم؟
در دنیای امروز که بچه‌ها به اشکال مختلف در معرض مفاهیم هستند؛ وظیفه پدر و مادر بسترسازی برای انتخاب آگاهانه است که با توجه به مواردی چون الگوی عملی بودن، همراستا بودن والدین، توجه به تفاوت بچه‌ها و... ممکن می‌شود  
 1. اجازه دهید خودش انتخاب کند
اولین و شاید مهم‌ترین نکته در این مسیر، تقویت حس استقلال و انتخاب در فرزند است. کودکانی که یاد گرفته‌اند تصمیم بگیرند و بر اساس تصمیمات خود عمل کنند، بسیار بیشتر از دیگران به رفتارها و ارزش‌های خود پایبند خواهند بود. اجبار به هر رفتار، حتی وقتی آن رفتار نیکوست، به‌طور معمول نتیجه عکس می‌دهد. اگر می‌خواهید فرزندتان حجاب را انتخاب کند، ابتدا باید برای او زمینه این انتخاب را به لحاظ مهارتی فراهم کنید. حتی باید مقوله تصمیم‌گیری را در فرزند به بهانه‌های مختلف تقویت کنید تا در تمام مسیر زندگی بتواند تصمیمات درستی بگیرد و به آن‌ها عمل کند. به‌طور مثال به او اجازه دهید حس زیبایی‌شناختی‌اش وارد کار شود. او را به خرید روسری‌های رنگارنگ و متنوع تشویق کنید و به او یاد بدهید با سلیقه و ابتکار، پوشش خود را جذاب‌تر کند.
2. حرف کمتر، عمل بیشتر!
هیچ چیز مانند الگوسازی نمی‌تواند یک پیام را ماندگار کند. فرزندانی که در خانواده‌ای رشد می‌کنند که والدین‌شان ارزش‌های مورد انتظار را در عمل پیاده می‌کنند، به طور ناخودآگاه به سمت همان مسیر هدایت می‌شوند. مثال بارزی از این موضوع در اهمیت حجاب این است که اگر فرزندتان ببیند شما به حجاب به عنوان بخشی از هویت خود احترام می‌گذارید و از آن لذت می‌برید، احتمالاً دیدگاه مثبتی به آن پیدا می‌کند. به‌طور مثال مادری که پوشش مرتب، زیبا و در عین حال محجبه‌ای دارد و با شور و اشتیاق به فعالیت‌های اجتماعی، کارهای روزمره و... می‌پردازد، ناخودآگاه پیام می‌دهد که پوشش مانع شادی، موفقیت و حضور در اجتماع نیست.
3. والدین باید در یک راستا حرکت کنند
یادتان باشد که تربیت فرزند به شکل تیمی مؤثرتر از تلاش‌های مستقل والدین است. هماهنگی بین پدر و مادر برای ایجاد پیام مشترک درباره حجاب، نقش بسزایی دارد. به‌طور مثال اگر نگاه مادر به حجاب مثبت باشد اما پدر بی‌تفاوت یا حتی مخالف نشان دهد، فرزند دچار ابهام و سردرگمی خواهد شد. این مسئله نه‌تنها در مورد حجاب، بلکه در تمام مسائل تربیتی صدق می‌کند. پس قبل از هر چیز، پدر و مادر باید با یکدیگر در مورد موضوعاتی که در تربیت کودک اهمیت دارند، گفت‌وگو کنند و به دیدگاه مشترکی برسند. اگر اختلافی وجود دارد، بهتر است این اختلاف را در میان خودشان حل کنند، نه در حضور کودک.
4. توضیح فلسفه حجاب به زبان ساده
بچه‌ها همیشه این سؤال را دارند که «چرا باید این کار را انجام دهم؟» اگر نتوانید پاسخی قانع‌کننده و قابل فهم برای آن‌ها پیدا کنید، احتمال پذیرش‌شان بسیار کم خواهد بود. به حجاب تنها به عنوان یک دستور دینی نگاه نکنید، بلکه ابعاد انسانی، اجتماعی و فردی آن را برای فرزندتان توضیح دهید و از مثال‌های روزمره استفاده کنید. قبل از سن تکلیف، در قالب قصه، شعر، بازی یا گفت‌وگو از مثال‌های ساده و دوست‌داشتنی متناسب با سن، ذهنیت و روحیات فرزندتان استفاده کنید تا بداند حجاب باعث می‌شود دیگران روی شخصیتش متمرکز باشند نه ظاهرش.
5. کودک را وارد فضاهای شاد کنید
از کودکی، بچه‌ها باید ببینند حجاب هیچ تضادی با شادی، سرزندگی و موفقیت ندارد. حضور در مراسم‌ یا جمع‌های شاد که در آن‌ها زنان محجبه نقش‌های اصلی زندگی را دارند، پیام بسیار مهمی به دختران کوچک منتقل می‌کند. پس بچه‌ها را به جشن‌های خانوادگی یا برنامه‌های متناسب با ارزش‌های فرهنگی‌مذهبی ببرید تا ببینند حجاب در کنار شادی و زندگی اجتماعی ممکن و زیباست. از زنان محجبه موفق در فامیل، دوستان یا جامعه، الگو بسازید. فرزندتان باید ببیند زنانی با شخصیت‌های قوی و متکی به نفس، می‌توانند حجاب داشته باشند بدون این که کوچک‌ترین محدودیتی احساس کنند.
6. شوخ‌طبعی و تشویق به بازی با پوشش
مهم‌ترین اصل تربیتی این است که آموزش باید تدریجی باشد؛ حتی اگر بهترین روش‌ها را استفاده کنید اما یک ماه قبل از رسیدن دخترتان به سن تکلیف شروع کنید، نتیجه خوبی نمی‌گیرید. لازم نیست فرزندتان قبل از سن تکلیف حجاب داشته باشد؛ اما بحث آموزش را باید به تدریج از سن کم و با روش‌های درست شروع کرد. به‌طور مثال بیشتر دخترها از سنین کم به بازی با لباس‌های مادرشان علاقه دارند. چرا این علاقه را در مسیر مثبت هدایت نکنید؟ گاهی می‌توانید به فرزندتان اجازه دهید با شال‌ها و روسری‌های شما بازی کند و حتی با رنگ و مدل آن‌ها ترکیب‌های جدید بسازد. برایش وقت بگذارید و به او بگویید: «می‌خوای روسری که بیشتر دوس داری رو انتخاب کنی؟» بازی و شوخ‌طبعی در چنین مواردی نقشی بسیار جدی و ظریف دارند. وقتی حافظه و احساسات کودک با شادی و بازی همراه شود، پیام شما هم ماندگارتر خواهد شد.


7. صبر و آگاهی والدین
فراموش نکنید که دنیای امروز با شبهات فراوان همراه است. کودکان در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی مرتب با تصاویری که پیام‌های مختلف فرهنگی ارائه می‌دهند، روبه‌رو می‌شوند. بنابراین، به‌جای حساسیت بیش از حد، باید با صبر و آگاهی به سؤالات او پاسخ دهید و او را به سمت مطالعه و کشف شخصی راهنمایی کنید.
8. قدرت محصولات فرهنگی را جدی بگیرید
موضوع حجاب و تربیت فرزندان برای علاقه‌مند شدن به ارزش‌های دینی و فرهنگی، مسئله‌ای است که نمی‌توان با روش‌های قدیمی، نصیحت‌های کلیشه‌ای یا ابزارهای فاقد جذابیت فرهنگی به آن پرداخت. برای تاثیرگذاری عمیق و پایدار، باید سراغ ابزارهای فرهنگی مناسب برویم که نه‌تنها با زبان نسل جدید سخن می‌گویند، بلکه به جذابیت‌ها و علایق آن‌ها هم توجه دارند. در کنار این، خودمان باید به عنوان والدین یا مربیان، مدام مطالعه کنیم و به‌روز باشیم. تنها در این صورت است که می‌توانیم دنیای ذهنی کودکان و نوجوانان را درک کنیم و به آن‌ها پاسخ‌هایی مناسب، دوستانه و قانع‌کننده بدهیم. پس وقتی می‌خواهید موضوعی مانند حجاب را مطرح کنید، اگر تنها از دریچه صحبت و استدلال وارد شوید، کودک یا نوجوان شما ممکن است مقاومت نشان دهد. اما اگر همان نکات را از طریق یک کتاب داستان جذاب، یک پویانمایی دیدنی یا حتی یک بازی تعاملی منتقل کنید، احتمال پذیرش و توجه او چندین برابر افزایش پیدا می‌کند. در کنار همه این‌ها سعی کنید حضور فعالی در فضای مجازی، به ویژه شبکه‌های اجتماعی داشته باشید تا بدانید در دنیای امروز چه می‌گذرد؟ زبان مخفی، ادبیات و شوخی‌های نسل‌های جدید حول چه چیزهایی است و...   
9. دنیای خاص فرزندتان را در نظر داشته باشید
در تربیت فرزندان، یکی از مهم‌ترین نکات این است که هر کودک دنیای منحصر به‌فرد خود را دارد. درست است که برخی اصول تربیتی عمومی وجود دارند اما وقتی با یک انسان مواجه هستیم، باید بدانیم که روحیات، زمینه‌های رشد و حتی تجربیات او ممکن است با سایرین بسیار متفاوت باشد. کودکان از نظر عاطفی، روانی و فکری متفاوت هستند. تجربه‌های آن‌ها با دنیای اطرافشان، ویژگی‌های ژنتیکی و حتی روش‌هایی که با آن‌ها تعامل شده، همه نقش بزرگی در شکل‌گیری شخصیت آن‌ها دارد. نکته کلیدی این است که در تربیت فرزندان، «یک نسخه واحد» جواب نمی‌دهد. در نتیجه، والدین باید به تفاوت‌های فرزندان خود حساس باشند، هرکدام را بشناسند و روشی متناسب با شخصیت، نیازها و تجربیات زندگی او انتخاب کنند. انعطاف‌پذیری، شناخت دقیق و پرهیز از مقایسه، کلید موفقیت در تربیت است.

​​​​​​​رفتارهایی که انتخاب آگاهانه فرزندمان را به خطر می‌اندازد
برخی رفتارهای والدین مثل اجبار، مقایسه و سرزنش، روش‌های قدیمی و پاسخ ندادن به سوالات فرزند، مسیر انتخاب درست را دچار چالش می‌کند
 اگر می‌خواهیم فرزندمان به آن‌چه انتخاب کرده پایبند باشد باید این انتخاب آگاهانه و با علاقه باشد؛ اما گاهی این رفتارهای ماست که امکان انتخاب درست را از فرزندمان سلب می‌کند و او را در مسیر اشتباهی که توام با لجاجت است، می‌اندازد. در ادامه مروری بر این رفتارها داشتیم.     

 از اجبار بپرهیزید
اجبار مانع درونی‌ شدن ارزش‌ها می‌شود. اگر کودک احساس کند در حال هدایت و مدیریت نیست، بلکه مجبور به کاری می‌شود، نتیجه عکس رخ خواهد داد و مقاومتش هم بیشتر می‌شود.
 پرهیز از مقایسه و سرزنش
مقایسه کودک با دیگران او را از خود دورتر می‌کند. هیچ‌گاه نگویید: «ببین دختر فلانی چقدر خوبه!» این جملات به‌جای اصلاح رفتار باعث مقاومت می‌شوند. سعی کنید به‌جای تنبیه، ملامت و... تشویق را مبنا قرار دهید.
 به روش‌های قدیمی تکیه نکنید
یکی از خطاهای رایج در تربیت فرزندان، نداشتن آگاهی کافی از دنیای ذهنی آن‌هاست. والدین اغلب تصور می‌کنند از همان تجربیات و دانسته‌های خود می‌توانند برای تربیت فرزندشان استفاده کنند، اما واقعیت این است که دنیای امروز به‌شدت تغییر کرده است. حتی روشی که شما برای دختر بزرگ‌ترتان به کار بردید، با توجه به تغییرات دنیا و نیازهای بچه‌ها، روی خواهر کوچک‌ترش جواب نمی‌دهد؛ چه رسد به این‌که بخواهید روش‌های مادرتان و... را استفاده کنید. همان‌طور که گفتیم نسل جدید با چالش‌هایی مواجه است که ممکن است حتی تا چند سال قبل وجود نداشته باشند. به همین دلیل، والدین باید دایم مطالعه کنند، آگاه بمانند و خود را به‌روزرسانی کنند. پس درباره موضوع حجاب و شبهات مربوط به آن مطالعه کنید. کتاب‌ها و مقالات معتبری در این زمینه وجود دارد. علاوه بر حجاب، درباره مسائل دیگری که ذهن نوجوانان را درگیر می‌کند، مطالعه کنید. مثلاً مسائل مربوط به هویت، استقلال، شبکه‌های اجتماعی و...

​​​​​​​
 از سوال‌ها و شبهات نترسید
یکی از ترس‌هایی که والدین اغلب دارند، مواجهه با سؤال‌ها یا شبهات فرزندان است. برخی تصور می‌کنند اگر فرزندشان چنین پرسش‌هایی مطرح کند، یعنی در ارزش‌های خانواده یا باورهای دینی شکستی ایجاد شده است. اما نباید کودک را از پرسیدن برحذر داشت؛ کنجکاوی و سوال، بخشی طبیعی از فرایند رشد فکری کودکان و نوجوانان است و اتفاقاً می‌تواند فرصتی عالی برای گفت‌وگوهای سازنده فراهم کند تا از دریچه ذهن فرزندتان به ماجرا ورود کنید. اساساً سؤال کردن نشانه تفکر است. وقتی والدین از سؤالات یا حتی اعتراضات فرزندشان استقبال می‌کنند، به فرزند خود نشان می‌دهند که شنیده می‌شود و نظرش اهمیت دارد. این باعث ایجاد اعتماد عمیق بین بچه‌ها و والدین می‌شود و از طرفی بخش مهمی از فرایند انتخاب است. در مواجهه با سوال و شبهه هرگز با جملاتی مانند «این چه سؤالیه؟!» یا «سؤال کردن درباره این چیزها اشتباهه!» فرزندتان را دلسرد نکنید. حتی اگر نمی‌توانید فوراً پاسخی بدهید، به او بگویید: «سؤالت خیلی مهمه. اجازه بده کمی درباره‌ا‌ش فکر کنم یا بگردم و جواب خوبی پیدا کنم.» در پاسخ دادن به شبهات، از مواجهه با سؤالات چالشی نترسید. گاهی لازم است از کارشناسان دینی و روان‌شناسان کمک بگیرید. مهم‌تر از همه، بدانید که قرار نیست همیشه همه جواب‌ها را داشته باشید. فقط نشان دهید که برای سؤالات و دغدغه‌های فرزندتان اهمیت قائلید.