در سایه آتش سرخ «سیندور»

درگیری نظامی تازه میان هند و پاکستان، بازتابی از تغییرات ژئوپلیتیک در جنوب آسیاست؛ جایی که چین و آمریکا با حمایت از دو طرف، منازعه‌ای دیرینه را جهانی کرده‌اند

نویسنده:

مترجم:

​​​​​​​

 از میان تمام نقاط بحرانی در سراسر جهان، منطقه کشمیر در هیمالیا یکی از بیشترین میزان جنگ‌ها در تاریخ معاصر را شاهد بوده است. اگرچه در طول شش دهه گذشته، تنش‌ها بین هند و پاکستان، بارها بالا گرفته، اما این تنش‌ها کمی بعد رو به سردی رفته است. از چند هفته گذشته نیز روابط دو همسایه هند و پاکستان در وضعیت بحرانی و متلاطمی قرار گرفته و زمزمه‌های جنگ شنیده می‌شود اما حالا و در پی حمله‌ای مرگبار به گردشگران هندو در کشمیر، هند با اجرای عملیاتی موسوم به «سیندور» به ۹ هدف در پاکستان و کشمیر پاکستانی حمله کرد؛ حملاتی که به گفته دهلی‌نو، مراکز طراحی عملیات‌های تروریستی علیه هند را هدف قرار داده‌اند. نام «سیندور» از رنگ قرمزی گرفته شده که زنان هندو پس از ازدواج بر پیشانی می‌گذارند؛ اشاره‌ای نمادین به همسران کشته‌شدگان حادثه ۲۲ آوریل. پاکستان این حملات را «اقدام جنگی آشکار» توصیف کرده و از اصابت ۲۴ موشک و بمب به شش نقطه در خاک خود خبر داده است. آمار رسمی، دست‌کم ۲۶ کشته، ۳۵ زخمی و دو مفقودی را ثبت کرده و در مقابل، هند نیز از کشته‌شدن سه غیرنظامی خود در گلوله‌باران متقابل خبر داده است. درگیری مرزی نیز در نقاط مختلف کشمیر شعله‌ور شد و هر دو کشور به تبادل آتش سنگین پرداختند. پاکستان مدعی سرنگونی پنج هواپیمای هندی شده، ادعایی که از سوی هند هنوز تایید نشده است.
حمله‌ای با پیام‌های فراتر از جبهه نظامی
در پی درگیری‌ها، وضعیت اضطراری در استان پنجاب پاکستان اعلام شد و بیمارستان‌ها در حالت آماده‌باش کامل قرار گرفتند. قطع برق در مظفرآباد، تعطیلی مدارس در بخش‌هایی از جامو و کشمیر و اختلال در حمل‌ونقل هوایی از دیگر تبعات فوری این بحران بودند. هند چندین فرودگاه را بست و برخی پروازهای داخلی و بین‌المللی تغییر مسیر دادند یا لغو شدند. قطر ایرویز پروازهای خود به پاکستان را تعلیق و هواپیمایی پاکستان برخی پروازهای ورودی را به کراچی هدایت کرد. این پیامدها نشان می‌دهد که بحران، تنها در خطوط مرزی محدود نمانده و زیرساخت‌های غیرنظامی هر دو کشور را نیز تحت تاثیر قرار داده است.
آرایش جدید قدرت‌ها و بازیگران جهانی 
درگیری اخیر نه فقط بازتابی از تنش‌های همیشگی هند و پاکستان، بلکه آینه‌ای از تحولات ژئوپلیتیکی بزرگ‌تر در آسیاست. در حالی‌که هند به‌طور بی‌سابقه‌ای از آمریکا و دیگر کشورهای غربی تسلیحات وارد می‌کند و فاصله‌اش از روسیه را افزایش داده، پاکستان به چین نزدیک‌تر شده و تجهیزات نظامی خود را عمدتاً از پکن تامین می‌کند. پکن، اسلام‌آباد را «شریک استراتژیک همه‌فصول» خوانده و در مقابل، واشنگتن آشکارا از هند حمایت می‌کند. تماس‌های تلفنی نخست‌وزیر هند با ترامپ و معاونش، چراغ سبزی تلقی شده برای آغاز عملیات سیندور، هرچند مقامات آمریکایی رسماً خواستار خویشتن داری شده‌اند. غیبت روسیه در این میان نیز نشان‌دهنده تغییر نقش‌های سنتی در بحران‌های منطقه‌ای است.
پژوهشگران، از جمله لیندسی فورد از بنیاد رصدخانه آمریکا، بر این باورند که درگیری‌های آینده میان این دو رقیب هسته‌ای، در واقع نبردی میان تجهیزات غربی در جبهه هند و تجهیزات چینی در جبهه پاکستان خواهد بود. این تغییر آرایش نظامی، نتیجه جابه‌جایی تاریخی اتحادها پس از جنگ سرد است؛ زمانی که هند متحد شوروی و پاکستان شریک استراتژیک آمریکا بود. اکنون اما، ائتلاف‌های نوظهور، بر بستر منطقه‌ای پرتنش که در مجاورت چین، هند و پاکستان قرار دارد، الگوی پیچیده‌ای از تقابل و رقابت را شکل داده‌اند که ظرفیت آن برای بی‌ثبات‌سازی کل منطقه، بیش از هر زمان دیگر است.
تنش‌افزایی در مرزهای پاکستان و هند، اگرچه ظاهراً یک منازعه دوجانبه است، اما عملاً می‌تواند توازن قدرت در سراسر اوراسیا را به‌هم بزند. سکوت محتاطانه چین و خویشتن داری استراتژیک روسیه، نشان می‌دهد بازیگران بزرگ ترجیح داده‌اند فعلاً تماشاگر بمانند؛ اما در صورت ورود آمریکا یا اسرائیل به معادله، قطب‌بندی‌های جدید امنیتی اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. پیامدهای این بحران، از تقویت فناوری‌های بازدارندگی گرفته تا بازتعریف خطوط قرمز در سیاست هسته‌ای، می‌تواند تاثیری عمیق‌تر از خود درگیری بر جای بگذارد. رویکرد دوگانه آمریکا در قبال پرونده هسته‌ای ایران و تسلیحات اتمی هند و پاکستان، نه‌تنها مشروعیت ادعای واشنگتن در دفاع از عدم اشاعه را زیر سوال می‌برد، بلکه نشان می‌دهد نگرانی اصلی نه خود سلاح هسته‌ای، بلکه جایگاه ژئوپلیتیکیِ دارنده آن است.
10 صفحه اول