هر آن که دل در گرو مکتب آسمانی علوی دارد، امروز گوشه ای از دلش در حزن آقای مظلوم مدینه در سال 148 هجری قمری است چراکه چنین شخصیت و امام و پیشوایی در اواخر دوران حساس بنی امیه که خطر آسیب به جریان و فرهنگ و ساختار شیعی بود، با ایجاد شبکه گسترده ای از شاگردان توانست اقدامات موثری را در تبیین این اصل الهی به عمل آورد. مقام معظم رهبری، این موضوع را از مهم ترین بخش های زیستی و زندگی امام صادق علیه السلام می دانند و می گویند: امام صادق(ع) در اواخر دوران بنی‌امیه، شبکه تبلیغاتی وسیعی را که کار آن، اشاعه امامت آل‌علی(ع) و تبیین درست مسئله امامت بود، رهبری می‌کرد؛ شبکه‌ای که در بسیاری از نقاط دوردست کشورهای مسلمان، به ویژه در نواحی عراق و خراسان، فعالیت‌های چشمگیر و ثمربخشی درباره موضوع امامت عهده‌دار بود، اما این تنها یک روی مسئله و بخش ناچیزی از آن است. موضوع تشکیلات پنهان در صحنه زندگی سیاسی امام صادق(ع) و نیز دیگر ائمه علیهم‌السلام، از جمله مهم‌ترین و شورانگیزترین و در عین حال مجهول‌ترین و ابهام‌آمیزترین فصول این زندگی نامه‌ پرماجراست.
حضرت آیت ا... خامنه ای، باز در جایی دیگر درباره این فصل و رویکرد مهم امام صادق(ع) در تبیین فرهنگ فقهی و معارفی شیعی گفته اند: امام صادق(ع) با گستراندن بساط علمی و بیان فقه و معارف اسلامی و تفسیر قرآن به شیوه‌ای غیر شیوه‌ عالمان وابسته به حکومت، عملاً به معارضه‌ با آن دستگاه برخاسته بود. آن حضرت بدین وسیله تمام تشکیلات مذهبی و فقاهت رسمی را که یک ضلع مهم حکومت خلفا به شمار می‌آمد، تخطئه و دستگاه حکومت را از بُعد مذهبی‌اش تهیدست می‌کرد.
اما جدا از حوزه های اجتماعی، سیاسی و علمی زیستی امام صادق(ع)، مروری بر این شخصیت الهی ما را همچون سایر حضرات ائمه معصومین، با وجوه معرفتی ویژه ایشان نیز آشنا می کند. آیت ا... جوادی آملی، فقیه و مفسر برجسته قرآن به نکات ظریفی در این باره اشاره می کند: امام صادق گذشته از مزایای عامّة امامت و ولایت ، ویژگی خاصّ دارد که همانند هر یک از ائمه (ع) مظهر نامی مخصوص از اسماء حُسنای حقّ اند .حضرتش که به صادق ملقّب شد، انسان ها را به فراگیری صدق دعوت می کند و چنین می گوید : تَعَلَّمُوا الصِّدقْ قَبلَ الحَدیث. قبل از سخن گفتن، ادب صداقت را بیاموزید. خواه سخن مربوط به امور نظری باشد، حقّ بگویید؛ خواه مربوط به امور عملی باشد، صادق باشید. تا انسان میزان صدق نشد، به صداقت آگاه نیست. وقتی به صداقت آگاه نشد، معیار سخن در اختیار او نیست. نه می تواند سخن بگوید، نه می تواند سخن سخنوران را بسنجد زیرا معیار سخن، صدق است و این صدق با جان انسان صادق عجین است و تا روح صادق نبود، هرگز انسان میزان سخن نخواهد داشت.»
در خاتمه این سخن اجمالی از عظمت شخصیت این امام راستین، شعری از زنده یاد سیدرضا موید رادر سوگ امام صادق(ع) زمزمه می کنیم:
حسرت گرفته باز حصار مدینه را 
 غم تیره کرده است دیار مدینه را
آثار حزن فاطمه و غربت علی 
 پُر کرده است گوشه کنار مدینه را
در کوچه های شهر چو ماه علی گرفت 
 رنگی دگر نماند عذار مدینه را
داغ عزای حضرت صادق فکنده باز 
 با اشک و آه ما سر و کار مدینه را
تا خاک ریختند بر اندام آن امام
 کردند دفن دار و ندار مدینه را
گویا فشانده اند بر آن قبر بی چراغ
 غم های بی نشانه مزار مدینه را
می گریم از مصیبت جانسوز او مگر
 بر دیده ام زنند غبار مدینه را 
در خلوت بقیع به جز اشک مهدی اش
 شمعی کجا بود شب تار مدینه را
من جان نثار مکتب اویم مؤیدم
 دارم از او امید جواز مدینه را