​​​​​​​

با نزدیک شدن به دور دوم گفت‌وگوهای غیرمستقیم میان ایران و آمریکا در عمان، نشانه‌هایی از تعدیل رویکرد واشنگتن درباره پرونده هسته‌ای ایران حداقل در حرف و اظهارات مشاهده می‌شود. در همین راستا، استیو ویتکاف، مشاور دولت ترامپ در امور ایران، در گفت‌وگویی با فاکس‌نیوز، مواضع تازه‌ای را درباره سطح و نوع انتظارات آمریکا از تهران اعلام کرده است؛ مواضعی که در مقایسه با رویکرد حداکثری پیشین، قابل تأمل و حاکی از چرخشی معنادار است.

عقب‌نشینی از سیاست خلع سلاح کامل
بر اساس اظهارات ویتکاف، آمریکا دیگر بر خلع سلاح کامل ایران یا توقف کامل برنامه هسته‌ای پافشاری نمی‌کند. در مقابل، تمرکز این کشور بر اعمال محدودیت‌هایی مشخص در حوزه غنی‌سازی اورانیوم و ممانعت از تسلیحاتی شدن این برنامه قرار گرفته است. به‌زعم ویتکاف، ایران نیازی به غنی‌سازی فراتر از 3.67 درصد ندارد و رسیدن به سطوح ۲۰ و ۶۰ درصدی «قابل قبول نیست».
تمرکز بر راستی‌آزمایی، بدون مکانیزم شفاف
نشانه‌های دیگری نیز حاکی از آن است که در مرحله جدید گفت‌وگوها، تمرکز هیئت آمریکایی بر سازوکارهای راستی‌آزمایی برنامه هسته‌ای ایران خواهد بود. ویتکاف به طور ضمنی به این مسئله اشاره کرده، اما از ارائه هرگونه چارچوب مشخص یا مسیر پیشنهادی برای اجرای راستی‌آزمایی خودداری کرده است. این در حالی است که ایران در جریان دور نخست مذاکرات، تأکید کرده تنها نهاد قابل قبول برای راستی‌آزمایی، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است؛ موضعی که به صراحت به طرف آمریکایی منتقل شده است.
  تحدید موشکی صرفا در موضوع هسته‌ای
در کنار موضوع هسته‌ای،  در حالی که قبلا گفته می شد آمریکا خواستار محدودسازی برنامه موشکی ایران نیز شده اما درخواست آمریکایی ها به سمت مطالبه‌ای که در برجام نیز به‌صورت غیرالزام‌آور مورد اشاره قرار گرفته بود، سوق پیدا کرده است و دامنه انتظارات جدید آمریکا از ایران در این حوزه هنوز مشخص نیست. اما به صورت غیرشفاف خواستار تحدید برنامه موشکی با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای شدند که به نظر می‌رسد بخشی از مباحث دور دوم مذاکرات به همین موضوع اختصاص خواهد یافت. فارغ از این که چنین درخواست هایی قبلا در برجام بوده یا نبوده، باید توجه داشت که فعلا طرفین در حال بیان انتظارات‌شان در رسانه‌ها هستند و دقیقا به همین خاطر نباید با ایجاد امید کاذب، جامعه را شرطی کرد؛ تا مذاکره کنندگان کشورمان بتوانند در میز مذاکره قدرت مانور و چانه‌زنی بیشتری داشته باشند.ویتکاف همچنین، به موضوع راستی‌آزمایی درباره جلوگیری از تسلیحاتی‌شدن برنامه هسته ای ایران اشاره کرده است. اما درباره این که راستی‌آزمایی از چه مسیری باید انجام شود، چیزی نگفته است. تنها مرجع مورد پذیرش ایران برای راستی آزمایی، آژانس است که در مذاکرات دور اول نیز بر آن تاکید و به تیم آمریکا منتقل شد.
روایتی از پشت‌پرده مذاکرات  مسقط
اما به گزارش روزنامه «تهران تایمز»، گفت‌وگوهای روز شنبه میان ایران و آمریکا در خانه بدر بن حمد البوسعیدی، وزیر خارجه عمان برگزار شده است؛ گفت‌وگوهایی که به‌صورت غیرمستقیم و کاملاً مکتوب انجام و کمتر از 10سند میان طرفین رد و بدل شد. سند آغازین از سوی سید عباس عراقچی به طرف مقابل ارائه شد. ایران در پیام‌های خود تأکید کرده هدفش از حضور در مسقط نه برای نمایش دیپلماتیک، بلکه برای سنجش صداقت و میزان اراده طرف مقابل برای دستیابی به توافقی واقعی است. بر مبنای همین پیام‌ها، ایران بار دیگر بر انحصار نقش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به‌عنوان تنها مرجع نظارتی تأکید کرده و این پیام را صریحاً به طرف آمریکایی منتقل کرده است.تهران همچنین خواستار لغو مؤثر تحریم‌ها در حوزه‌های مشخصی شده و تأکید داشته که پس از لغو، بازگشت تحریم‌ها تحت عناوین جدید باید از دستور کار خارج شود. به گفته منابع آگاه، عراقچی شرط کرده که ادامه مذاکرات صرفاً در صورتی امکان‌پذیر است که آمریکا با چارچوب پیشنهادی ایران موافقت کند یا جایگزینی قابل بررسی ارائه دهد.در بخش دیگری از گفت‌وگوها، ایران مسئولیت کامل عدم فعال‌سازی مکانیسم ماشه را متوجه واشنگتن دانسته و به صراحت این موضوع را در پیام‌های خود گنجانده است.
مذاکرات در مدار ابتکار ایرانی
آنچه از شواهد موجود برمی‌آید، ایران در دور نخست مذاکرات توانسته ابتکار عمل را در دست گیرد و چارچوب گفت‌وگوها را بر مبنای خطوط قرمز خود طراحی و تحمیل کند. هم تغییر لحن طرف آمریکایی و هم محدود بودن دامنه خواسته‌ها به همان حدودی که پیشتر در برجام مورد توافق قرار گرفته بود، نشان از موقعیت برتر دیپلماتیک تهران دارد.
با این حال، یکی از ابهامات مهمی که هنوز به‌صورت رسمی رسانه‌ای نشده، تعهدات احتمالی طرف آمریکایی در برابر ایران و دامنه تحریم‌هایی است که ممکن است لغو شود. در واقع، موفقیت مذاکرات آتی در گرو آن است که واشنگتن از مواضع مبهم و دوگانه فاصله گرفته و وارد فاز تعهدات عملی شود.
مذاکرات عمان، در شرایطی که منطقه در تنش‌های پیچیده‌ای گرفتار است، می‌تواند سرآغازی برای بازتعریف یک واقع‌گرایی دیپلماتیک باشد؛ به شرطی که واشنگتن از نگاه ابزاری به گفت‌وگو عبور کند و به الزامات یک توافق متوازن پایبند بماند.