نمایش «آداب شکار روباه» به کارگردانی محمد شکاری به‌تازگی در جشنواره نوروز تاجیکستان مورد تقدیر قرار گرفت. نمایشی که توسط گروه «صفر» تولید و از استان خراسان شمالی به این جشنواره دعوت شد. این اثر نمایشی با درخشش بازیگران خود با رویکردی نوآورانه، تلفیق فضای تاریخی و روان‌شناختی، تجربه‌ای متفاوت برای تماشاگران تاجیکستانی رقم زد. تا جایی که این استقبال پرشور، درخواست اجرای مجدد این تئاتر را از سوی معاون نخست‌وزیر و وزیر فرهنگ تاجیکستان به همراه داشت. در ادامه گفت‌وگوی ما با کارگردان این اثر دیدنی را می‌خوانید.

لطفاً مختصری درباره نمایش 
«آداب شکار روباه» توضیح دهید.
این نمایشنامه، نوشته ابراهیم عادل نیا است که پیش‌تر بانام «اخته» در ایران اجراشده بود. از آن جا که نسخه اولیه این اثر بارها اجراشده بود و در ذهن برخی مخاطبان با همین نام شناخته می‌شد، تصمیم گرفتم با هماهنگی خود نویسنده، نام اصلی اثر، یعنی «آداب شکار روباه» را برای اجرای جدید انتخاب کنم. این نمایش با همراهی گروه نمایش «صفر» ساخته شد.
دلیل انتخاب این متن، علاوه بر جذابیت موضوعی، ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن بود. این اثر، فضای تاریخی دارد و زاویه‌ای متفاوت از تاریخ کشورمان را ارائه می‌دهد. از سوی دیگر، ساختار نمایش به‌گونه‌ای است که کارگردان را قادر می‌سازد خلاقیت خود را در محتوای اثر به کار گیرد و به‌عنوان مؤلف دوم، با ورود به لایه‌های معنایی، آن را به اثری شخصی‌تر تبدیل کند.
چالش‌برانگیزترین بخش کارگردانی این نمایش چه بود؟
من همیشه تلاش کرده‌ام در آثارم قبل از اجرا با مخاطبی که قرار است نمایش را ببیند ارتباط برقرار کنم و از دید او، نقاط قوت و ضعف اثر را بررسی کنم. در این نمایش، نویسنده با هوشمندی تمام، گره‌های دراماتیک تأثیرگذاری در متن ایجاد کرده که به جذابیت اثر افزوده است. وقتی از بیرون به کار نگاه می‌کردم، طرح مسائل روان شناختی موجود در نمایش برایم بسیار جذاب بود. این جنبه، پیچیدگی و عمق خاصی به روایت می‌بخشید.یکی از چالش‌های اساسی من در کارگردانی این نمایش، همسان‌سازی متن با موضوعات مربوط به زمانه امروز بود. ایجاد هماهنگی میان گذشته و حال، بر روند کارگردانی‌ام تأثیر زیادی داشت و در طول تمرین‌ها بخش زیادی از تمرکز من را به خود اختصاص داد.
حال و هوای جشنواره تئاتر تاجیکستان چگونه بود و چه عواملی در استقبال مخاطبان از نمایش شما تأثیرگذار بودند؟
​​​​​​​ما آن جا با مردمی بسیار مهربان روبه‌رو شدیم که لطف و مهرورزی عمیقی به ایرانی‌ها داشتند. اشتراک شیرین و شریف زبان فارسی، فضای جشنواره را دل‌نشین‌تر و صمیمی‌تر کرده بود. جشنواره تئاتر «نوروز» یکی از مهم‌ترین جشنواره‌های تاجیکستان است که افتخار حضور در آن را پیدا کردیم. نگاه متفاوت و امروزی نمایش «آداب شکار روباه» برای مخاطبان تاجیکستانی بسیار جذاب بود، چراکه بسیاری از آثار اجرایی آن جا بر پایه تئاتر کلاسیک است. فضای مدرن این اجرا، تجربه‌ای متفاوت برای مخاطبان ایجاد کرد.
علاوه بر این، گروه‌هایی از کشورهای روسیه، ارمنستان و قزاقستان نیز در این جشنواره حضور داشتند. آن‌ها نیز از فضای نمایش بهره‌مند شدند و تا حدودی توانستند داستان اصلی این اثر را درک کنند که این خود نشان‌دهنده تأثیرگذاری زبان جهانی تئاتر است. خوشبختانه این اثر تا حدی موردتوجه قرار گرفت که معاون نخست‌وزیر و وزیر فرهنگ تاجیکستان درخواست اجرای مجدد این اثر را مطرح کردند. به لطف خدا، هر دو اجرای ما با استقبال باشکوه مردم مهربان و هم‌زبان تاجیکستانی روبه‌رو شد.
به نظر شما تئاتر تا چه حد می‌تواند در تقویت روابط فرهنگی و هنری کشورهای فارسی‌زبان تأثیرگذار باشد؟
بی‌گمان، تئاتر زبانی رسا و بین‌المللی است که حتی میان کشورهای غیر هم‌زبان نیز ارتباط برقرار می‌کند. هنگامی‌که یک هنر توانایی ارتباط با کشورهای غیرفارسی‌زبان را دارد، این پیوند در میان کشورهای هم‌زبان به‌مراتب عمیق‌تر و تأثیرگذارتر خواهد بود.
باید بپذیریم که با تبادل هنرهای جمعی، می‌توان به عمق ریشه‌های آیین و فرهنگ رسید. ایران و تاجیکستان، با پیشینه تاریخی و زبانی مشترک، گذرگاه‌های ارزشمندی برای نشر و تقویت فرهنگ فارسی هستند. تولید و اجرای آثار نمایشی مشترک میان این کشورها، نه‌تنها موجب استحکام روابط فرهنگی می‌شود، بلکه به پویایی و گسترش تئاتر با زبان فارسی در منطقه کمک شایانی خواهد کرد.
چه چالش‌هایی در تولید آثار مشترک میان هنرمندان ایران و تاجیکستان وجود دارد؟
ابتدا اجازه دهید این مقدمه کوتاه را بگویم که حضور در جشنواره‌های بین‌المللی نشان می‌دهد که بسیاری از کشورها علاقه‌مند به تبادلات هنری و فرهنگی هستند. در جشنواره‌ای که شرکت کردیم، گروهی از ازبکستان مشتاقانه پیشنهاد دادند که ما مستقیماً به سمرقند و بخارا سفر کنیم و اجراهایی در آن شهرها داشته باشیم. این دعوت، نشان‌دهنده استقبال گسترده کشورهایی است که در گستره ایران فرهنگی قرار دارند.
مسئله تبادلات هنری، برخلاف تصور، امری پیچیده و دشوار نیست. با توجه به اشتراکات زبانی و فرهنگی ایران و تاجیکستان، تولید آثار مشترک نه‌تنها چالش‌برانگیز نیست، بلکه می‌تواند به‌عنوان پلی برای تحکیم روابط فرهنگی میان دو کشور عمل کند.
و سخن پایانی
در اجرای این اثر، معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد و مرکز هنرهای نمایشی کشور، یک گروه از شهرستان را برای اجرا انتخاب کردند، این اعتماد به هنرمندان شهرستانی و استانی اقدامی قابل‌تقدیر است. چنین حمایت‌هایی نه‌تنها موجب رشد و دیده شدن ظرفیت‌های هنری در سراسر کشور می‌شود، بلکه به معرفی قدرتمندتری از تئاتر ایران در سطح منطقه و جهان کمک می‌کند.