در ابتدای این هفته، آیین معنوی اذن اعزام کاروان‌های زیر سایه خورشید با حضور خادمان اعزامی در حرم مطهر رضوی برگزار شد. به مناسبت فرارسیدن ایام دهه کرامت ۲۹۰ نفر از خدام بارگاه منور رضوی در قالب ۶۵ کاروان زیر سایه خورشید برای اعزام به استان‌ها، شهرها، روستاها و مناطق دورافتاده و همچنین ۱۴ کشور مختلف، از امام رضا(ع) اذن خدمت گرفتند. این کاروان‌ها در یک سفر 12 روزه، قلب‌های ارادتمندان و عاشقان حضرت را در نقاط مختلف کشور که آرزو دارند در ایام ولادت حضرت رضا(ع) به مشهد مشرف شوند اما امکان حضور ندارند، به ضریح نورانی امام هشتم(ع) وصل خواهند کرد. در این مراسم چندین پرچم بارگاه رضوی هم که در جوار گنبد طلایی متبرک شده‌اند، به سراسر کشور فرستاده خواهند شد. به همین بهانه نگاهی داشته‌ایم به پرچم گنبد منور و تاریخچه مراسم تعویض آن.

 تاریخچه تعویض پرچم
تاریخ دقیق استفاده رسمی از پرچم در آستان قدس به درستی روشن نیست اما در اواخر دوره تیموری، عَلَم یا پرچم‌مانندی وجود داشته که هنگام استقبال از امرا و پادشاهان یا هنگام تسلیم شهر به مهاجمان، آن را بیرون می‌آوردند. مرتضی انفرادی، مدیر گروه فرهنگ و سیره رضوی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در گفت‌وگو با آستان نیوز گفت: «تاریخ دقیق استفاده رسمی از پرچم در آستان قدس رضوی به درستی روشن نیست، اما پس از آن که مأمون در هنگام معرفی امام رضا(ع) به ولایت‌عهدی، رنگ سبز را جایگزین رنگ سیاه کرد، این رنگ به عنوان نماد حکومت‌های شیعی مرسوم شد.» از دوره صفوی پرچم به‌عنوان نماد قدرت حکومت و مراسم دینی اهمیت چشمگیری یافت. به‌طوری‌ که در اسناد آستان قدس، به افرادی با عنوان علم‌دار اشاره شده است. گزارش مربوط به سفر اول ناصر‌الدین‌شاه به مشهد در ۱۲۸۶ق نشان‌دهنده تداوم این سنت در دوره قاجار است. به نوشته حکیم‌الممالک، هنگام نزدیک ‌شدن موکب شاهی «در خارج بست، جناب میرزای ناظر و تمام عمال و خدام حرم ‌رضوی(ع) با علم‌ها و بیرق‌های زرنگار سرکار فیض آثار، شاهنشاه را استقبال کردند.»
طراحی پرچم کنونی
در پرچمی که حدود 80 سال پیش تهیه شد، با توجه ‌به این که رنگ سبز، شعار بنی‌هاشم و ائمه اطهار(ع) است، رنگ این پرچم سبز شد و عبارت «لا‌اله‌الا‌ا...» به تبعیت از سکه‌های ولایتعهدی و «محمّد ‌رسول‌ا...(ص)» بر یک روی پرچم و «السلطان علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع)» بر روی دیگر آن نگاشته شد. مطابق مکاتبات سال‌های ۱۳۴۹ و ۱۳۵۰ش، اداره تشریفات آستان قدس وظیفه داشت پرچم آستانه را که عبارت‌های یادشده با رنگ زرد روی آن قلاب‌دوزی شده بود، از ساتن سبزرنگ یا دوشیز ابریشمی، در عرض ۹۰ یا ۱۱۰ سانتی‌متر و طول 3متر تهیه کند. پس از انقلاب عبارت «لا‌اله‌الا‌ا...» که در قالب گنبد و گلدسته طراحی شده، به‌عنوان نشان آستان قدس در مرکز پرچم نقش بسته و بر حاشیه آن هم نام مبارک «رضا» به تکرار با رنگ زرد دوردوزی شده است.

​​​​​​​
زمان تعویض پرچم
بنا به اطلاعات موجود در کتاب آیین‌های حرم مطهر رضوی، این پرچم که در اداره‌های آستان قدس هم استفاده می‌شود، همیشه به‌جز ایام سوگواری بر بالای گنبد طلا در اهتزاز است و فقط در ایام عزاداری‌هاو شهادت ائمه اطهار(ع) با پرچم مخمل سیاه‌رنگ که همان نشان و حاشیه با ساتن سبز زیتونی روی آن گل‌دوزی شده است، تعویض می‌شود. مدت برافراشتگی پرچم سیاه بر اساس تقویم شیعه است. مثلاً در ایام محرم و صفر از شب اول محرم پرچم سیاه افراشته می‌شود و در سراسر ماه‌های محرم و صفر تا پایان روز سوم ربیع‌الاول که سومین روز شهادت امام رضا(ع) است، در اهتزاز است. اما در هنگام شهادت امام حسن عسکری(ع) چون روز بعد، آغاز امامت امام دوازدهم است، پرچم سیاه کمتر از ۲۴ ساعت بر فراز گنبد است.